Εάν πρέπει να απαντήσουμε είτε σε ατομικό είτε σε συλλογικό επίπεδο το ερώτημα πως θα επαναπροσδιορίσουμε την ζωή μας στην μετά πανδημία εποχή, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί καθώς οι συνθήκες που βιώσαμε εκτός από το σοκ και το παράδοξο που επέφεραν, δρομολόγησαν νέα κοινωνικά δεδομένα και μας δείχνουν ξεκάθαρα τις προθέσεις της παγκοσμιοποίησης και του σύγχρονου καπιταλισμού.
Η βασική τους ιδέα είναι σαφής. Λιγότερο κράτος πρόνοιας, αλληλεγγύη κυρίως μεταξύ μας, κοινωνική αποστασιοποίηση με περισσότερη παραμονή στο σπίτι (άρα μικρότερος φόρτος στη δημόσια υγεία) και ταυτόχρονα προσκόλληση σε χειραγωγήσιμα ΜΜΕ, στέρηση ελευθεριών.
Για δεκαετίες το βασικό κοινωνικό αίτημα εργατικών και κοινωνικών κινημάτων και του σοσιαλισμού γενικότερα, είναι η δίκαιη κατανομή του πλούτου και των οφελών που προκύπτουν από την οικονομική πρόοδο και παραγωγή. Σήμερα όμως καθώς βαδίζουμε στην εποχή που τελειώνει η πανδημία, ο πλούτος αυξήθηκε για άλλη μία φορά πάλι σε λίγους και τα μεγάλα κοινωνικά στρώματα έγιναν φτωχότερα. Είναι η τρίτη συνεχόμενη παγκόσμια κρίση τα τελευταία 15 χρόνια (προηγήθηκαν η οικονομική και προσφυγική- μεταναστευτική) όπου το αποτέλεσμα είναι ακριβώς το ίδιο. Και δυστυχώς η τέταρτη προ των πυλών παγκόσμια κρίση θα είναι η κλιματική.
Όταν η παγκοσμιοποίηση διακήρυττε ότι η παγκόσμια παραγωγή μόνο να αυξηθεί επιτρέπεται, ξαφνικά το φρενάρισμα της μηχανής (λόγω παγκόσμιου εγκλεισμού), είδαμε ότι δεν αποτέλεσε εμπόδιο στα κέρδη τους. Παράλληλα προς έκπληξη και όφελος όλων μας, διαπιστώσαμε ότι ανάσανε για λίγο ο πλανήτης. Άρα οι νέοι όροι είναι ορατοί από όλους. Μπορούμε και με λιγότερη δουλειά και με μικρότερη παραγωγή και με κέρδος για την φύση. Και αν ακόμη ένα πρόσταγμα ήταν το λιγότερο κοινωνικό κράτος, η μεταξύ μας αλληλεγγύη έγινε η δική μας παγκοσμιοποίηση. Από το ατομικό επίπεδο, περάσαμε στο συλλογικό, θέσαμε μεταξύ μας τα ερωτήματα που ποτέ δεν είχαμε συνηθίσει να το κάνουμε. Νιώθουμε την δύναμή μας.
Καθώς όμως έχουμε συνηθίσει με βάσει τα βιώματα, τις προσωπικές εμπειρίες, τις γνώσεις μας και τις πιθανές έρευνές μας, να περιγράφουμε συνεχώς την καθημερινότητα και τον κόσμο που ζούμε και να λιμνάζουμε σε αυτό, χρειάζεται πιο πολύ από ποτέ, η κατάθεση των δικών μας απαντήσεων όπου μέσα από σύνθετες διασταυρώσεις και αναζητήσεις θα αποκαλύψουν τις λύσεις για να μην επιστρέψουμε πάλι στα τεράστια κοινωνικά προβλήματα.
Άρα πως θα προσδιορίσουμε την επιστροφή μας; Με ποιους όρους; Αυτούς που σε κάθε κρίση είναι οι ίδιοι και οδηγούν σε όλο και μεγαλύτερη κοινωνική εξαθλίωση και ευαλωτότητα; Αυξανόμενη παραγωγή, μεγαλύτερα ωράρια εργασίας, μείωση αποδοχών, απολύσεις και ανεργία, καταστροφή του περιβάλλοντος;
Μήπως ήρθε η ώρα να επινοήσουμε συλλογικά έναν αποτελεσματικό τρόπο αμφισβήτησης αυτού του μοντέλου; Η ίδια η ιστορία άλλωστε έχει δείξει ότι τίποτα δεν είναι μη αναστρέψιμο.
Η συζήτηση πρέπει να ανοίξει παντού, οι νέοι να καταθέσουν τις ιδέες τους και οι προβληματισμοί τους να εμπνεύσουν συλλογικότητες για ανάληψη πρωτοβουλιών που θα αλλάξουν προς το καλύτερο την αμέσως επόμενη μέρα. Τώρα είναι η ευκαιρία.
Ο Μιχάλης Καραγιάννης είναι Εκπαιδευτικός, Συντονιστής Εκπαίδευσης Προσφύγων
