Η σύγχρονη ζωή, όσο προβλήματα και να έχει εξαφανίσει, άλλα τόσα έχει δημιουργήσει. Η βασική διαφορά έγκειται στο ότι τα ζητήματα που μας απασχολούν πλέον, ατομικά και κοινωνικά, ξεφεύγουν σε μεγάλο βαθμό από θέματα άμεσης επιβίωσης, και προσανατολίζονται σε πιο φιλοσοφικά, υπαρξιακά ερωτήματα. Και το σύνδρομο FOMO είναι ένα από αυτά.
Ολογράφως γνωστό και ως «Fear of Missing Out», το FOMO αναφέρεται στην αγωνία και δυσκολία του σύγχρονου ανθρώπου να βαδίζει παράλληλα με τις εξελίξεις και να βιώνει κάθε λεπτό της ημέρας την καλύτερη δυνατή εκδοχή της ύπαρξής του.
Τα κοινωνικά αίτια αυτού του προβλήματος δεν είναι δύσκολο να διερευνηθούν· η παγκοσμιοποιημένη κοινωνία στην οποία και ζούμε τις τελευταίες δεκαετίες, μας έχει κάνει να βγούμε από τον μικρόκοσμό μας και να καταλάβουμε πως η ζωή μπορεί να πάρει διάφορες εκφάνσεις, καθώς ο τρόπος που εμείς την αντιλαμβανόμαστε δεν είναι ο μοναδικός που υπάρχει.
Παράλληλα, η άνθιση της τεχνολογίας, με αποκορύφωμα την μαζική κυριαρχία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μας έφερε σε επαφή με ακόμα περισσότερα ερεθίσματα και εκδοχές της καθημερινότητας των συνανθρώπων μας, με αποτέλεσμα αυτή η υπερπληροφόρηση να μας κατακλύζει και να μας δημιουργεί ψεύτικες προσδοκίες σχετικά με την πραγματικότητα.
Το FOMO λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι ένα κράμα ζήλιας και άγχους που μας ακολουθεί πλέον σε όλες μας τις δραστηριότητες, και μας αναγκάζει να αντικρίζουμε τον κόσμο πίσω από παραμορφωτικά γυαλιά. Οι ζωές των άλλων μοιάζουν πάντα πιο συναρπαστικές και περιπετειώδεις, καθώς μόνο αυτή η πλευρά παρουσιάζεται συνήθως στα social media, με τις βαρετές και στενάχωρες στιγμές να παραλείπονται εσκεμμένα.
Η συνεχής αυτή προσπάθεια συγχρονισμού με τις τάσεις επεκτείνεται και σε θέματα που δε θα πήγαινε το μυαλό μας, καθώς συχνά ξεφεύγουν από τα προφανή· η τάση μας για παράδειγμα να κάνουμε ατελείωτες λίστες με τις σειρές και τις ταινίες που θέλουμε να δούμε, τα New Year’s Resolutions, τα Bucket Lists με τους ταξιδιωτικούς προορισμούς μας, μαρτυρούν μια non stop αγωνία να κάνουμε όσα περισσότερα μπορούμε, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Από φιλοσοφικής σκοπιάς, ίσως αυτή η αέναη προσπάθεια να μην χάσουμε λεπτό από τη ζωή μας χωρίς να το αξιοποιήσουμε, να έχει να κάνει με τη θνητότητά μας και την επίγνωση ότι ο χρόνος μας στη γη είναι ελάχιστος και πεπερασμένος, δίνοντας στις λάθος επιλογές μας ιδιαίτερα δραματική υπόσταση.
Η ακινησία και στασιμότητα που προκάλεσε η πανδημία στην υφήλιο τον τελευταίο σχεδόν έναν χρόνο, πιθανότατα να επέτρεψε σε κάποιους ανθρώπους να κατανοήσουν την πλάνη στην οποία είμαστε παγιδευμένοι, καθώς πλέον οι περισσότεροι εξ’ ημών ζούμε πολύ περιορισμένα, και με τρόπο σχεδόν ομογενοποιημένο.
Ωστόσο ακόμα κι εκεί δεν αποφύγαμε εντελώς την παγίδα της σύγκρισης. Λίστες ανά λιστών σχετικά με τα χόμπι που «πρέπει» να κάνουμε στην καραντίνα, αλλά και με αυτά που ΘΑ κάνουμε όταν βγούμε, δημιούργησαν νέο κύκλο ψυχαναγκασμού, κατασκευάζοντας μια αγχωτική μελλοντική πραγματικότητα, όπου και θα κληθούμε όταν έρθει η ώρα να γεμίσουμε τα κενά του τελευταίου έτους με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια.
Οπότε αν έχεις κι εσύ αυτό το παράδοξο συναίσθημα πως ο χρόνος δεν είναι ποτέ αρκετός για να κάνεις όλα όσα επιθυμείς, τώρα μπορείς να το ονοματίσεις και να κάνεις συνειδητές εκ των έσω προσπάθειες για να το αποβάλεις, επαναλαμβάνοντας μέσα σου το μάντρα πως κανενός η ζωή δεν είναι τόσο πλήρης και τέλεια όσο φαίνεται.
Κι όπως λένε και οι φίλοι μας οι Άγγλοι, «the grass is always greener». Αντί λοιπόν να κοιτάς με μελαγχολία τον υπέροχο κήπο του γείτονα, φρόντισε όσο καλύτερα μπορείς το δικό σου γρασίδι, κι εν ανάγκη βάλε παρωπίδες -δηλαδή περιόρισε ή κλείσε τα social media.
Ντορίνα Παπαγεωργίου
