Αυτό που από την αρχή υποστήριζα είναι ότι αυτή η εμπειρία με την πανδημία του κορονοϊού δεν είναι ούτε δυσσάρεστη, ούτε φυσικά ευχάριστη. Είναι ενδιαφέρουσα. Για να προλάβω τυχόν αντιδράσεις, εξηγούμαι. Δεν εννοώ πως δεν έφερε δυστυχία, θανάτους, δεν προσέθεσε στη συνολική κακοδαιμονία και άλλες, πρόσθετες μονάδες σύγχυσης και πανικού. Φυσικά και το έπραξε και αυτό δεν είναι καθόλου ευτυχές. Εννοώ ότι ήρθε για να μας διδάξει και να μας αναβαθμίσει σε κάτι άλλο. Στο στόμα πολλών στοχαστών, πολιτικών και διεθνών παρατηρητών κυκλοφορεί η παραδοχή ότι ο κόσμος δεν θα είναι πια ο ίδιος μετά από αυτό το σοκ.
Ένα τέτοιο δεχτήκαμε εμείς στην εκπαιδευτική κοινότητα. Κληθήκαμε μέσα σε ελάχιστες ώρες σχεδόν, να επικαιροποιήσουμε, να ανακτήσουμε ή και να μάθουμε και να αποκτήσουμε εκ του μηδενός νέες ψηφιακές δεξιότητες, οι οποίες σε κανονικές συνθήκες, θα απαιτούσαν μήνες επιμόρφωσης και πρακτικής εξάσκησης. Πρόθυμα ο κλάδος ανταποκρίθηκε (και) σε αυτή την πρόκληση και μάλιστα μέσα σε ασφυκτικά περιθώρια χρόνου.
Καθώς όμως αυτή η διαδικασία βαίνει (όπως όλα δείχνουν) προς ένα (πρόσκαιρο;) τέλος, είναι νομίζω χρήσιμο να καταλήξουμε σε κάποιες παρατηρήσεις.
Η σύγχρονη εξ’αποστάσεως εκπαίδευση σε καμία περίπτωση δεν δύναται να υποκαταστήσει το ζωντανό μάθημα. Θεωρώ ότι κάτι τέτοιο είναι κοινός τόπος, τόσο για εμάς που είχαμε αυτή την εμπειρία, όσο και τους άμεσα ενδιαφερόμους που είναι οι μαθητές. Θα εξηγήσω τους λόγους όμως πρώτα νομίζω ότι είμαι υποχρεωμένος να αναφερθώ στην πολυτροπικότητα της ψηφιακής πλατφόρμας. Ο διδάσκων έχει στα χέρια του ένα πλήθος εργαλείων, που μπορεί να προσαρμόσει σε κάθε μάθημα και να το κάνει λιγότερο βαρετό και σαφώς πιο ενδιαφέρον από μία μονότονη προφορική διάλεξη των 45 λεπτών. Χάρτες, εικόνες, ήχος, βίντεο, χρονολόγια, διαδραστικά, δυναμικά κείμενα είναι στη διάθεση του εκπαιδευτικού, στοιχεία τα οποία μπορούν να παρουσιαστούν σε ελάχιστο χρόνο και με πλήρη αποτελεσματικότητα στις οθόνες των μαθητών με μερικά από τα οποία μπορούν και να αλληλεπιδράσουν, χωρίς να απαιτείται η παραπομπή σε σελίδες των σχολικών βιβλίων.
Η επιφύλαξη μερίδας συναδέλφων ότι θα υπάρξει διάσπαση προσοχής και σκόπιμη δημιουργία θορύβου, αποδείχθηκε αβάσιμη, καθώς ο μαθητής δε μπορεί να παρασύρει ή να παρασυρθεί από άλλους συμμαθητές του στον προσφιλή χαβαλέ, την ασυνείδητη διαμαρτυρία του για την ανιαρή εκπαιδευτική διαδικασία, και αναγκαστικά αφωσιώνεται στο μάθημα ή σιωπηρά μένει αμέτοχος. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι η e-ποικοινωνία βοηθά την πολύπλευρη κατανόηση και διευρύνει την αντιληπτικότητα.
Το πρόβλημα είναι αυτό που ονομάζω υποβάθμιση ρόλων. Ο καθηγητής αποπροσωποποιείται, γίνεται admin και ο μαθητής user. Ο ψυχικός και συναισθηματικός συντονισμός αντικαθίσταται από on και off εικονίδια. Η μάθηση ποσοτικοποιείται, τυποποιείται και μπορεί να καταμετρηθεί με multiple choice ερωτήσεις και στατιστικές που αποτυπώνοινται σε ραβδογράμματα και πίτες. Η βλεμματική επαφή αντικαθίσταται από emoticons και αυτό που υποβαθμίζεται και τυποποιείται είναι σίγουρα η πολυδιάστατη ανθρώπινη έκφραση και η επαφή με τη συναισθηματική νοημοσύνη. Το μάθημα υποβαθμίζεται σε προϊόν ή υπηρεσία. Σε tutorial με οδηγίες χρήσης
Αυτό που απουσιάζει από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι η προσοχή, ούτε το ενδαφέρον, ούτε η μετάδοση της γνώσης. Αυτό που λείπει είναι ό,τι ονομάζουμε εξωλεκτική επικοινωνία. Είναι η δυναμική της τάξης και του μαθήματος. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος, ένας δάσκαλος δεν διδάσκει μόνο με το λόγο και τα πολυμέσα, που στην περίπτωση της ψηφιακής διδασκαλίας αφθονούν και είναι τα περισσότερα διαθέσιμα. Διδάσκει με τις εκφράσεις του προσώπου του, με τα χέρια του, με τη στάση και τις κινήσεις του σώματός του, το χαμόγελο, το χιούμορ, το βαθύ και με νόημα βλέμμα. Η διδακτική διαδικασία δεν είναι μεταφορά αρχείων και γνώσεων. Είναι ένα χορόδραμα στο βάθος του οποίου αποκαλύπτεται η αγωνία του πανανθρώπου απέναντι στο Άγνωστο και το Άρρητο. Είναι η διαλεκτική της υποταγής της Ύλης στο Πνέυμα και της Α νοησίας στη Νόηση.
Ο Δάσκαλος δεν διδάσκει μόνο. Διδάσκεται. Πώς να διαπερνά τις ανθρώπινες ψυχές. Πώς να συναρμολογεί το επιμέρους και προσεκτικά να το τακτοποιεί στο συνολικό. Πώς να αγαπάει τη διαφορά και την πρωτοτυπία, να την ενθαρρύνει, πώς να συνδιαλέγεται με την αδιαφορία, να μη φοβάται να εκφράζει την αμηχανία του απέναντι σε αυτήν και να την αξιοποιεί στην παιδευτική διαδικασία. Η σχολική τάξη δεν είναι διανομέας. Δεν εκτοξεύει τις γνώσεις από τις οποίες αρδεύονται τα μυαλά των εφήβων. Διδάσκει, προτείνει ΚΑΙ πώς να τις χρησιμοποιήσει κανείς. Πώς να τις κάνει ένα φυτώριο από το οποίο θα ανθίσει ενας κόσμος πιο ηθικός και πιο δίκαιος. Είναι μια συλλογική Ψυχή. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός ανατροφοδότησης και αλληλεπίδρασης σε εξέλιξη. Έχει ταυτότητα και συνείδηση. Γιατί η Γνώση δε μπορεί να υπηρετεί κάτι. Είναι από μόνη της Κάτι.
Μιχάλης Σακελλαρίου
Καθηγητής – Συγγραφέας
Μένουμε Speedy
#menoumespeedy
