Είναι πλέον κοινώς αποδεκτό ότι οι δεινόσαυροι έπαψαν να υπάρχουν σε αυτόν τον πλανήτη πριν από περίπου 66 εκατομμύρια χρόνια όταν ένας αστεροειδής στο μέγεθος μεγάλης πόλης χτύπησε την Γη. Ωστόσο, οι επιστήμονες παλαιοντολόγοι μέχρι σήμερα προσπαθούν να απαντήσουν σε ένα ακόμα ερώτημα: τι συνέβαινε πριν από την εξαφάνισή τους;
Τώρα, μια νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Communications» επιχειρεί να δώσει απάντηση σε αυτό το ερώτημα υποστηρίζοντας ότι οι δεινόσαυροι βρίσκονταν σε παρακμή ήδη 10 εκατομμύρια χρόνια πριν την οριστική τους εξαφάνιση.
Η πρόσκρουση, η οποία σημειώθηκε στην περιοχή που είναι σήμερα το Μεξικό, ήταν τόσο ισχυρή που οι δεινόσαυροι δεν μπόρεσαν να ανακάμψουν από τις συνέπειές της. Η πρόσκρουση του αστεροειδούς, ο οποίος υπολογίζεται ότι είχε διάμετρο 10-15 χιλιόμετρα, δημιούργησε έναν τεράστιο κρατήρα πλάτους 200χλμ, ο οποίος είναι γνωστός ως «Κρατήρας Τσιξουλούμπ». Ο κρατήρας σήμερα είναι θαμμένος κάτω από τη Χερσόνησο Γιουκατάν στο Μεξικό. Η πρόσκρουση απελευθέρωσε τεράστιες ποσότητες αερίων στην ατμόσφαιρα της Γης, τα οποία άρχισαν να αλλάζουν το κλίμα κάτι που προκάλεσε τον θάνατο σχεδόν των τριών τετάρτων της ζωής του πλανήτη.
Η ιστορία πριν
Οι παλαιοντολόγοι ανέκαθεν διαφωνούσαν σχετικά με το τι συνέβαινε τα χρόνια πριν από την πρόσκρουση του αστεροειδή. Από την μια αρκετοί υποστήριζαν ότι η ποικιλία των μη-πτηνών δεινοσαύρων ήταν ακόμα αυξημένη πριν την εξαφάνισή τους. Μάλιστα κάποιοι θεωρούν ότι ακόμα και την εποχή της εξαφάνισής τους συνέχιζαν να δημιουργούνται νέα είδη.
«Το εναλλακτικό σενάριο είναι ότι η ποικιλομορφία των δεινοσαύρων δεν ήταν τόσο αυξημένη την εποχή της σύγκρουσης και αντίθετα ήταν πολύ χαμηλότερη σε σύγκριση με μερικά εκατομμύρια χρόνια πριν», αναφέρει ο επικεφαλής της έρευνας, Φαμπιέν Κονταμίν, από το Ινστιτούτο της Εξελικτικής Επιστήμης του Μονπελιέ στη Γαλλία. «Βάσει αυτού του σεναρίου, ο αστεροειδής μοιάζει σαν μια πράξη χάριτος προς τους δεινόσαυρους, οι οποίοι θα μειώνονταν ούτως ή άλλως», συμπλήρωσε.
Ο Κονταμίν και οι συνάδερφοί του μελέτησαν 1.600 διαφορετικά απολιθώματα δεινοσαύρων που ανήκαν σε 247 διαφορετικά είδη, προκειμένου να διαπιστώσουν τον ρυθμό εξαφάνισης για έξι είδη δεινοσαύρων.
«Ελέγξαμε τα έξι πιο πολυάριθμα είδη δεινοσαύρων που έζησαν την Κρητιδική περίοδο, δηλαδή πριν από 150-66 εκατ. χρόνια, και ανακαλύψαμε ότι αρχικά όλα τα είδη έμοιαζαν να εξελίσσονται και να βελτιώνονται. Ωστόσο, πριν από 76 εκατ. χρόνια εμφάνισαν μια απότομη πτώση. Ο ρυθμός της εξαφάνισής τους άρχισε να αυξάνεται και σε ορισμένες περιπτώσεις άρχισαν να εμφανίζονται λιγότερα νέα είδη», αναφέρει ο Κονταμίν.
Οι ερευνητές απέδωσαν την αύξηση του ρυθμού εξαφάνισης των μη-πτηνών ειδών αρχικά στην κλιματική αλλαγή που σημειώθηκε κατά την ύστερη Κρητιδική περίοδο με την μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πετούμενοι δεινόσαυροι επέζησαν της πρόσκρουσης του αστεροειδή και ουσιαστικά μετεξελίχθηκαν στα σημερινά πουλιά.
Από την άλλη, οι επιστήμονες θεωρούν ότι στην μείωση των μη- πτηνών δεινοσαύρων συνέβαλε και η εξαφάνιση αρκετών χορτοφάγων ειδών εξαιτίας της κυριαρχίας άλλων χορτοφάγων οικογενειών, όπως οι χαντρόσαυροι. Αυτό διατάραξε περαιτέρω τα οικοσυστήματα.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν υπολογιστικά μοντέλα στα οποία συνδύασαν και πιο αβέβαια στοιχεία, όπως ελλιπή αρχεία απολιθωμάτων ώστε να καταλήξουν στο πιο πιθανό συμπέρασμα.
«Στις αναλύσεις μας εξερευνήσαμε διαφορετικές πιθανές εξηγήσεις για την μείωση των δεινοσαύρων», αναφέρει ο καθηγητής Μάικ Μπέντον, που συμμετείχε στην έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ.
«Ήταν ξεκάθαρο ότι δύο ήταν οι βασικοί παράγοντες για την μείωση των δεινοσαύρων την ύστερη Κρητιδική περίοδο. Από τη μια η θερμοκρασία του πλανήτη άρχισε να πέφτει, καθιστώντας δύσκολη την επιβίωση των ειδών που αναπτύσσονταν στα θερμότερα κλίματα», τονίζει ο Μπέντον. «Στη συνέχεια, η απώλεια ορισμένων χορτοφάγων ειδών επέφερε διαταραχή σε ποικίλα οικοσυστήματα, επιταχύνοντας την εξαφάνιση και άλλων δεινοσαύρων. Διαπιστώσαμε, επίσης, ότι όσα είδη υπήρχαν για περισσότερα χρόνια παρουσίασαν μεγαλύτερη δυσκολία προσαρμογής στις νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν στη Γη», συμπλήρωσε.
Σκεπτικοί επιστήμονες
Η έρευνα αυτή καταλήγει σε αντίθετα συμπεράσματα σε σχέση με άλλες σύγχρονες έρευνες, οι οποίες χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους, και σύμφωνα με τις οποίες ο μόνος λόγος της εξαφάνισης των δεινοσαύρων ήταν η πρόσκρουση του αστεροειδή. Έτσι, υποστηρίζουν ότι δεν υπήρχε περίπτωση να εξαφανιστούν οι δεινόσαυροι αν δεν συνέβαινε αυτό το αναπάντεχο γεγονός.
Ο παλαιοντολόγος Άλφιο Αλεσσάντρο Κιαρέντζα του Πανεπιστημίου Βίγκο της Ισπανίας, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, έκρινε ότι οι ερευνητές έδωσαν υπερβολικά μεγάλη σημασία στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στα τέλη της Κρητιδικής περιόδου. Ο ίδιος εξάλλου σημείωσε ότι οι δεινόσαυροι είχαν καταφέρει να προσαρμοστούν και σε άλλες ακραίες κλιματικές μεταβολές που είχαν σημειωθεί στην περίοδο των 165 εκατ. χρόνων που ζούσαν στη Γη.
«Αυτού του είδους οι πληροφορίες στην πραγματικότητα δεν μπορούν να εξαχθούν με τέτοιου είδους μεθόδους καθώς στο τέλος αυτό που έχει σημασία είναι τα υποβόσκοντα στοιχεία. Και τα αρχεία απολιθωμάτων είναι πραγματικά ελλιπή», τονίζει. Παράλληλα, σημειώνει ότι δεν έχουμε απολιθώματα από το 60% των ειδών που ζούσαν στη Βόρεια Αμερική καθώς οι βράχοι από την ύστερη Κρητιδική Περίοδο δεν έχουν διατηρηθεί σε πολλά μέρη. «Δεν ξέρουμε τι συνέβαινε στην Αφρική και δεν ξέρουμε τι ποικιλομορφία υπήρχε στην Ευρώπη. Στην Ασία δεν έχουμε τους κατάλληλους βράχους πριν από την εξαφάνιση για να τους μελετήσουμε», καταλήγει.
Παράλληλα, ο υποψήφιος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Μπαθ, Τζόζεφ Μπόνζορ, ο οποίος συμμετείχε σε μια άλλη μελέτη στην οποία κατέληξαν ότι οι δεινόσαυροι δεν αντιμετώπιζαν πρόβλημα εξαφάνισης πριν τον αστεροειδή, ανέφερε ότι το πρόβλημα με την συγκεκριμένη έρευνα είναι ότι τα δείγματα που αξιοποιήθηκαν ήταν ανομοιογενή, ενώ επρόκειτο για απολιθώματα που βρέθηκαν αποκλειστικά στη Βόρεια Αμερική.
«Το γεγονός ότι τόσες πολλές ομάδες επιστημόνων, που ερευνούν το ίδιο ερώτημα, καταλήγουν σε εντελώς διαφορετικά συμπεράσματα, μας δείχνει ότι χρειάζεται να συλλέξουμε περισσότερα δεδομένα», λέει ο Μπόνζορ. «Πρέπει να γίνουν και άλλες ανασκαφές, για να βρούμε πού ακριβώς εντοπίζονταν οι δεινόσαυροι και κατά πόσο επιβίωναν με επιτυχία».
