Το συγκλονιστικό μπαλέτο του Τσαϊκόφσκι, του οποίου οι μελωδίες μας φέρνουν ακόμα δάκρυα στα μάτια κάθε φορά που τις ακούμε, ο Καρυοθραύστης των παιδικών μας χρόνων -κι όχι μόνο-, έχει γράψει σπουδαία ιστορία από την μέρα που πρωτοανέβηκε στο ρώσικο θεατρικό σανίδι, τον Δεκέμβριο του 1892.
Η πλοκή του, σε αντίθεση με την κοινή μάλλον πεποίθηση, δε βασίζεται σε κάποια επινόηση τους σπουδαίου Ρώσου συνθέτη, αλλά εμπνέεται από το μυθιστόρημα «Ο Καρυοθραύστης κι ο Βασιλιάς Ποντικός», του E.T.A Hoffmann.
Παρ’ όλο που το βιβλίο μοιάζει αρκετά στα σημεία με το δημοφιλές μπαλέτο, καθώς κι εκείνο μας παρουσιάζει τη φιλία ενός κοριτσιού μ’ έναν Καρυοθραύστη, που μάχονται από κοινού τη δυναστεία του Βασιλιά των Ποντικών, εντούτοις η ιστορία αυτή δεν είναι ούτε κατά διάνοια τόσο πολύχρωμη και αισιόδοξη όσο η θεατρική του εκδοχή, κρύβοντας μάλιστα αρκετά σκοτεινά σημεία που ίσως και να την καθιστούν ακατάλληλη για παιδιά.
Αυτό συμβαίνει διότι ο τότε χορογράφος του Αυτοκρατορικού Ρωσικού Μπαλέτου, Marius Petipa, επέλεξε να βασίσει τη σύνθεσή του περισσότερο στη μετέπειτα διασκευή του παραμυθιού από τον Γάλλο συγγραφέα, Alexandre Dumas.
Όπως προειπώθηκε λοιπόν, η πρεμιέρα του σπουδαίου μπαλέτου έγινε στα τέλη του 19ου αιώνα, στην Όπερα Mariinsky της Αγίας Πετρούπολης, μια ανάσα πριν από τον εορτασμό των Χριστουγέννων για το συγκεκριμένο έτος, δίνοντας, από κοινού με άλλα δημιουργήματα του, στον Marius Petipa τον επάξιο τίτλο του «πατέρα του μπαλέτου».
Μάλιστα, ο Καρυοθραύστης παρουσιάστηκε τη μέρα εκείνη σε διπλή παράσταση με την Iolanta, όπερα και καλλιτέχνημα που ανήκει επίσης στον μέγα Τσαϊκόφσκι.
Ήταν μόλις το 1934 όταν το μπαλέτο ξεκίνησε τη διεθνή του καριέρα, καθώς διέσχισε τα ρώσικα σύνορα για ν’ ανέβει για πρώτη φορά σε σκηνή της Βρετανίας. Η άφιξή του στις Ηνωμένες Πολιτείες έγινε 10 χρόνια αργότερα, το 1944, όταν και φιλοξενήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο, ενώ το ντεμπούτο του στην Νέα Υόρκη και βασίλισσα των θεαμάτων, το 1954.
Τότε ήταν και που η αξία του Καρυοθραύστη άρχισε να κερδίζει περισσότερη δημοτικότητα, με τον σκηνοθέτη George Balanchine να ανάγει την χριστουγεννιάτικη ιστορία σε κανονική τάση για το φιλοθεάμον και φιλότεχνο κοινό.
Από εκείνη τη στιγμή, άρχισε να καθιερώνεται και η εορταστική παράδοση στο Δυτικό Κόσμο, σύμφωνα με την οποία κάθε μπαλέτο που σέβεται τον εαυτό του, οφείλει να κάνει χώρο στο ετήσιο πρόγραμμά του για τον Καρυοθραύστη, προκειμένου, λίγο πριν τις γιορτές, να καλεί το κοινό του σε μια εμπειρία μεστή Χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας και ζεστασιάς.
Το φαινόμενο έμελλε να αναχθεί σύντομα σε λατρεία της pop κουλτούρας, καθώς αναδύθηκαν πολλά εικονογραφημένα παιδικά βιβλία που διηγούταν σε απλοϊκή μορφή την ιστορία του Καρυοθραύστη, όλα βασισμένα στη γερμανική εκδοχή που έχει στο ρόλο της πρωταγωνίστριας ένα κορίτσι ονόματι Clara– αντί για Marie, όπως και ονομαζόταν η αυθεντική ηρωίδα του βιβλίου του Hoffmann.
Για τους Millennials φυσικά, ο Καρυοθραύστης έγινε και ευρύτατα γνωστός μέσω της πολύ καλοφτιαγμένης, ομώνυμης ταινίας της Barbie του 2001, που μάλιστα αποτέλεσε και την πρώτη της συλλογής του μακροχρόνιου φράνσαιζ.
Ντορίνα Παπαγεωργίου
