Άρθρο του Παναγιώτη Γεωργιάδη
Τέθηκε σε διαβούλευση που θα διαρκέσει έως την 1 η Απριλίου, το αμφιλεγόμενο για πολλούς νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την συνεπιμέλεια και τις λοιπές μεταρρύθμισες στο Οικογενειακό Δίκαιο αναφορικά με τις σχέσεις γονέων και τέκνων.
Σύμφωνα με τον υπουργό Δικαιοσύνης, τα πέντε βασικά σημεία του νομοσχεδίου είναι:
- Η καθιέρωση της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας και από τους δύο γονείς μετά το διαζύγιο,
- Η προώθηση εξωδικαστικού τρόπου επίλυσης των οικογενειακών διαφορών με την
διαμεσολάβηση, - Η θέσπιση του μαχητού τεκμηρίου του 1/3 για την επικοινωνία του παιδιού με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει,
- Η θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων κακής άσκησης της γονικής μέριμνας, όπως είναι
μεταξύ άλλων και η μη καταβολή της διατροφής και η γονεική αποξένωση που για πρώτη φορά θεσμοθετείται επίσημα ως έννοια. - Η δημιουργία ειδικών προγραμμάτων στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών για την επιμόρφωση των δικαστικών, που θα δικάζουν αποκλειστικά τις οικογενειακές διαφορές.
- Στο νομοσχέδιο προβλέπονται μεταβατικές διατάξεις, με τις οποίες οι προτεινόμενες ρυθμίσεις εφαρμόζονται και επί εκκρεμών υποθέσεων, εφόσον δεν έχει ακόμη εκδοθεί
αμετάκλητη απόφαση.
Παρέχεται, επιπλέον, η δυνατότητα μεταρρύθμισης ή ανάκλησης εγγράφων συμφωνιών εντός χρονικού διαστήματος 2 ετών από την έναρξη ισχύος του νόμου, προκειμένου να υπάρξει εναρμόνιση με τα νέα νομικά δεδομένα Η εφαρμογή του νομοσχεδίου θα αρχίσει, μετά την 30 Ιουνίου 2021 για να συμβαδίσει με την ολοκλήρωση των προγραμμάτων επιμόρφωση των δικαστών από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών.
Οι παρατηρήσεις των πολιτών και φορέων, όπως αποτυπώνονται στην διαδικτυακή πλατφόρμα της διαβούλευσης, επικεντρώνονται κυρίως στα ακόλουθα:
- τι θα συμβεί στις περιπτώσεις που υπάρχει ενδοοικογενειακή βία, με δεδομένο ότι οι καταγγελίες στην δικαστηριακή πρακτική χρειάζονται τουλάχιστον 5 έως 9 χρόνια για να κριθούν τελεσίδικα; Ο προβληματισμός για αυτό το θέμα είναι πάρα πολύ σοβαρός, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος εάν το νομοσχέδιο ψηφιστεί ως έχει, να μπορεί ο/η δράστης ενδοοικογενειακής βίας, ακόμη και εάν έχει ασκηθεί ποινική δίωξη σε βάρος του/της, ή ακόμη και εάν έχει καταδικαστεί πρωτόδικα, να εξακολουθεί να ασκεί βία επιβάλλοντας την παρουσία του δια του υποχρεωτικού χαρακτήρα της συνεπιμέλειας, τόσο στο ίδιο το παιδί, όσο και στον/στην πρώην σύζυγο του.
- πως θα λειτουργήσει στην πράξη η εναλλασσόμενη κατοικία; σε ποιο σχολείο θα πηγαίνει το παιδί, σε ποιο φροντιστήριο και με ποιες εξωσχολικές δραστηριότητες θα μπορεί να απασχοληθεί, σε περίπτωση που οι κατοικίες των γονιών βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές (ειδικά στην Αθήνα που οι αποστάσεις μπορεί να ξεπερνούν ακόμη και τα 70 χλμ);
- ποιες θα είναι οι επιπτώσεις του νέου νόμου σε παλαιότερες αντιδικίες σε σχέση με το ύψος της καταβαλλόμενης διατροφής και την μετοίκηση;
Κατά την γνώμη μου οι ανωτέρω παρατηρήσεις θα πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά
υπόψη, καθώς θίγουν καίρια και εξαιρετικά κρίσιμα ζητήματα πρακτικής φύσεως που ανακύπτουν τόσο στις σχέσεις των γονέων μεταξύ τους όσο και με τα παιδιά τους. Εάν δεν ληφθεί πρόβλεψη για την αντιμετώπιση τους, θα προκύψουν στην πράξη πολύ μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που φιλοδοξούν οι εμπνευστές του νομοσχεδίου να επιλύσουν.
Η προώθηση της εξωδικαστικής επίλυσης των οικογενειακών διαφορών με τον θεσμό της διαμεσολάβησης, κινείται στην σωστή κατεύθυνση, όπως επίσης και η επιμόρφωση των δικαστών, που θα δικάζουν αποκλειστικά τις οικογενειακές διαφορές, ωστόσο μόνο αυτά δεν είναι αρκετά.
Ενδεικτικά αναφέρω τα ακόλουθα που θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στο νέο νομοσχέδιο:
- Ίδρυση Οικογενειακού Δικαστηρίου που θα στελεχώνεται από αποκλειστικής απασχόλησης εξειδικευμένους οικογενειακούς δικαστές, οι οποίοι θα ασχολούνται αποκλειστικά για πέντε χρόνια με τέτοιες υποθέσεις, με την υποστήριξη επιστημονικού προσωπικού.
- Ίδρυση κατ’ εφαρμογή του Ν. 2447/1996, σώματος οικογενειακών κοινωνικών λειτουργών, με επαρκή και κατάλληλη στελέχωση και τα αναγκαία υλικοτεχνικά μέσα, που θα ενισχυθεί με ψυχολόγους.
- Λήψη μέτρων και ενίσχυση των κρατικών δομών και αρμόδιων φορέων, ώστε γονείς και παιδιά να έχουν δωρεάν πρόσβαση και στήριξη από οικογενειακούς συμβούλους, παιδοψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και επιμελητές ανηλίκων.
- Θέσπιση ενιαίου εθνικού πρωτοκόλλου ενεργειών, με διαγνωστικά τεστ, ενιαία θεραπεία, και επιστημονική αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας (ψυχικής, σωματικής, σεξουαλικής), των ψευδών κατηγοριών, της γονικής αποξένωσης κλπ.
Εάν για ακόμη μια φορά θεσπιστούν οι νέες διατάξεις χωρίς την απαιτούμενη, για την ορθή εφαρμογή τους, ενίσχυση των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και δομών του κράτους, ελλοχεύει ο κίνδυνος, να καταλήξουν κενό γράμμα, ή να δημιουργήσουν πολύ μεγαλύτερα προβλήματα, δυστυχώς σε βάρος των παιδιών που είναι τα αθώα θύματα σε αυτές τις αντιδικίες.
Ο Παναγιώτης Γεωργιάδης είναι Δικηγόρος Παρ΄ Αρείω Πάγω, Α. Συντονιστής της δημοτικής παράταξης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΜΑΖΙ του Δήμου Θεσσαλονίκης και Μέλος ΔΣ – υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων του ινστιτούτου καταναλωτών Ν. ΙΝΚΑ.
