Του Μανόλη Λαμτζίδη, Αντιπρόεδρου Περιφερειακού Συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας, Δικηγόρου, πρώην Προέδρου ΔΣΘ
Τοπική Κάρτα Κοινωνικής Αλληλεγγύης: Ένα νέο πρόσθετο εργαλείο αλληλεγγύης για την ανακούφιση των άπορων συμπολιτών μας
Η αλληλεγγύη είναι το εργαλείο που θα μας βοηθήσει και σήμερα να επιβιώσουν, ιδιαίτερα οι πλέον αδύναμοι, μέσα από την οικονομική και ανθρωπιστική κρίση και να «στήσουν» δομές, που θα διατηρηθούν και σε ένα επόμενο στάδιο , αυτό της ανάληψης της διακυβέρνησης της χώρας από τις αριστερές-προοδευτικές δυνάμεις και της παραγωγικής ανασυγκρότησης και ανάκαμψης ώστε να διασφαλίζεται η άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και ταξικών διακρίσεων.
Είναι επιτακτικό ζήτημα η αναζήτηση νέων και πρωτότυπων απαντήσεων στο πάντα διαρκές ερώτημα πως θα διασφαλιστούν ελάχιστοι αξιοπρεπείς όροι διαβίωσης για τους άπορους συνδημότες μας, πέρα από την επιδοματική πολιτική των εκάστοτε κυβερνήσεων.
Εισφέρουμε ως απάντηση στο ζήτημα αυτό τον θεσμό της
“ Κάρτας Κοινωνικής Αλληλεγγύης”.
Η Κάρτα Κοινωνικής Αλληλεγγύης προτείνεται ως ένα ακόμα εργαλείο για την άμβλυνση των συνεπειών της σοβούσας οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης σε τοπικό επίπεδο.
Είναι ένα δελτίο με ενσωματωμένη την φωτογραφία του δικαιούχου ή και του εξαρτώμενου (για τον ορισμό βλ. στη συνέχεια) μέλους της οικογένειάς του , το οποίο εκδίδει ο οικείος φορέας , με ετήσια διάρκεια.
Ο χαρακτηριζόμενος «άπορος» (σύμφωνα με προκαθορισμένα κριτήρια και βάσει δικαιολογητικών, βλ. στη συνέχεια) δικαιούχος και κάτοχος της κάρτας , υποχρεωτικά κάτοικος της γεωγραφικής περιφέρειας του οικείου φορέα θα έχει βάσει συμφωνίας («σύμβαση υπέρ τρίτου») , που θα έχει καταρτιστεί και υπογραφεί ανάμεσα στον νόμιμο εκπρόσωπο του οικείου φορέα και εκπρόσωπο επιχείρησης, ή προμηθευτή αγαθών και εμπορευμάτων , ή πάροχο υπηρεσιών (στη συνέχεια τον αποκαλούμε «πάροχο») με έδρα τους (ή έδρα υποκαταστήματος) εντός των γεωγραφικών και διοικητικών ορίων του φορέα το δικαίωμα προμήθειας αγαθών ή εμπορευμάτων ή λήψης υπηρεσιών (του συνόλου ή μέρους ) με μείωση της αρχικής αξίας αγαθού ή εμπορεύματος ή της υπηρεσίας σε ποσοστά της τάξης του 30% -40% , ή και μεγαλύτερο, ή και εντελώς «δωρεάν» , η, σε τελευταία ανάλυση, όσο «αντέχει» ο πάροχος, ιδιαίτερα αν προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα.
Το «προνόμιο» αυτό παρέχεται συμπληρωματικά και όχι «ανταγωνιστικά» με άλλα δικαιώματα που παρέχουν τοπικές ή κρατικές ή αυτόνομες –ανεξάρτητες δομές αλληλεγγύης (πχ. Κάρτα Αλληλεγγύης, πρόσβαση σε Δημοτικό Κοινωνικό Παντοπωλείο , Κοινωνικό Ιατρείο κλπ.)
Α. Τα χαρακτηριστικά του νέου θεσμού:
- Είναι νέος. Από όσο έγινε δυνατό να εντοπιστεί μετά από μία πρόχειρή έρευνα στο διαδίκτυο, μία άλλη μορφή ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΑΡΤΑΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ εφάρμοζε στο παρελθόν ο Δήμος Περιστερίου.
Στην προτεινόμενη μορφή είχε «υιοθετηθεί» από τη δημοτική παράταξη «ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ ΘΕΡΜΑΪΚΟΥ» και έχει προταθεί στον οικείο Δήμο με επιστολή του επικεφαλής της παράταξης συν. ΣΠΥΡΟΥ ΚΟΥΖΙΝΟΠΟΥΛΟΥ, ενώ το Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμαριάς κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θητείας του είχε υιοθετήσει ομόφωνα την πρόταση της ΡΕΚΚ, αλλά δεν την εφάρμοσε ποτέ.
Έχει τοπικό και γεωγραφικά περιορισμένο χαρακτήρα (αφορά μόνο σε «άπορους» πολίτες του οικείου φορέα και εξαρτώμενα μέλη των οικογενειών του, ενώ οι πάροχοι έχουν την κύρια έδρα ή υποκατάστημά τους αποκλειστικά στα διοικητικά όρια του φορέα )
- Δεν έχει εξαναγκαστικό χαρακτήρα , αφού οι «πάροχοι» συμβάλλονται ελεύθερα , ελεύθερα ορίζουν το ποσοστό «έκπτωσης» προς τους δικαιούχους και ελεύθερα αποχωρούν από τη σύμβαση χωρίς καμία συνέπεια ή κύρωση.
- Δεν προκαλείται κανένα βάρος δημοσιονομικού χαρακτήρα στον φοράς
- Δεν προκαλεί αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ των παρόχων όμοιων υπηρεσιών ή πωλητών αγαθών και εμπορευμάτων , διότι σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν 146/1914 «περί αθεμίτου ανταγωνισμού», απαγορεύεται «…..κατά τας εμπορικάς, βιομηχανικάς ή γεωργικάς συναλλαγάς πάσα προς τον σκοπόν ανταγωνισμού γινομένη πράξις, αντικείμενη εις τα χρηστά ήθη».
Για την εφαρμογή της διάταξης αυτής απαιτείται:
- Η συγκεκριμένη πράξη ανταγωνισμού να γίνεται στις εμπορικές, βιομηχανικές ή γεωργικές συναλλαγές
- Να υπάρχει σκοπός ανταγωνισμού, δηλαδή πρόθεση ανταγωνισμού του ίδιου που ενεργεί την πράξη ή τρίτου προσώπου και
- Να έρχεται σε αντίθεση η πράξη στα χρηστά ήθη. Σύμφωνα με την επικρατούσα γνώμη, το μέτρο των χρηστών ηθών ορίζουν «…οι υπάρχουσες και αναγνωρισμένες αντιλήψεις κάθε ανθρώπου που σκέπτεται ορθά και δίκαια μέσα στο συναλλακτικό κύκλο, στον οποίο διενεργείται η πράξη…».
Στην συγκεκριμένη περίπτωση ΔΕΝ υπάρχει σκοπός ανταγωνισμού , ούτε αντίθεση με τα «χρηστά ήθη», διότι κοινά ομολογημένος σκοπός είναι η έμπρακτη έκφραση αλληλεγγύης στα όρια της τοπικής κοινωνίας και η ανακούφιση άπορων πολιτών (ανδρών και γυναικών, των ίδιων και προστατευόμενων μελών των οικογενειών τους) και η διασφάλιση – στο μέτρο του δυνατού- συνθηκών και όρων αξιοπρεπούς διαβίωσής τους.
- Απευθύνεται – εντός των προκαθορισμένων γεωγραφικών ορίων- σε όλους ανεξαίρετα τους εν δυνάμει παρόχους, όπως πχ. Δημοτικές Επιχειρήσεις και υπηρεσίες , την τοπική Εκκλησία κλπ.
- Καλείται να παίξει ενεργό και πρωταγωνιστικό ρόλο ο τοπικός φορέας (Δήμος, Περιφέρεια κλπ.) και οι οργανώσεις και φορείς προστασίας ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ.
- Ο κατάλογος των παρόχων , που συμβάλλονται θα είναι ανοιχτός και χωρίς περιορισμούς στην εγγραφή ή διαγραφή
Β. Τρόπος λειτουργίας
- Ο οικείος φορέας -δια του εκπροσώπου του- υπογράφει ταυτόχρονα με πολλούς παρόχους ή μεμονωμένα με κάθε έναν με με την εγγυητική παρουσία καταναλωτικών οργανώσεων ή συλλόγων προστασίας των δικαιωμάτων των καταναλωτών μία συμφωνία , που θα ωφελεί τους άπορους δημότες του (άνδρες και γυναίκες) και τα μέλη των οικογενειών τους, που με την επίδειξη της «ΚΑΡΤΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ» θα έχουν δικαίωμα – με την επίδειξη του δελτίου- να προμηθευτούν εμπορεύματα ή προϊόντα η να «αγοράσουν» υπηρεσίες σε προκαθορισμένη προνομιακή τιμή.
Τυχόν άρνηση του παρόχου να συμμορφωθεί με τη συμβατική του δέσμευση θα έχει ως μόνη συνέπεια ότι διαγράφεται από τον σχετικό κατάλογο.
- Οι πάροχοι ,που συμβάλλονται θα εντάσσονται σε μία «λίστα» , που θα αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του οικείου φορέα και, ανάλογα με τις περιστάσεις, μπορούν να προμηθεύονται από τις υπηρεσίες του Δήμου ειδικό αυτοκόλλητο.
Ενδιαφέρον, θα είχε να ερευνηθεί από νομική άποψη , αν επιτρέπεται με βάση το ισχύον νομικό καθεστώς η θέσπιση από τον φορέα «κινήτρων» προς τους παρόχους, ώστε να συμμετάσχουν στο θεσμό αυτό.
- Εισοδηματικά κριτήρια συμμετοχής των δικαιούχων (ενδεικτικά)
Α. Λαμβάνεται υπόψη το ετήσιο πραγματικό δηλωθέν και όχι το τεκμαρτό εισόδημα
Ως πραγματικό εισόδημα νοείται το συνολικό καθαρό πραγματικό εισόδημα όλων των κατηγοριών (ημεδαπής ή αλλοδαπής προέλευσης), που έλαβαν όλα τα μέλη της ωφελούμενης μονάδας τους τελευταίους 12 μήνες – μετά την αφαίρεση των φόρων, των εισφορών για κοινωνική ασφάλιση, των κρατήσεων του ν.4093/12 ή υπέρ δημοσίου, της εισφοράς αλληλεγγύης του Ν.3986/11. Στο συνολικό καθαρό πραγματικό εισόδημα συμπεριλαμβάνεται και το σύνολο των επιδομάτων και άλλων ενισχύσεων, με τις εξαιρέσεις που αναφέρονται παρακάτω, καθώς και το εισόδημα που απαλλάσσεται από το φόρο ή φορολογείται με ειδικό τρόπο.
Στο συνολικό πραγματικό εισόδημα δεν περιλαμβάνεται:
α) αντικειμενική δαπάνη και τεκμήρια διαβίωσης
β) το 20% του πραγματικού καθαρού εισοδήματος από μισθωτές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που παρέχονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών ή εργόσημο καθώς και των ποσών από
πηγές κατάρτισης, προγράμματα κοινωφελούς εργασίας ή οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα εργασίας.
γ) Κατ’ εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 11 του Ν4172/13 δεν περιλαμβάνονται επίσης στο πραγματικό εισόδημα, η διατροφή που καταβάλλεται στο ανήλικο τέκνο με δικαστική απόφαση, ή με συμβολαιογραφική πράξη ή με ιδιωτικό έγγραφο, το επίδομα αναδοχής, καθώς και το εξωϊδρυματικό επίδομα ή προνοιακά επιδόματα αναπηρίας που χορηγούνται από το κράτος.
δ) Τυχόν αποζημίωση αναδοχής ενήλικου άστεγου
Β. Όρια και ποσοτικοί περιορισμοί :
- Μοναχικό άτομο, ετήσιο εισόδημα (όπως αναλύθηκε πιο πάνω) μέχρι 6000 Ευρώ
2. Ζευγάρι χωρίς τέκνα , ετήσιο εισόδημα μέχρι 7000 Ευρώ.
3. Οικογένεια με ένα (1) τέκνο (εξαρτώμενο μέλος) , ετήσιο εισόδημα μέχρι 8.000 Ευρώ
4. Οικογένεια με δύο (2) τέκνο, ετήσιο εισόδημα μέχρι 9.000 Ευρώ
5. Οικογένεια με τρία τέκνα (3) ετήσιο εισόδημα μέχρι 10.000 Ευρώ
6. Οικογένεια με τέσσερα (4) παιδιά , ετήσιο εισόδημα μέχρι 11.000 Ευρώ
(Διευκρινίσεις: «Γάμος» εννοείται η νομική κατάσταση, όπου δύο άτομα έχουν συνδεθεί με πολιτικό ή θρησκευτικό γάμο ή με σύμφωνο συμβίωσης. Ως «οικογένεια» εννοείται και η «μονογονεϊκή»).
Γ. Ως εξαρτώμενα μέλη θεωρούνται:
α. άγαμα τέκνα, εφόσον:
– είναι ανήλικα έως 18 ετών ή
– είναι ενήλικα έως 25 ετών και φοιτούν σε σχολές ή σχολεία ή ινστιτούτα επαγγελματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης «της ημεδαπής ή αλλοδαπής» ή
– είναι ενήλικα έως 25 ετών και είναι εγγεγραμμένα στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ ή υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία.
β. Τα παρακάτω φυσικά πρόσωπα με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67% εφόσον είναι
άγαμα, διαζευγμένα ή σε χηρεία:
– τέκνα ενός ή και των δυο συζύγων/γονέων
– αδελφοί και αδελφές ενός εκ των δυο συζύγων/γονέων
γ. ανιόντες
δ. ανήλικα τέκνα που στερούνται και των δυο γονέων και έχουν έως τρίτου βαθμού συγγένεια με έναν εκ των δυο συζύγων/γονέων ελλείψει δικαστικής απόφασης επιμέλειας από άλλο άτομο.
Τα φυσικά πρόσωπα της περίπτωσης γ δεν θεωρούνται εξαρτώμενα μέλη εάν το ετήσιο εισόδημά τους υπερβαίνει το ποσό των 6.000 ευρώ.
Ανασφάλιστοι υπερήλικες και μακροχρόνια άνεργοι , θεμελιώνουν δικαίωμα ένταξης στο πρόγραμμα χωρίς εισοδηματικά κριτήρια.
Όλα τα παραπάνω κριτήρια μπορεί να επανακαθοριστούν από τον οικείο φορέα μέσα από συστηματική και εντατική διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και τις καταναλωτικές οργανώσεις.
Οι δράσεις αυτές συναντιούνται με τον θεσμό της «εταιρικής κοινωνικής ευθύνης», διέπει-ή οφείλει να διέπει- τη δραση μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων. Αν από τη συνάντηση αυτή ενισχυθεί ο θεσμός της ΚΑΡΤΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣΗ, αυτό θα είναι ένα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση μιας ενισχυμένης κοινωνικής πολιτικής.
