Τραγωδία στο Μάτι: Έτσι χάθηκε η μάχη στον αέρα

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η δασοπυρόσβεση βασίζεται πλέον στα εναέρια μέσα. Για το λόγο αυτό, η χώρα μας ενοικιάζει κάθε χρόνο δεκάδες ελικόπτερα και αεροσκάφη με αποστολή να συνδράμουν τον γερασμένο στόλο των ελληνικών καναντέρ.

Σε κάθε μεγάλη πυρκαγιά, σε κάθε πυρκαγιά πριν γίνει μεγάλη, η παρουσία ή η απουσία των εναέριων μέσων είναι καθοριστική. Τα πληρώματα των αεροσκαφών και των ελικοπτέρων όχι απλά πραγματοποιούν τις ρίψεις που καθυστερούν ή και σβήνουν τις φλόγες, αλλά δίνουν στο κέντρο και πολύτιμες πληροφορίες για την πορεία τους.

Την ημέρα της καταστροφής στο Μάτι είναι πλέον γνωστό, και μέσα από την δικαστική έρευνα, πως υπήρξαν σημαντικές ελλείψεις και καθυστερήσεις. Δεν είχε προβλεφθεί εναέρια επιτήρηση, όπως θα έπρεπε μία ημέρα με βαθμό κινδύνου 4. Δεν σηκώθηκαν ποτέ τα drones. Έμειναν αναξιοποίητα εναέρια μέσα που ήταν στη διάθεση των επιτελών του ΠΣ. Καθηλώθηκαν στο έδαφος αεροσκάφη και ελικόπτερα που επιχειρούσαν γιατί τοποθετήθηκαν σε λάθος αεροδρόμια, με βάση τις καιρικές συνθήκες. Ποτέ το ΕΣΚΕ δεν εστίασε όλα τα εναέρια μέσα στο Μάτι.

Στην πραγματικότητα η αποφασιστική μάχη στον αέρα δεν δόθηκε ποτέ. Και ο πόλεμος χάθηκε με τραγικές συνέπειες για 103 ανθρώπους που έχασαν τις ζωές τους, περισσότερους από 31 που υπέστησαν εγκαύματα, τις οικογένειές τους, τους κατοίκους που έχασαν τα σπίτια ή τα κατοικίδιά τους και τους επισκέπτες στην περιοχή που έζησαν μία εφιαλτική εμπειρία.

Ακολουθεί μία σειρά απομαγνητοφωνημένων επικοινωνιών για το πώς χάθηκε η ευκαιρία να αντιμετωπιστεί η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης, πριν κατακάψει τα πάντα στο πέρασμά της από τον Νέο Βουτζά και το Μάτι. Τα «πρακτικά» του ΕΣΚΕ (Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων), φωτίζουν το κρίσιμο θέμα των εναέριων μέσων λεπτό προς λεπτό. Πρόκειται για συνομιλίες μεταξύ πιλότων και στελεχών του επιτελείου και μία σειρά εσωτερικών συνεννοήσεων στο κέντρο επιχειρήσεων.

Η φωτιά στην Πεντέλη μπαίνει στον «χάρτη». Η προσπάθεια των χειριστών να μοιράσουν τα μέσα είναι προφανής.

Ώρα 16:49:23

• Εκτροπή για Νταού;
• Ναι, αφού έχει καύσιμο…
• Πω… πω! «Ν 154» έτσι… Το Σινούκ δε μπορεί να απογειωθεί, το άλλο είναι κάτω, η «Ελευσίνα»
• «Τατοΐου» μη μπερδεύεσαι…
• Έγινε.

Ώρα 16:50:33

• Για πείτε μου, κάτι σε καναντέρ μπορούμε να εκτρέψουμε;
• Δεν είναι τίποτα στον αέρα. Έχουμε δώσει εντολή στο «20- 56» και ακόμη δεν έχει απογειωθεί. Αυτή τη στιγμή πετάει μία «Αφροδίτη».
• Η «Τατοΐου»;
• Την εξέτρεψα Πεντέλη. Και η Ανδραβίδα πετάει. Και μία φλόγα.

Ώρα 16:53:01

• Να μας δώσουν συντεταγμένες, κάποια όρια από το δασαρχείο για να την περάσουμε στην οθόνη (σ.σ. για Κινέτα)…
• Αυτό γίνεται
• Να τη βλέπουμε στην οθόνη…
• Έχουμε καινούργια στο Νταού. Στις 16:50 έγινε εκτροπή ενός Έρικσον από τις μεγάλες φωτιές να πάει να επιχειρήσει εκεί…
• ΟΚ…

Ώρα 16:54:47

• Είναι εκεί το δασαρχείο;
• Παρακαλώ…
• Μας ζητούν το περίγραμμα της πυρκαγιάς. Μπορείτε να μας δώσετε συντεταγμένες;
• Εμείς δεν έχουμε. Η Πυροσβεστική έχει. Εμείς δεν έχουμε αρμοδιότητα.
• Το περίγραμμα θέλουμε…
• Εμείς πληροφορίες για το ανάγλυφο δίνουμε. Μιλήσαμε με δασάρχη. Αυτό που μπόρεσε να μου πει είναι ότι είναι πολύ μεγάλο το μέτωπο και δε μπορούν να κάνουν εκτίμηση λόγω καπνού.
• Σας είπε ώρα που θα μπορέσει να κάνει;
• Δε ξέρουμε θα της τηλεφωνήσω ξανά.

Ώρα 16:56:26

• Από «Αφροδίτη- Τατοΐου», είμαστε 5 με 6 λεπτά μακριά από Πεντέλη. Μπορείτε να μου δώσετε συντεταγμένες;
• Προσπαθούμε… αυτό κάνω όλη αυτή την ώρα…
• Και ποιος είναι επικεφαλής εδάφους για να συνεννοηθώ…
• Εντάξει. Σας στέλνω και άλλο ένα Έρικσον…

Ώρα 16:57:08

• Θέλω οπωσδήποτε συντεταγμένες για Πεντέλη. Πλησιάζει μια «Αφροδίτη» στην Πεντέλη και δε ξέρει που να ρίξει.
• Είναι εκεί ο Άρης 12ου
• Τι συντεταγμένες έχει;
• 380205 και 235712.
• Να το ανοίξετε και στα δασικά.
• Εντάξει.

Ώρα 16:58:22

• Θα μου δώσετε λίγο την κυρία του δασαρχείου.
• Δεν είναι εδώ.
• Μήπως μπορεί να μας πει τα χωριά που ξεκίνησε και που πάει.
• Θα τη ρωτήσω και θα σας πω.

Ώρα 17:02:36

• Έχεις συντεταγμένες για Πεντέλη;
• Μόλις! 380205 και 235712…
• Για Άμφισσα;
• Καμία ενημέρωση.

Ώρα 17:05:15

• Τι στέλνετε στην Πεντέλη από εναέρια;
• Μισό…
• Άστο Βάσω μη κουράζεσαι.

Στο σημείο αυτό οι χειριστές κάνουν «ταμείο» επιχειρήσεων. Είναι ίσως η πιο κρίσιμη στιγμή του «πολέμου». Ίσως, μία βολή από όλα τα μέσα που ήταν στον αέρα, κυρίως στην περιοχή της Κινέτας, να έκρινε την έκβαση της «μάχης» στην Πεντέλη, ώστε να μην ανοίξει δεύτερο μέτωπο. Μια πρακτική που αποτελεί κοινό τόπο όταν οι φωτιές ήταν κοντινές και υπάρχει αυτή η δυνατότητα.

Ώρα 17:05:41

• Λοιπόν στα διόδια Καλαμακίου είναι η «Αφροδίτη 2- Ελευσίνας», στο Νταού είναι η «Αφροδίτη Τατοΐου».
• Εντάξει μη σε κουράζω…
• Στην Κινέτα η «Αφροδίτη 1 Ελευσίνας» και το «Φλόγα 10» και «Φλόγα 11» και συντονιστικό «ΒΚ».
• Τα καναντέρ δεν πάνε;
• Δεν έχουν απογειωθεί ακόμη.

Τα περισσότερα ελικόπτερα έμειναν Κινέτα, τα καναντέρ ήταν ακινητοποιημένα λόγω ανέμων, καθώς δεν είχε ληφθεί η προβλεπόμενη απόφαση μετεγκατάστασης, το δεύτερο μέτωπο άνοιξε, οι συνέπειες είναι γνωστές. Προφανώς και θα μπορούσαν οι επιτελείς να επικαλεστούν έκτακτες συνθήκες και κίνδυνο στην Κινέτα. Αλλά, δεν φαίνεται να ισχύει αυτό, καθώς κάποια στιγμή αργότερα, όταν είχαν καταλάβει το λάθος τους, ακούστηκε η φράση «ότι έχετε στην Πεντέλη». Αλλά, τότε ήταν αργά.

Ώρα 17:11:33

• Από Ανδραβίδα (τηλεφωνώ)…
• Ναι…
• Ειδοποίησε επάνω ότι η Τανάγρα είναι εκτός για το αεροπλάνο… είναι σχεδόν κάθετος ο άνεμος… είναι εκτός… δε μπορούμε να προσγειωθούμε εκεί…
• Θα ενημερώσω την πυροσβεστική και θα μου πει…
• Τα άλλα δύο (σ.σ. καναντέρ) μόλις απογειωθούν για Πεντέλη.
• Τα δύο για Νταού και το άλλο για Κινέτα;
• Ναι.
• Θέλω να μου πείτε επειδή η Τανάγρα είναι εκτός, τι θα κάνουν Σάμος και Ανδραβίδα δε μπορούν να πάνε Τανάγρα;
• Πωωωω…

Ώρα 17:14:05

Το γραφείο Τύπου ρωτά για τα αεροπορικά μέσα που έχουν σταλεί στην Πεντέλη:
Είναι ήδη η Αφροδίτη και τρία τεσσάρια μόλις επανεξυπηρετηθούν.
(σ.σ. Τα οποία, όμως, είδαμε πως ήταν εκτός μάχης).

Ώρα 17:15:22

• Για τα δυάρια Ανδραβίδας και Σάμου είναι κλειστή και η Ελευσίνα;
• Ναι.
• Τι πρόταση υπάρχει για αυτά;
• Μόνο να επιχειρήσουν και να γυρίσουν μπορούν Ανδραβίδα.
• Η Σάμος τι να κάνει;
• Να περάσει μια ώρα στο Νταού και να γυρίσει Σάμο;
• Αλλιώς δεν υπάρχει εναλλακτική.
• Ναι δεν υπάρχει, είναι κλειστά τα αεροδρόμια.

Δυστυχώς δεν είχε προβλεφθεί η στάθμευση των εναέριων μέσων σε βάσεις απ’ όπου θα μπορούσαν να επιχειρήσουν, καθώς για κάθε αεροδρόμιο υπάρχει ξεχωριστή μέριμνα για την πρόβλεψη των καιρικών συνθηκών.

Ώρα 17:20:43

Οι επιτελείς επιμένουν να στέλνουν στην Πεντέλη τα καναντέρ που δε μπορούσαν να απογειωθούν…

• Να πάνε και τα τρία τα τεσσάρια στην Πεντέλη!
• Και τα τρία;
• Ναι!

Ώρα 17:22:14

• Σημείωσε Νταού και επιστροφή Σάμο…
• Δεν τους φθάνει…
• Ούτε για μισή ώρα πυρόσβεση;

Ώρα 17:23:57

Παρότι στην προηγούμενη επικοινωνία ο χειριστής έχει ενημερωθεί το δε βγαίνει το δρομολόγιο για το καναντέρ με έδρα την Σάμο επιμένει:

• Δώσαμε εντολή απογείωσης για δυάρια Ανδραβίδας για Κινέτα και Σάμου για Πεντέλη. Να κρατήσουν καύσιμο επιστροφής στις μονάδες τους γιατί θα είναι κλειστά τα αεροδρόμια.

Ώρα 17:24:51

Οι αρνήσεις είναι απανωτές…

• Δεν προλαβαίνουν αποστολή Πεντέλης. Στο όριο και σε καύσιμα και σε χρόνο.
• Τους λέω (σ.σ. στους ανωτέρους του) δεν μπορείτε;
• Δεν μπορούμε…
• Ώρα 17:25:05
• Σας είχαμε πει ότι είμαι έτοιμος 16-50 αλλά δε μπορούμε λόγω αέρα.
• Οπότε βάζουμε εντολή εκείνη την ώρα και μας λέτε ότι δεν μπορείτε;
• Σωστό.
• Εξακολουθεί να ισχύει το ίδιο…

Ώρα 17:27:24

• Η Σάμος… τα δυάρια δεν μπορούν να απογειωθούν λόγω ανέμου. Περιμένουμε Ανδραβίδα.
• Το 189 (Αφροδίτη 2 Ελευσίνας) να βάλει καύσιμο στα Μέγαρα.
• Δε θα προλάβει.

Ώρα 17:35:17

• Η Ελευσίνα 1 και η Αφροδίτη Ανδραβίδας ακυρώνουμε εντολή γιατί είναι καθηλωμένα στο αεροδρόμιο Ελευσίνας λόγω ισχυρών ανέμων.
• Οκ.
• Περιμένουμε τους πιλότους, είναι σταντ μπάι στα πιλοτήρια.

Ώρα 17:47:15

Τέσσερα εναέρια στην Κινέτα, ένα στην Πεντέλη. Το παράθυρο ευκαιρία αρχικής προσβολής της φωτιάς πέρασε ανεκμετάλλευτο. Ουσιαστικά το κρίσιμο διάστημα που η φωτιά περνούσε από εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση πριν φθάσει στο Λύρειο Ίδρυμα έμεινε ανεκμετάλλευτο.

• Μου λες τι έχουμε στον αέρα Κινέτα;
• Μισό… τα δύο σούπερ πούμα, ένα τεσσάρι και σε αναμονή για ελικόπτερο…
• Πεντέλη;
• Περιμένουμε να απογειωθούν τρία τεσσάρια και είναι ένα ελικόπτερο εκεί. Θα απογειωθεί δεύτερο ελικόπτερο για Νταού.
• Αλλού;
• Ένα καμόφ για Κιάτο στην καινούργια.

Ώρα 17:49:06

Η εντολή για την εμπλοκή των αεροσκαφών που δε μπορούσαν να απογειωθούν επαναλαμβάνεται!

• Τα τεσσάρια πάνε τρία στο Νταού από Τανάγρα…
• ΟΚ!

Ώρα 17:50:50

Ενώ ο συντονιστής εδάφους δε μπορεί να επικοινωνήσει απευθείας με το μοναδικό ελικόπτερο που υποστηρίζει τις επιχειρήσεις στην Πεντέλη.

• Η Αφροδίτη που επιχειρεί στο Βουτζά να επιχειρήσει ανατολικά. Ο Άρης Αθηνών δε μπορεί να την πιάσει.
• Θα το μεταφέρω.

Ώρα 17:52:18

Επικοινωνεί και ο πιλότος. Δυστυχώς επιβεβαιώνεται ότι δεν υπήρχε επικοινωνία των δυνάμεων στο πεδίο.

• Θα του δώσετε το τηλέφωνό μου να μου δώσουν εικόνα και να τους δώσω εγώ θα ήταν ευχής έργο . Είμαι από πάνω τους αλλά δε μου μιλάνε!
• Με τον Άρη Αθηνών μιλάτε δε μπορεί να σας πιάσει ούτε και αυτός.

Ώρα 17:55:40

Η προσπάθεια συντονισμού συνεχίζεται.

• Πέντε και είκοσι έχουν εντολή και τα τρία, ένα απογειώθηκε 17:45
• Τα άλλα;
• Τα άλλα περιμένουμε.
• Πωωωω…
• Και Ανδραβίδα το ένα ακύρωσε το ένα έρχεται.
• Ότι έρχεται…
• Το 218 το ξέρετε ότι έχει βλάβη;
• Ναι πάμε με περιπολικό ένα φισάκι.
• Στο Νταού ποια Αφροδίτη πετάει;
• Είχαμε την Τατοΐου.
• Και ένα τεσσάρι. Και έχουμε δώσει και Ανδραβίδα.
• Αφήσαμε τη Μότορ Όιλ έτσι;
• Να δώσουμε Αφροδίτη Ανδραβίδας να πάει Μότορ Όιλ
• Το Φλόγα 11 είναι Μέγαρα. Το στέλνουμε κάπου;
• Ρωτάω και σου λέω…

Ώρα 18:03:20

Έχει περάσει αρκετά πάνω από μία ώρα από την έναρξη της πυρκαγιά στο Νταού αλλά…

• Έχουμε περάσει το συμβάν στην Καλλιτεχνούπολη στο engage;
• Δεν το δείχνει με πινέζα να βλέπω τα αυτοκίνητα…

Ώρα 18:17:42

Η αναφορά από τον πιλότο που επιχειρεί στο μέτωπο της Πεντέλης δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας.

• Από Αφροδίτη Τατοΐου είμαι, επιχειρώ ανατολικά η φωτιά έχει κάψει…
• Μισό λεπτό να καταλάβω Νταού;
• Επιχειρούμε ανατολικά υψηλές φλόγες, δασώδης έκταση, κατοικημένη περιοχή. Με πρώτη εκτίμηση έχουν καεί κάποια σπίτια και είναι στον περίβολο κάποιων άλλων. Μας μένουν τρεις βολές.
• Θα πάτε μετά για καύσιμο;
• Θεωρώ Τατόι.
• Μας έχουν πει Τατόι αν αλλάξει κάτι στην περιοχή θα σας πάρω τηλέφωνο.

Η φωτιά είχε πλέον φθάσει στη Μαραθώνος, έχοντας ήδη αφήσει πίσω της τα πρώτα θύματα στον Νέο Βουτζά. Ήταν έτοιμη για την τελική της επίθεση σε ανυπεράσπιστούς, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, ανθρώπους.