* Η Ιωάννα Λιούτα είναι πολιτική επιστήμονας με εξειδίκευση στην οικονομική διακυβέρνηση και στις δημόσιες πολιτικές, μέλος της Κ.Ε. του ΜέΡΑ25
Θα μπορούσε να είναι ένα σενάριο αμερικανικής ταινίας. Θα μπορούσε να χαρίσει Όσκαρ στους συντελεστές της: μια εξαιρετική ιστορία μυθοπλασίας για τους κερδοσκοπικούς μηχανισμούς που στήνονται στην πλάτη μιας μικρής, αφανούς, αδύναμης χώρας.
Θα μπορούσε η ταινία να έχει ένα εξαιρετικό happy end: ο ήρωας να σώζει τελευταία στιγμή τη χώρα από τους σκοτεινούς κύκλους μιας παγκόσμιας συνωμοσίας και σιγά – σιγά η χώρα να επανέρχεται στην ομαλότητα.
Δυστυχώς η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Ο ήρωας ποτέ δεν όρθωσε ανάστημα, η χώρα αποδέχθηκε την ήττα και την κλοπή, η σιωπή διαδέχθηκε την προδοσία και τις αντιδράσεις.
Στην κοινωνία οι ζημιές
Από το 2008 οι ανακεφαλαιοποιήσεις των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, Alpha, Πειραιώς, Εθνική και Eurobank, με κεφάλαια του Ελληνικού Δημοσίου, στην ουσία αποτελούν πέρασμα στην κοινωνία και στον φορολογούμενο πολίτη των τραπεζικών ζημιών και των απωλειών κεφαλαίου ιδιωτών – μεγαλομετόχων.
Η κυβερνητική πρακτική «εξυγίανσης» των τραπεζών, με την αλόγιστη χρηματοδότηση από το κράτος, δίχως ουσιαστικά ανταλλάγματα πέρα από απαξιωμένες μετοχές, χωρίς δικαίωμα ψήφου, αύξησε τις δημόσιες απώλειες, το χρέος της χώρας και την εξάρτησή της από ξένα οικονομικά κέντρα.
Τα 47 δισ. ευρώ που δόθηκαν στις τράπεζες (41 δισ. το 2013 και 6 δισ. το 2015) δεν οδήγησαν στην εξυγίανση των τραπεζών – όπως διαβεβαίωναν τους Έλληνες φορολογούμενους – παρά μόνο στο ξεπούλημά τους με εξευτελιστικές τιμές των νέων μετοχών για να είναι ελκυστικές στα κερδοσκοπικά funds.
Η προσφορά των νέων μετοχών ήταν σε τιμή 80% μικρότερη από την τιμή που το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), δηλαδή το Δημόσιο, είχε πληρώσει. Η συμμετοχή του ΤΧΣ στο νέο μετοχικό κεφάλαιο των συστημικών τραπεζών κατέρρευσε.
Ο υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το 2015 θεωρούσε ότι μία τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, με τους ίδιους όρους, θα είχε τα ίδια αποτελέσματα:
«Καινούργια δάνεια θα είναι αποδεκτά μόνο εφόσον το ελληνικό χρέος θα γίνει βιώσιμο και δεν πρέπει να διοχετευθεί δημόσιο χρήμα στις εμπορικές τράπεζες, παρά μόνο εάν ιδρυθεί ένας ειδικός οργανισμός – μια “badbank” – με σκοπό την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων» ανέφερε χαρακτηριστικά ο ΓιάνηςΒαρουφάκης.
Στόχος όμως της τρόικας των δανειστών ήταν να αφανίσει οτιδήποτε την αμφισβητεί και όχι μία συμφέρουσα λύση για τον ελληνικό λαό. Η τρόικα προχώρησε στο κλείσιμο των τραπεζών τον Ιούνιο του 2015, για έξι μήνες, προκαλώντας πανικό στις τράπεζες και ανασφάλεια στους πολίτες.
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας υποχώρησε, δέχτηκε το τρίτο πακέτο διάσωσης (Νοέμβριος 2015) και προχώρησε στην τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, δίνοντας 6 δισ. στις τράπεζες μέσω του ΤΧΣ.
Σε εξευτελιστική τιμή
Η καθεμία από τις διαδοχικές τραπεζικές ανακεφαλαιοποιήσεις ήταν η παραδοχή της αποτυχίας της προηγούμενης. Τα αρπακτικά hedgefunds και οι ξένοι επενδυτές είχαν την ευκαιρία να αποκτήσουν όλο το ελληνικό τραπεζικό σύστημα σε εξευτελιστική τιμή. Με μόνο 5,1 δισ. απέκτησαν πάνω από το 74% των τραπεζικών μετοχών.
Το ΤΧΣ, όμως, δεν διαχειρίζεται κεφάλαια τρίτων, αλλά των Ελλήνων πολιτών, που δανείστηκαν 260 δισ. με τα τρία μνημόνια.
Οι απαιτήσεις σε κάθε μνημόνιο ήταν σκληρές και γίνονταν σκληρότερες: δημοσιονομική λιτότητα, ιδιωτικοποιήσεις σε όλο το φάσμα και διαρθρωτική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού και φορολογικού συστήματος της χώρας: άμεση μείωση των συντάξεων, αύξηση των φόρων, απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και αυστηρός περιορισμός δαπανών.
Η Τράπεζα Πειραιώς
Το ξεπούλημα συνεχίζεται με την Τράπεζα Πειραιώς. Μετά την αύξηση κεφαλαίου στις 7 Απριλίου:
- Το ποσοστό του ΤΧΣ πέφτει από 61,2% σε 27%.
- Εγχώριοι ιδιώτες μικρομέτοχοι και χαρτοφυλάκια αγγίζουν περίπου το 8,5%.
- Ξένοι μέτοχοι απέσπασαν περίπου το 65% της τράπεζας.
Η τελευταία πράξη του δράματος παίζεται το 2021. Με τη σύμφωνη γνώμη και έγκριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας καθιερώνεται με νόμο το ακαταδίωκτο των στελεχών του ΤΧΣ για τις ζημιές του Δημοσίου που θα προκύψουν από τις αποφάσεις τους. Τι σημαίνει αυτό;
Το ΤΧΣ θα ολοκληρώσει το έργο του στο τέλος του 2022, με πιθανότητα παράτασης ενός ή δύο χρόνων. Σε αυτό το διάστημα θα πρέπει να έχει απαλλαγεί από όλες τις μετοχές τραπεζών που κατέχει. Το πιθανότερο είναι ότι η ζημιά του Δημοσίου θα είναι ανυπολόγιστη, αφού οι τραπεζικές μετοχές είναι πλέον απαξιωμένες και δεν υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης στο κοντινό μέλλον.
Η πώληση εθνικών περιουσιακών στοιχείων με ζημιά του Δημοσίου μπορεί να γίνει αντικείμενο δικαστικής έρευνας και να ασκηθούν ποινικές διώξεις στα στελέχη του ΤΧΣ για αποφάσεις που ζημιώνουν το Ελληνικό Δημόσιο.
Με τον νόμο που προωθείται από την κυβέρνηση ο μόνος αρμόδιος που μπορεί να κρίνει τις αποφάσεις του ΤΧΣ και να ζητήσει ποινικές διώξεις των στελεχών του είναι η διοίκηση του ΤΧΣ. Με απλά λόγια, οι τραπεζίτες στελέχη του ΤΧΣ θα είναι οι μόνοι αρμόδιοι που μπορούν να ζητήσουν τη δίωξη του εαυτού τους.
Όλα αυτά σε μια χώρα σε βαθιά οικονομική κρίση, με πολύ μεγάλη ανεργία και τεράστιες ελλείψεις σε υποδομές και κοινωνικές υπηρεσίες, με τις ευλογίες της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
* Η Ιωάννα Λιούτα είναι πολιτική επιστήμονας με εξειδίκευση στην οικονομική διακυβέρνηση και στις δημόσιες πολιτικές, μέλος της Κ.Ε. του ΜέΡΑ25
