Κάποιες απώλειες που έρχονται στη ζωή μας είναι διαφορετικές από τις υπόλοιπες. Και είναι διαφορετικές γιατί αλλάζουν τα πάντα στον τρόπο που σκεφτόμαστε τα πράγματα, μας μετασχηματίζουν και γίνονται κομμάτι του εαυτού μας σε όποια κατάσταση και σε όποια ηλικία κι αν βρισκόμαστε. Για μερικούς, οι ηλικιωμένοι έχουν μεγαλύτερη αντοχή για να θρηνήσουν, να μοιρολογήσουν, να κλάψουν. Από την άλλη οι νέοι αυτόματα απωθούν το μέγεθος της είναι πιο ανθεκτική στο να συγκρατήσουν την θλίψη που τους προκαλεί η συγκεκριμένη απώλεια. Όμως με το πένθος κανένας κανόνας δεν ισχύει, τα πάντα αποτελούν εξαίρεση. Γιατί ο καθένας βρίσκει τη δύναμή του σε πράγματα εντελώς διαφορετικά από των άλλων.
Η ελληνική παράδοση, θέλει τα μαύρα ρούχα να φοριούνται για μεγάλα διαστήματα, ενώ η θρησκεία θέλει τα μνημόσυνα ώστε οι νεκροί να μην χάνονται από την μνήμη των ζωντανών. Και πράγματι, η παράδοση έχει έναν τρόπο να μαλακώνει το πένθος, μέσα από την συντροφικότητα και την αγάπη. Το πένθος όμως δεν είναι για όλους το ίδιο. Και σίγουρα δεν το ξεπερνούν όλοι με τον ίδιο τρόπο.
Η είδηση του θανάτου είναι ένα σοκ
«Για τρία χρόνια δεν έμπαινα στο δωμάτιο της αδερφής μου, ούτε για να μαζέψω τα πράγματά της. Όταν αποφάσισα να μπω λιποθύμησα από το κλάμα. Όσα κρατούσα για χρόνια μέσα μου βγήκαν έξω. Πίστευα πως το είχα ξεπεράσει.»
Η αποδοχή της απώλειας είναι η αρχή των παντών σύμφωνα με τους ψυχολόγους, καθώς όταν όλα αυτά τα τοξικά συναισθήματα δεν εκδηλώνονται, συσσωρεύονται και ξεσπούν σε άλλα πράγματα.
Σύμφωνα με έρευνες, δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που βιώνουν το πένθος χωρίς να το γνωρίζουν. Η στεναχώρια μπορεί να εκδηλώνεται με άλλες μορφές και με παράλογες αφορμές, παρόλα αυτά, η απώλεια είναι αυτή που την πυροδοτεί. Σε κάθε άνθρωπο, το πένθος μπορεί να εκδηλωθεί με τρόπο εντελώς διαφορετικό.
Ιστορίες ανθρώπων που έχασαν κάποιον πολύ στενό τους συγγενή, δείχνουν την περιπλοκότητα του πράγματος: Πολλοί μπορεί να προσφέρουν κοινωνικά ώστε να νιώθουν ότι δίνουν αγάπη, άλλοι μπορεί να ξεκινήσουν τις καταχρήσεις για να μαλακώσουν τον πόνο τους, ενώ υπάρχουν και αυτοί που θα ξεκινήσουν την εργασιοθεραπεία.
Η φιλοσοφία του καθενός για τον θάνατο αλλάζει
Από την μικρότερη ηλικία οι περισσότεροι τρέμουν μπροστά στην ιδέα του θανάτου ενός αγαπημένου τους προσώπου, ενώ όσο μεγαλώνουν διαμορφώνουν μια δική τους φιλοσοφία για αυτόν. «Οι καλοί πάνε στον παράδεισο και οι κακοί στην κόλαση» είναι το μήνυμα της χριστιανοσύνης. Η ψυχή μετά το θάνατο, αναπαύεται. Για άλλους πάλι δεν υπάρχει μετά θάνατον ζωή, ο άνθρωπος απλά χάνεται. Όταν λοιπόν έρχεται η δύσκολη στιγμή της απώλειας, ο καθένας καλείται να υποστηρίξει, να εφαρμόσει ή να απορρίψει την φιλοσοφία που είχε αναπτύξει μια ολόκληρη ζωή για ένα τόσο θλιβερό γεγονός. Γιατί η θεωρία απέχει κατά πολύ από την πράξη δυστυχώς και έρχεται η ώρα που ο καθένας πρέπει να βρει που να πιστέψει. Για άλλους η μνήμη μαλακώνει τον πόνο, ενώ για μερικούς η μνήμη είναι το χειρότερο βασανιστήριο.
Η ανθεκτικότητα στις δυσκολίες της ζωής αυξάνεται
Όταν βιώνει κανείς κάτι σκληρό, αυτόματα μαθαίνει πως να βρίσκει τις δυνάμεις που κρύβει μέσα του για να το ξεπεράσει. Έτσι λοιπόν, όταν ένας άνθρωπος έχει συνειδητοποιήσει το μέγεθος της δύναμής του, καθώς κλήθηκε να αντιμετωπίσει μία σημαντική απώλεια, μπορεί πλέον να την αξιοποιήσει σε κάθε τομέα της ζωής του. Τα μικρά καθημερινά προβλήματα λύνονται πολύ πιο εύκολα και ο πόνος που μπορεί να προκαλούν μικρές απώλειες της καθημερινότητας (όπως η διάλυση μιας σχέσης, ο παραπάνω φόρτος εργασίας) μπορούν να ξεπεραστούν πολύ πιο εύκολα.
Οι σχέσεις κρίνονται
Κατά την γνωστοποίηση ενός θανάτου, πολλοί συγγενείς, φίλοι και γνωστοί θα σπεύσουν να συλλυπηθούν ώστε να απαλύνουν κατά κάποιο τρόπο τον πόνο του ανθρώπου που έμεινε πίσω. Όμως, όσο ο χρόνος περνά και το πένθος συνεχίζεται, η στήριξη μειώνεται και οι άνθρωποι που μένουν λιγοστεύουν. Με αυτόν τον τρόπο οι σχέσεις κάθε είδους κρίνονται, καθώς αποδεικνύεται ποιο είναι πραγματικά κοντά σου, αλλά και πόσοι μπορούν να διαχειριστούν τις δυσκολίες που ενέχει η συναναστροφή με ένα άτομο που βιώνει πένθος.
Μόνο την ζωή μπορείς να κερδίσεις, τον θάνατο δεν τον νίκησε κανείς
Σίγουρα ένας άνθρωπος που βρίσκεται σε κατάσταση πένθους, δυσκολεύεται να ακολουθήσει συμβουλές, καθώς ο συναισθηματικός του κόσμος είναι καταρρακωμένος. Ένας άνθρωπος που πονά, δεν μπορεί να δει τίποτα ευχάριστο, όμως εντέλει, η ουσία βρίσκεται σε μια απλή θεώρηση των πραγμάτων: Το να μπορείς να απολαμβάνεις και να αξιοποιείς αυτό που σου δίνεται, είναι πολύ πιο ωφέλιμο από το να μην αποδέχεσαι κάτι που δεν το νίκησε ποτέ κανείς. Άλλωστε, οι στιγμές που περνούν οι άνθρωποι μεταξύ τους, ο χρόνος, τα όνειρα είναι κομμάτια αποκλειστικά δικά τους, που φτιάχνουν αναμνήσεις, κάτι που κανένας θάνατος δεν μπόρεσε να πάρει από κανέναν. Αν λοιπόν υπάρχει το ελιξίριο της αθανασίας και το φάρμακο για το πένθος, αυτό βρίσκεται μέσα μας, σε όλες αυτές τις ζωντανές στιγμές, που μας γέμισαν με όμορφες αναμνήσεις. Κι όσα εμπόδια κι αν συναντήσουμε αυτές παραμένουν αλώβητες στο χρόνο. Παραμένουν αθάνατες.
Άννα Σαϊνίδου
