Μια εικονική φιγούρα της ελληνικής μυθολογίας, η αποκρουστική Μέδουσα που έχει φίδια αντί για μαλλιά στο κεφάλι της , έμελλε φέτος να μετατραπεί σε σύμβολο του κινήματος #metoo, με το origin story της να μας παίρνει από το χέρι και να μας διδάσκει πως η κουλτούρα του βιασμού υπήρχε, υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει, όσο είναι το θύμα κι όχι ο θύτης αυτός που τοποθετείται σε τιμωρητική θέση.
«Μια φορά κι έναν καιρό, η Μέδουσα ήταν μια πανέμορφη ιέρεια στον ναό της Αθηνάς. Ο Ποσειδώνας ακολουθώντας τον άγραφο, πατροπαράδοτο κανόνα του Ολύμπου, μεταμορφώνεται σε χι ψι ζώο και τη βιάζει. Η Αθηνά, οργισμένη από το γεγονός και μη μπορώντας να τιμωρήσει τον Ποσειδώνα για την ειδεχθή πράξη του, στρέφει το μένος της προς τη Μέδουσα, μεταμορφώνοντας την σε τέρας για την ύβρη που διέπραξε. Και η ασχήμια της ήταν τόσο μεγάλη, που όποιος την έβλεπε μεταμορφωνόταν σε πέτρα. Και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα»
Αν το παραπάνω φαντάζει για κάποιον υπερβολικά μυθοπλαστικό για να τοποθετηθεί στο σημερινό κοινωνικό γίγνεσθαι, η πλάνη που πλανάται έρχεται να καταρρεύσει υπό το βάρος μιας πρωτοβουλίας που έλαβε χώρα έξω από το Ποινικό Δικαστήριο του Μανχάταν.
Ο αργεντινός καλλιτέχνης Luciano Garbati εγκαθιστά στις 13 Οκτωβρίου στην πρόσοψη του δικαστηρίου, ένα άγαλμα της Μέδουσας να κρατάει το κομμένο κεφάλι του Περσέα, ο οποίος σύμφωνα με τον μύθο κατάφερε στο τέλος, με τη βοήθεια της Αθηνάς, να τη σκοτώσει. Ο καλλιτέχνης θέλησε ολοφάνερα εδώ να αντιστρέψει τους ρόλους, αποδίδοντας μετά θάνατον δικαιοσύνη στη Μέδουσα, που υπέστη το πιο βάναυσο victim blaming της ελληνικής μυθολογίας.
Το αλληγορικό αυτό έργο έρχεται, λοιπόν, με αφορμή την περσινή καταδίκη του Harvey Weinstein -παραγωγού ταινιών και κατά συρροήν δράστη σεξουαλικών αδικημάτων εναντίον, μεταξύ άλλων, και διάσημων ηθοποιών- για να διαμαρτυρηθεί εξ’ ονόματος όλων των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης που τιμωρήθηκαν από την κοινωνία αντί του βιαστή τους.
Κάπως έτσι η Μέδουσα έγινε ένα δυναμικό σύμβολο της οργής των φεμινιστριών απέναντι στο σύστημα δικαιοσύνης αλλά και σε μια ολόκληρη κουλτούρα που βαδίζει υπό επικίνδυνες πατριαρχικές συντεταγμένες.
Το άγαλμα και οι συμβολισμοί που κουβαλάει, μπήκαν, όπως ήταν αναμενόμενο, στο στόχαστρο της κοινωνικής κριτικής, ωστόσο αυτό δε θα έπρεπε να μας ανησυχήσει· πρωτοβουλίες σαν κι αυτή οφείλουν να ενοχλήσουν πριν βάλουν το λιθαράκι τους στο μονοπάτι για την αλλαγή. Εάν λαμβάνει λοιπόν τα πυρά της συντηρητικής πλευράς της κοινωνίας, ο καλλιτέχνης μίλησε με την τέχνη του, και το έκανε σωστά!
Ντορίνα Παπαγεωργίου
