Σε κάθε εποχή η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων ήταν διαφορετική. Από τα σήματα καπνού, περάσαμε στην εποχή του τηλέγραφου, κι από την εποχή του τηλεφώνου φτάσαμε στην σημερινή εποχή του messenger και των βίντεο κλήσεων. Οι άνθρωποι πάντοτε έψαχναν και θα συνεχίσουν να αναζητούν τρόπους για να κάνουν την επικοινωνία τους ευκολότερη και πιο λειτουργική. Γιατί εδώ που τα λέμε κανείς δεν μπορεί να ζήσει για πολύ καιρό χωρίς την απλή, έστω στοιχειώδη, επαφή με τους άλλους.
Στην δύσκολη συγκυρία την οποία καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, τα πάντα έχουν αλλάξει καθώς αναγκαζόμαστε να στερηθούμε τους άμεσους τρόπους επικοινωνίας, όπως την φυσική επαφή, την σωματική επαφή, την χειραψία ή την αγκαλιά. Και το μόνο καλό είναι πως η τεχνολογία έχει προχωρήσει αρκετά, ώστε να μπορούμε να να ανταλλάξουμε ηχητικά μηνύματα και να κάνουμε βιντεοκλήσεις με τα αγαπημένα μας πρόσωπα όπου κι αν βρισκόμαστε. Φανταστείτε η πανδημία να ξεσπούσε την εποχή που υπήρχε μόνο ένα τηλέφωνο στο περίπτερο της γειτονιάς, και ο μόνος τρόπος να μιλήσεις με κάποιον ήταν να στείλεις γράμμα ή τηλεγράφημα. Πολύ ψυχοφθόρο ακούγεται.
Η αποξένωση υπήρχε ήδη πριν την πανδημία
Από μια άλλη σκοπιά, η τεχνολογική εξέλιξη και η συχνή χρήση της μέσα στην πανδημία, ίσως έρχεται για να αναδείξει ένα φαινόμενο που υπάρχει εδώ και χρόνια και συναντάται κυρίως στις μεγάλες πόλεις: Ο λόγος για την αποξένωση. Γιατί οι άνθρωποι δεν έχουν μάθει να επικοινωνούν με τον περιβάλλοντα χώρο τους και τον διπλανό τους καθώς οι ρυθμοί ζωής, ο φόβος και τα νέα ήθη θέλουν την “καλημέρα” σου να την χαρίζεις μόνο σε όσους ξέρεις.
Και πράγματι: Πόσες φορές αισθανθήκατε παράξενα όταν προσφέρατε το μη χρησιμοποιημένο σας εισιτήριο σε έναν άνθρωπο που περίμενε μαζί με εσάς στην στάση του λεωφορείου; Γιατί νιώσατε ότι ο άλλος σας φοβάται ενώ εσείς απλά θέλατε να τον βοηθήσατε;
Πλέον, πολλές από τις παλιές συνήθειες αρχίζουν να αποβάλλονται, γιατί η ανάγκη για επικοινωνία δημιουργεί μια νέα κατάσταση. Η βόλτα στην γειτονιά αποκτά ένα νέο νόημα και η κάθε συνομιλία που γίνεται δια ζώσης έχει πλέον άλλη αξία. Γιατί αν οι φίλοι σου μένουν στην άλλη άκρη της πόλης και πέρα από τις βιντεοσυνομιλίες που θα κάνετε μεταξύ σας όταν σας περισσεύει χρόνος, με ποιόν σου μένει να μιλήσεις;
Πλέον η ανάγκη μας για επικοινωνία μας κάνει να βγούμε από τον εαυτό μας, να δούμε πράγματα και ανθρώπους που την προ- κορωνοϊού εποχή, κοιτούσαμε μα δεν βλέπαμε.
Ο μπακάλης ή ο φούρναρης της γειτονιάς μας ίσως τώρα να έχει όνομα, κι ίσως να γίνεται η ημερήσια μας κοινωνική συναναστροφή.
Ώρα να επικοινωνήσουμε με την κοινωνία σαν σύνολο
Η επικοινωνία δεν γίνεται μόνο ανάμεσα σε ανθρώπους, γιατί εκ των πραγμάτων όλοι ζούμε μέσα σε ένα περιβάλλον με το οποίο πρέπει να “συνομιλήσουμε” ώστε να μάθουμε να είμαστε όσο πιο λειτουργικοί γίνεται μέσα σε αυτό. Ο αυτοπεριορισμός της σκέψης μας στα προσωπικά μας βάσανα και επιθυμίες συχνά μας απομακρύνει από το περιβάλλον και κατ’ επέκταση και από την ίδια την κοινωνία. Το γεγονός αυτό, έχει ως αποτέλεσμα να γινόμαστε δυσλειτουργικοί, να μην είμαστε ενεργοί ως πολίτες, αλλά και να χάνουμε μικρές καθημερινές απολαύσεις και στιγμές οι οποίες βρίσκονται δίπλα μας, απλά εμείς δεν μπορούμε να τις διακρίνουμε.
Ώρα να σκεφτόμαστε λιγότερο και να νιώθουμε περισσότερο
Η επικοινωνία δεν είναι παράγωγο σκέψης αλλά επαφής. Τα αντανακλαστικά και η προσοχή που δίνεται στα εξωτερικά ερεθίσματα είναι φυσικές λειτουργίες, τις οποίες όσο τείνει κανείς να περιορίζει και να εγκλωβίζεται στο “εγώ” του, αυτές αρχίζουν να υπολειτουργούν. Για τον λόγο αυτό, αν κάτι μπορούμε να εξασκήσουμε στην δύσκολη συγκυρία την οποία βιώνουμε, είναι να επικοινωνούμε με τους γύρω μας, με τον χώρο μας, με το περιβάλλον και γενικότερα με τις βαθύτερες ανάγκες που έχουμε σαν άνθρωποι. Τα πράγματα κάποια στιγμή θα αλλάξουν. Το να αγχωνόμαστε για το πότε θα αλλάξουν τα πράγματα, δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Μέχρι τότε, ας κάνουμε κάτι παραγωγικό.
Άννα Σαϊνίδου
