Άρθρο του Μιχάλη Σακελλαρίου, φιλόλογου και συγγραφέα
Η ιδιαιτερότητα είναι Φυσιολογική, όχι η ομοιομορφία
Υπάρχει μια μεγάλη παρανόηση και θα την ξεκαθαρίσουμε ευθύς εξ’ αρχής. Οι περισσότεροι θιασώτες της πολυπόθητης «κανονικότητας», με τη λέξη “φυσιολογικό” εννοούν το μέσο όρο. Αυτό που κάνουν και ο τρόπος που ενεργούν οι περισσότεροι μοιραία θεωρείται και ο κοντινότερος στη Φύση. Η δεύτερη πιο κοινή πλάνη είναι ότι η Φύση είναι σταθερή και αναλλοίωτη με απαράβατους Νόμους. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Ας ξεκινήσουμε να εξετάζουμε την πρώτη υπόθεση. Κάποιος θα έλεγε ότι δε χρειάζεται και πολύς προβληματισμός γιατί το σύνολο έχει μια γενική τάση να ρέπει προς το φυσικό, προς αυτό που είναι γραμμένο στο DNA του και ούτως ή άλλως να προσεγγίζει την ομαλότητα.
Μια προσεκτική όμως μελέτη από την εμφάνιση του ανθρώπου στον πλανήτη μέχρι και σήμερα έρχεται να μας αποκαλύψει ότι τα ήθη και οι θεσμοί αρχαιότερων κοινωνιών είναι εντελώς ασύμβατοι με τους αντίστοιχους δικούς μας. Όπως και το ίδιο συμβαίνει και στις μέρες μας αν συγκρίνουμε τα ίδια στοιχεία ανάμεσα σε διαφορετικές συλλογικές δομές.
Φυσικά ο σύγχρονος άνθρωπος δεν προβληματίζεται με μελέτες και έρευνες, αρκείται στο ναρκισσισμό του και στην ιδιοκατασκεύαστη πεποίθηση ότι ο ίδιος, η πολιτισμική του κληρονομιά και οι συνήθειές του είναι οι πιο εναρμονισμένες με το φυσικό περιβάλλον.
Μοιραία λοιπόν συμπεριφορές και επιλογές που αποκλίνουν από το κοινώς αποδεκτό ονομάζονται “παρά Φύσιν”, ενάντια δηλαδή στη Φύση και στη φύση μας, στον προορισμό μας.
Με περισσή αυταρέσκεια όμως εμείς χαρακτηρίζουμε το σημερινό μας lifestyle ως “Φυσιολογικό”.
Ας δούμε μερικές λοιπόν εντελώς φυσιολογικές εκφράσεις αυτού του τρόπου ζωής. Μια παιδική ηλικία με λίγη συναισθηματική ασφάλεια και πολλές υποχρεώσεις, μια προβληματική εφηβεία, με αδιάφορο ή καταπιεστικό περιβάλλον που μαζί με τη θρησκεία καλλιεργούν την ενοχή, ένα ισοπεδωτικό εκπαιδευτικό σύστημα που ευνουχίζει τη σκέψη, και τελικά με το ζόρι σπουδές χωρίς αντίκρισμα. Άγχος για επαγγελματική αποκατάσταση, γάμος και οικογένεια χωρίς επίγνωση και χωρίς ευθύνη και τελικά μετά από χρόνια…η Διάψευση.
Ας μην ξεχνάμε βέβαια τις “φυσιολογικές” μας συνήθειες και αρετές όπως τον καταναλωτισμό, την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, την απληστία, την καχυποψία, τα botox, τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, τη βία στα γήπεδα, τα βαμμένα ξανθά μαλλιά, τα συντηρητικά, τα light και τα zero, τη μόλυνση, τα fast food, την εξάντληση των φυσικών πόρων του πλανήτη, τα σιλικονάτα στήθη. Μα, θα μου αντιτάξει κάποιος, δεν ακολουθούν όλοι τα παραπάνω πρότυπα, ούτε έχουν υιοθετήσει αυτές τις συνήθειες. Ναι βέβαια, όμως όλα αυτά καταλογογραφούνται στις “κατά Φύσιν” συμπεριφορές. Τις δεχόμαστε σαν μέρος του τρόπου ζωής μας, σαν εκδηλώσεις μιας πιο ευχάριστης και απροβλημάτιστης στάσης απέναντι στο σύγχρονο κόσμο. Μπερδεύουν λοιπόν το όρο «φυσιολογικό» με τον όρο «συνηθισμένο».
Εδώ όμως νομίζω κρίνεται απαραίτητη μια παρατήρηση. Για να χαρακτηρίσει κανείς έναν τρόπο έκφρασης αντίθετο ή μη με τη Φύση εννοείται ότι θα πρέπει να γνωρίζει τόσο καλά την τελευταία, ώστε να έχει αποκρυπτογραφήσει όλους της τους κώδικες, τα μυστικά, ακόμη και πιο αόρατους μηχανισμούς του μικρόκοσμου, τόσο που πια να είναι όλα στο φως και το Σύμπαν να έχει αποκαλύψει ακόμη και τις πιο κρυμμένες του πτυχές.
Η επιστήμη της Φυσικής που μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν επαναπαυμένη στις δάφνες του Νεύτωνα, ξαφνικά ανακαλύπτει τη θεωρία των κβάντα και αρχίζει σιγά σιγά να αναθεωρεί τους νόμους που όλοι γνωρίζουμε. Η βαρύτητα και ο νόμος της παγκόσμιας έλξης τίθεται υπό σοβαρή αμφισβήτηση. Η απροσδιοριστία του Heisenberg καταρρίπτει τις ερμηνείες της αιτιοκρατίας και αλλάζει όλη μας την κλασσική αντίληψη για την ύλη.
Διαιρέσαμε τη μάζα όσο μπορούσαμε, για να βρούμε το πιο απλό υποσωματίδιο από το οποίο αποτελούνται τα πάντα, για να ανακαλύψουμε ότι αυτό απλά ΔΕΝ υπάρχει σαν υλικό παρά μόνο σαν ενέργεια, σαν κύμα, σαν δόνηση ή σαν πιθανότητα. Διαπιστώνουμε πια ότι ο κόσμος δεν είναι αυτός που βλέπουμε αλλά κάτι πολύ πιο σύνθετο που εξαρτάται απ τον παρατηρητή. H ύπαρξη της σκοτεινής ύλης στο σύμπαν μας αναγκάζει να παραδεχτούμε ότι μόνο ένα 4% της πραγματικότητας μας είναι ορατό και αισθητό. Οπότε για ποια Φύση μιλάμε; Επικαλούμαστε κάτι το εντελώς σε μας άγνωστο.
Όσο για τους “σταθερούς νόμους” της Φύσης είναι κάτι περισσότερο από αυταπάτη. Είναι στρουθοκαμηλισμός. Αν η φύση ήταν σταθερή πιθανότατα θα είχαμε παραμείνει στο στάδιο του Νεάντερταλ ή του Homo Erectus.
Το Σύμπαν πειραματίζεται. Δοκιμάζει συνεχώς νέα μοντέλα, νέες μορφές ζωής, αλλάζει το αρχιτεκτονικό τους σχέδιο, τα τροποποιεί, τα κάνει πιο ευέλικτα, πιο ευπροσάρμοστα και τα αποτυχημένα πειράματα αργά ή γρήγορα τα εξαφανίζει. Η Φύση λοιπόν, με τις μέχρι τώρα διαπιστώσεις μας τουλάχιστον, περιορίζεται στο σχεδιασμό της ζωής προσαρμοσμένης στο περιβάλλον. Δεν εκδίδει καταλόγους με συμβατές ή όχι συμπεριφορές, επιλογές, προσανατολισμούς ή διαγωγές. Σχεδιάζει τη Ζωή σε σχέση με το φυσικό, όχι το κοινωνικό περιβάλλον. Ενδιαφέρεται για την ισορροπία των δυνάμεων, την αρμονία μεταξύ των αντιθέσεων και όπου διαταράσσεται, την αποκαθιστά.
Οι αντιθέσεις μάλιστα είναι πολυποίκιλες, πολυεπίπεδες και εκδηλώνονται σε κάθε πτυχή της Ύπαρξης. Ορισμένες απ’ αυτές μοιάζουν να θέλουν να καταπνίξουν την προηγούμενη μορφή όμως στην ουσία ο προορισμός τους είναι να την ισχυροποιήσουν εμπλουτίζοντάς την με νέα δεδομένα και πληροφορίες, με νέα Γνώση. Η κάθε νέα αντίθεση φέρει μέσα της ένα ή και περισσότερα στοιχεία καινούρια, ιδιαίτερα, παράξενα ρηξικέλευθα. Αυτό το χεγκελιανό μοντέλο επιβάλλεται και διαπερνά όλη τη δομή της δημιουργίας αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον.
Η ιδιαιτερότητα λοιπόν και η Διαφορά, όχι μόνο δε διώκεται από τη Φύση αλλά και προϋποτίθεται σαν απαραίτητο στοιχείο της Εξέλιξης και ανόδου της Συνειδητότητας.
*Άρθρο του Μιχάλη Σακελλαρίου, φιλόλογου και συγγραφέα
