Τη σωματική βία την καταλαβαίνουμε.
Τη λεκτική βία, συνήθως την καταλαβαίνουμε.
Τη συναισθηματική βία, που περιλαμβάνει ζήλια, χειριστικότητα και ψυχολογικό εκβιασμό, την μεταφράζουμε συχνά ως ειλικρινές ενδιαφέρον που αποσκοπεί στο «καλό μας».
Τον βιασμό τον καταλαβαίνουμε, όταν παίρνει τη μορφή φριχτού εγκλήματος και κάνει τον γύρο των κεντρικών δελτίων ειδήσεων. Αλλά όχι τις λεπτές του αποχρώσεις.
Η σεξουαλική βία κατά των γυναικών δε συμβαίνει μόνο σε σκοτεινά σοκάκια, από άγνωστους και ψυχικά άρρωστους ανθρώπους. Απεναντίας, το να τροφοδοτούμε αυτό το αφήγημα μπορεί να αποβεί εγκληματικό, καθώς στρέφουμε το πρόβλημα αλλού, στιγματίζουμε τους ψυχικά ασθενείς, και κάνουμε μια ολόκληρη κοινωνία να αγνοεί πως οι σεξουαλικοί παραβάτες βρίσκονται συνήθως πίσω από κλειστές πόρτες «νοικοκυραίων» και υπέρ’ άνω πάσης υποψίας πολιτών.
Εσύ που διαβάζεις αυτό το άρθρο, είναι πολύ πιθανό να έχεις ήδη γνωρίσει έναν σεξουαλικό παραβάτη. Ίσως να τον συμπάθησες κιόλας, να είστε φίλοι, συνάδελφοι, ή ακόμα και συγγενείς, καθώς είναι άντρες απλοί και καθημερινοί.
Όσο φρικιαστική κι αν μας φαίνεται αυτή η συγκυρία, υπάρχει τρόπος να την καταπολεμήσουμε και ονομάζεται παιδεία.
Και συγκεκριμένα σεξουαλική παιδεία, κι ακόμα πιο συγκεκριμένα, των αγοριών. Αντί να κουνήσουμε για μια ακόμα φορά το δάχτυλο στα κορίτσια, λέγοντας τους «πρόσεχε», «μη δίνεις δικαιώματα», «γύρνα σπίτι νωρίς» και «μη φοράς κοντές φούστες», μεγαλώνοντας έτσι γυναίκες που μισούν τους εαυτούς τους και μετατρέπονται σε φοβικούς ενήλικες που κοιτάνε μια ζωή πίσω από τον ώμο τους, φέτος ήρθε η ώρα να στρέψουμε την προσοχή στα νεαρά αγόρια.
Με αφορμή λοιπόν την παγκόσμια ημέρα κατά της βίας των γυναικών, γονείς, αδέρφια, θείες και θείοι, αφήστε την ντροπή κατά μέρος και μιλήσετε στα αγόρια της οικογένειας σας για τα σεξουαλικά εγκλήματα, ώστε ν’ αφήσετε έναν κόσμο έστω και ελάχιστα ασφαλέστερο για τις γυναίκες μας.
Συναίνεση: Η λέξη-κλειδί
Για να εξηγήσουμε τη συναίνεση σ’ ένα παιδί ή έφηβο, οφείλουμε να καταλάβουμε πρώτα εμείς τον ορισμό της.
Συναίνεση δε σημαίνει «είναι η κοπέλα μου, άρα δικαιούμαι σεξ και το παίρνω όποτε κι όπως θέλω».
Η συναίνεση δε δίνεται μια φορά και μετά ισχύει εφ’ όρου ζωής.
Η συναίνεση δεν έχει να κάνει με το πόσο σεξουαλικά έμπειρη ή άπειρη είναι μια γυναίκα, αν είναι σεξεργάτρια ή παρθένα· δεν έχει να κάνει καν με το «ναι» σαν απάντηση στην ερώτηση «θέλεις να κάνουμε σεξ;», ειδικά αν λέγεται με δισταγμό και φόβο.
Τα αγόρια πρέπει να σταματήσουν να στηρίζονται σε πενιχρές δικαιολογίες όπως το αλκοόλ, το γεγονός ότι η κοπέλα τους φλέρταρε, ή ότι τους το είχε υποσχεθεί, και να αυτοεκπαιδευτούν ώστε οτιδήποτε πέρα από το συναινετικό σεξ να τους προκαλεί αποστροφή, σε σημείο να μη τους φαίνεται ελκυστικό ούτε καν σαν φαντασίωση.
Ένας απλός τρόπος για να τους εξηγήσουμε τη διαφορά, είναι να τους προτρέψουμε να ψάχνουν στις αντιδράσεις των γυναικών σημάδια που υποδηλώνουν ενεργή συναίνεση, κι όχι απλά ανοχή μιας κατάστασης. Αυτό σημαίνει ότι στους σεξουαλικού παρτενέρ τους οφείλουν να αναζητούν την εκδηλωτικότητα, τον ενθουσιασμό, και κυρίως την ενεργή συμμετοχή.
Η σεξουαλική παρενόχληση έχει διαβαθμίσεις
Πρέπει να ξέρουμε ότι, όσον αφορά τη σεξουαλική βία, ο βιασμός αντιπροσωπεύει μόνο την κορυφή του παγόβουνου, καθώς υποβαστάζεται από φαινομενικά ασήμαντα θεμέλια, που όμως κάνουν τις γυναίκες να αισθάνονται μια μόνιμη επικινδυνότητα για την ακεραιότητά τους.
Αυτό συμβαίνει διότι η κουλτούρα του βιασμού, που αντικειμενοποιεί τις γυναίκες και αστυνομεύει τα σώματα και τη σεξουαλικότητά τους, βρίσκεται κυριολεκτικά παντού. Μερικά από τα χιλιάδες καθημερινά παραδείγματα που μπορείτε να αναφέρεται στα νεαρά αγόρια, για να καταλάβουν αυτό το πολυσύνθετο ζήτημα, είναι τα εξής:
-
Τα τραγούδια της rap και trap μουσικής σκηνής που ωραιοποιούν τον βιασμό και τον κανονικοποιούν, χρησιμοποιώντας μισογυνίστικη γλώσσα και υποβιβάζοντας τη γυναίκα σε αντικείμενο αντρικής σεξουαλικής ικανοποίησης.
-
Το λεγόμενο cat-calling, η λεκτική δηλαδή παρενόχληση των γυναικών από αγνώστους στο δρόμο, που σφυρίζουν από τα παράθυρα των αυτοκινήτων, τους μιλάνε άσχημα, κάνουν σεξουαλικές προτάσεις κλπ.
-
Ο στιγματισμός, ιδιαίτερα των εφήβων γυναικών, ως προς την σεξουαλική τους εμπειρία ή την έλλειψη αυτής.
Θέλει αρετή και τόλμη
Αν καταφέρουμε να πείσουμε τους άντρες πως είναι απείρως πιο κουλ να μπαίνουμε ασπίδα μπροστά σ’ αυτούς που αδικούνται παρά να υποστηρίζουμε τη συστημική βία για χάρη μιας αγοροπαρέας, το μισό πρόβλημα θα έχει λυθεί.
Παίρνουμε λοιπόν τα παιδιά μας από το χέρι και τους εξηγούμε πως ό,τι είναι δημοφιλές και κοινωνικά αποδεκτό δεν είναι απαραίτητα και το σωστό, και πως με το να διαφοροποιούμαστε από τις απόψεις της κυρίαρχης ομάδας (με προτεραιότητα πάντα την ασφάλειά μας φυσικά) βοηθάει στο να χτίσουμε την προσωπικότητά μας.
Παράλληλα, είναι σημαντικό να καταστήσουμε σαφές πως στα σεξουαλικά εγκλήματα η σιωπή είναι πάντα συνενοχή, και μπροστά στον νόμο είμαστε υπόλογοι ακόμα κι αν δε συμμετείχαμε ενεργά σε μια κακοποιητική πράξη.
Τους κάνουμε λοιπόν να αισθάνονται πως είμαστε πάντα εκεί ως ασφαλές καταφύγιο αν θέλουν ποτέ να καταγγείλουν τέτοιες συμπεριφορές, τόσο εναντίον των άλλων όσο και εναντίον του εαυτού τους.
Διασχίζουμε το μονοπάτι μαζί τους
Οι προσπάθειες αυτές είναι φυσικά καταδικασμένες να πέσουν στο κενό εάν πρώτα εμείς οι ίδιοι δεν αντιληφθούμε την σοβαρότητα του προβλήματος, καθώς τα παιδιά έχουν πολύ μεγαλύτερη οξυδέρκεια απ’ ότι νομίζουμε και θα καταλάβουν μέσα σ’ ένα δευτερόλεπτο την εσωτερική μας πάλη.
Αν δεν κάνουμε λοιπόν πρώτα συνειδητές προσπάθειες να «καθαρίσουμε» τη γλώσσα μας από σεξιστικά κατάλοιπα, αν συνεχίσουμε να φερόμαστε λες και η συστημική σεξουαλική βία βρίσκεται απλά στη φαντασία κάποιων υπερβολικών φεμινιστών, αν δεν αντιμετωπίζουμε την αδερφή, τη μητέρα, τη γιαγιά της οικογένειας ως ισότιμες με τους άντρες του σπιτιού, το παιδί μας δε θα καταφέρει ποτέ να αποβάλει τα στερεότυπα που απορρόφησε από το ευρύτερο κοινωνικό του περιβάλλον.
Πρέπει λοιπόν να θυμόμαστε πως στον αγώνα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, πολύ περισσότερο από τα λόγια μετράνε οι πράξεις μας, καθώς είναι εκείνες που θα αποτελέσουν το προστατευτικό δίχτυ ενάντια στην κανονικοποιημένη σεξουαλική βία.
Ντορίνα Παπαγεωργίου
