Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασφαλισμένοι που
έχουν συνάψει ιδιωτική ασφάλιση υγείας, είναι οι υπέρογκες αυξήσεις σε κάθε
ανανέωση του ασφαλίστρου.

Οι ενώσεις καταναλωτών εδώ και καιρό έχουν εντοπίσει και αναδείξει το πρόβλημα, προσφεύγοντας στα Δικαστήρια με συλλογικές αγωγές για την προάσπιση των δικαιωμάτων των ασφαλισμένων – καταναλωτών. Απόφαση σταθμός ήταν υπ΄ αρίθμ. 1030/2001 του Αρείου Πάγου με την οποία κρίθηκε ότι η αναπροσαρμογή του ασφαλίστρου πρέπει να γίνεται με βάση κριτήρια που προβλέπονται στη σύμβαση, που πρέπει να είναι εύλογα, αντικειμενικά και προβλέψιμα για τον καταναλωτή, ώστε να μπορεί να ελέγχει την εγκυρότητα της
αύξησης του ασφαλίστρου.

Ακολούθως, τα δικαστήρια, στα οποία προσέφυγαν καταναλωτικές ενώσεις και ασφαλισμένοι, έχουν κρίνει, δικαιώνοντας τους καταναλωτές σε όλες τις αποφάσεις που έχουν εκδοθεί, καταχρηστικούς τους όρους που χρησιμοποιούν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις για να επιβάλλουν μονομερώς υπέρογκες αυξήσεις. Μείωσαν το υπέρμετρο ασφάλιστρο και διέταξαν την επιστροφή των αδικαιολογήτως εισπραχθέντων ασφαλίστρων.

Παράλληλα η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή έχει επιβάλει μεγάλα πρόστιμα στις ασφαλιστικές εταιρίες για τις υπέρογκες αυξήσεις. Τα διοικητικά δικαστήρια στα οποία προσέφυγαν οι τελευταίες για την ακύρωση των επιβληθέντων προστίμων, έχουν εκδώσει πληθώρα αποφάσεων που έκριναν ως αδιαφανείς και καταχρηστικούς τους όρους των ασφαλιστηρίων συμβολαίων που προέβλεπαν υπέρμετρες αυξήσεις, αλλά και τη νομιμότητα της επιβολής προστίμου.

Η κυβέρνηση επιδιώκοντας να θέσει κανόνες στις αυξήσεις που επιβάλλουν μονομερώς οι ασφαλιστικές εταιρείες στους κατόχους συμβολαίων υγείας, εισήγαγε προς ψήφιση σχετική διάταξη στο άρθρο 268 του Σχεδίου Νόμου του υπουργείου Οικονομικών: «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας», που προκάλεσε τις αντιδράσεις των καταναλωτικών ενώσεων και των ασφαλισμένων για τους ακόλουθους λόγους :

• Σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της παρ. 1, του ως άνω άρθρου στις νέες συμβάσεις θα αρκεί να αναφέρονται μόνο τα αντικειμενικά και επαληθεύσιμα κριτήρια αναπροσαρμογής του πρώτου εδαφίου (πχ. δείκτης υγείας και ηλικία ασφαλισμένου), χωρίς να εξειδικεύεται σε τι ποσοστό το κάθε κριτήριο συμμετέχει στην αναπροσαρμογή. Η ρύθμιση αυτή θεωρητικά προσπαθεί να καθορίσει αντικειμενικούς κανόνες ως προς την αναπροσαρμογή των ασφαλίστρων, δυστυχώς όμως, η προτεινόμενη διάταξη αφενός μεν έχει αρκετές αοριστίες αφετέρου παρέχει νομοθετική εξουσιοδότηση στον εκάστοτε υπουργό να εκδίδει υπουργική απόφαση ώστε να καθορίζει τους κρίσιμους δείκτες και παράγοντες από τους οποίους θα εξαρτάται η όποια αναπροσαρμογή.
• Επιπλέον, η παρ. 2 του άρθρου 268 του νομοσχεδίου δεν είναι συμβατή με την αρχή της διαφάνειας που θα πρέπει να διέπει την αναπροσαρμογή του ασφαλίστρου. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι οι ασφαλιστικές εταιρίες θα μπορούν να διαμορφώνουν τα κριτήρια και τους αντικειμενικούς δείκτες αναπροσαρμογής του ασφαλίστρου. Σε περίπτωση που η αναπροσαρμογή βρίσκεται εκτός των ορίων και των παραγόντων και δεικτών της παρ.1, δεν θα έχουν κυρώσεις όπως ισχύει έως σήμερα, αλλά ως μόνη υποχρέωση την ενημέρωση του ασφαλισμένου, 60 ημέρες πριν την κάθε αναπροσαρμογή.
• Επίσης, στην παρ. 3 προβλέπεται ότι σε περίπτωση που οι συμβατικές ρήτρες είναι ασαφείς ή ελλιπείς και δεν προβλέπουν κριτήρια που να πληρούν τις αρχές της διαφάνειας και της καταλληλότητας, τότε θα εφαρμόζονται εκ του νόμου οι παράγοντες και τα κριτήρια της παρ.1. Ωστόσο, η παρ. 1 δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένους παράγοντες ή δείκτες με αποτέλεσμα να αφήνει τις εταιρίες να καθορίσουν οι ίδιες τους παράγοντες αυτούς.

Πρακτικά εφόσον ψηφιστούν οι υπό διαβούλευση διατάξεις ως έχουν, οι ασφαλιστικές εταιρείες θα μπορούν να προβαίνουν χωρίς κυρώσεις πλέον σε υπέρμετρες αυξήσεις, καθώς θα μπορούν να χρησιμοποιούν τα κριτήρια αυτά κατά το δοκούν, χωρίς να μπορεί να ελέγξει ο ασφαλισμένος την τελική αναπροσαρμογή. Παραδείγματος χάριν θα μπορούν να καθορίσουν ένα οποιοδήποτε ετήσιο ποσοστό αύξησης με κριτήριο την ηλικία του ασφαλισμένου (π.χ. 4 %), αφού η ηλικία αναφέρεται ως παράγοντας στην παρ. 1, και οποιοδήποτε άλλο παράγοντα ή παράγοντες που κρίνουν ότι τους εξυπηρετούν καλύτερα για να επιβάλουν πρόσθετες αυξήσεις.

Ο εμπαιγμός των ασφαλισμένων κορυφώνεται με την προτεινόμενη ρύθμιση ότι ο καταναλωτής μπορεί να καταγγείλει τη σύμβαση αν δεν εγκρίνει την αύξηση. Αφενός μεν το δικαίωμα καταγγελίας το είχε ούτως ή άλλως και με τις ισχύουσες διατάξεις, ενώ θα χάσει την προστασία που του παρείχαν τα δικαστήρια έως τώρα, αφετέρου η νέα ρύθμιση στερεί από τη δημόσια διοίκηση τη δυνατότητα να επιβάλλει κυρώσεις στις εταιρείες για να προστατεύσει τους ασφαλισμένους.

Το Ν.ΙΝΚΑ ως ινστιτούτο καταναλωτών στηρίζει την εύρυθμη και διαφανή λειτουργία της ασφαλιστικής αγοράς και για αυτό ζητά η υπό συζήτηση ρύθμιση να θέσει σαφείς όρους, ρήτρες και κανόνες στην αναπροσαρμογή των ασφαλίστρων, να βασίζεται στην αρχή της διαφάνειας και της αντικειμενικότητας και είναι δίκαιη, προστατεύοντας τα συμφέροντα των καταναλωτών, λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη και την βιωσιμότητα των ασφαλιστικών εταιριών. Θα πρέπει να θεσπιστούν αντικειμενικοί δείκτες που θα καθορίζονται εκ των προτέρων από τις αρμόδιες αρχές (πχ ΕΛΣΤΑΤ) και όχι από τον εκάστοτε υπουργό, ενώ θα πρέπει να θεσμοθετηθούν ταυτόχρονα παρόμοιοι δείκτες αναπροσαρμογών και για τις ιδιωτικές νοσηλευτικές μονάδες καθώς και για τις ιδιωτικές μονάδες πρωτοβάθμιας υγείας, ώστε οι ασφαλιστικές εταιρίες να μην επιμερίζονται μονομερώς τα κόστη της αυθαίρετης αύξησης των νοσηλίων.

Το Ν.ΙΝΚΑ καλεί την Κυβέρνηση, αφού αναλογιστεί τις κρίσεις που έχουν τα τελευταία χρόνια υπερφορτωθεί οι καταναλωτές και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, να βελτιώσει ή να αποσύρει το άρθρο 268 στο νομοσχέδιο για την αναπροσαρμογή ασφαλίστρων, διότι το μόνο που θα προσφέρει εάν κυρωθεί ως έχει, θα είναι η αύξηση του κέρδους των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, στερώντας ουσιαστικά από τη δημόσια διοίκηση τη δυνατότητα να επιβάλλει κυρώσεις στις εταιρείες για να προστατεύσει τους ασφαλισμένους αλλά και την προστασία που τους παρείχαν τα δικαστήρια έως τώρα.

Παναγιώτης Γεωργιάδης
Δικηγόρος Παρ΄Αρείω Πάγω
Μέλος ΔΣ – Υπεύθυνος Δημοσίων σχέσεων του Ν.ΙΝΚΑ