«Κάθε κλινικός ιατρός γίνεται και αυτός επίσης ασθενής»: Ένα άρθρο που αποκαλύπτει την ψυχολογική επίδραση της πανδημίας COVID-19 στους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης
«Όταν άρχισα να αισθάνομαι λίγα ήπια συμπτώματα, κυρίως ένα ξηρό βήχα, ενημέρωσα, αλλά μου είπαν ότι δεν δικαιούμουν το τεστ για τον κορονοϊό. Δεν είχα κάποια ύποπτη επαφή. Μου είπαν ότι ήμουν εντάξει για να μείνω στη δουλειά. Είχα ασθενείς που χρειάζονταν τη φροντίδα μου. Συνέχισα, λοιπόν, με τη ζωή μου ως συνήθως, και με αυτόν τον τρόπο εξέθεσα στον ιό έναν μεγάλο αριθμό αγαπητών συναδέλφων, φίλων και προσωπικού. Εξέθεσα στον ιό μερικές από τις πιο ευάλωτες ομάδες ασθενών σε προσωπικές επισκέψεις για εξέταση. Έκανα μάθημα ειδικευόμενους. Συναντήθηκα με τις ερευνητικές μας ομάδες. Πήγα στο γυμναστήριο. Πήγα τα παιδιά μου στο σχολείο. Εξέθεσα τη νταντά τους στον ιό. Εξέθεσα στον ιό κάποιους άλλους μέσα και έξω από το σπίτι. Εξέθεσα στον ιό τους γονείς μου, που ήταν μαζί μας. Εξέθεσα στον ιό φίλους. Εξέθεσα στον ιό τον σύζυγό μου και τα παιδιά μας. Όλα χωρίς να το γνωρίζω. Τα συμπτώματά μου έγιναν λίγο χειρότερα – με βήχα και στη συνέχεια κάποια ήπια δύσπνοια, και έτσι λίγες μέρες αργότερα, μου είπαν να κάνω την εξέταση. Όταν το τεστ βγήκε θετικό, εγώ, ο σύζυγός μου, και ο συνάδελφος πνευμονολόγος ιατρός που με εξέτασε χάσαμε τη γη κάτω από τα πόδια μας. Ποτέ δεν θα μάθαινα πού το κόλλησα – θα μπορούσε να ήταν οπουδήποτε. Για μένα, οι δύο εβδομάδες απομόνωσης που ακολούθησαν ήταν ένα ταξίδι στην άλλη πλευρά μιας τεράστιας ενοχής. Τα δάκρυα ήταν καθαρτικά. Ως σύζυγος, γονέας, κόρη, συνάδελφος, φίλη περίμενα με τεράστια αγωνία, προσευχόμενη όλοι να παραμείνουν καλά και ότι εκείνοι που είχαν συμπτώματα θα είχαν αρνητικό αποτέλεσμα. Πολλοί συνάδελφοι και αγαπητοί φίλοι ήταν απομονωμένοι από τις οικογένειές τους. Ο όρκος μας είναι να μην προκαλέσουμε καμία βλάβη και δεν θα μπορέσω να σταματήσω να σκέφτομαι ξανά και ξανά εκείνες τις λίγες μέρες τις τόσο άσχημες και την ακούσια βλάβη που εγώ προκάλεσα.» – Dr. Aparna Raj Parikh, γαστρεντερολόγος εξειδικευμένη στην ογκολογία, εργαζόμενη στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης.
Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης στην Ουχάν (Wuhan) και σε άλλες περιοχές της Κίνας ανέφεραν ότι αντιμετώπισαν ψυχολογική επιβάρυνση σχετιζόμενη με τη νέα πανδημία κορωναϊού, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας έρευνας που δημοσιεύθηκε στο JAMA Network Open (Lai J, et al. JAMA Netw Open. 2020;doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.3976. Perlis RH, et al. JAMA Netw Open. 2020;doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.4006. Joe Gramigna. ‘Every clinician is also a patient’: Study shows psychological impact of COVID-19 pandemic on health care workers. Healio; 2020 March 31). Οι ομάδες ανθρώπων που επηρεάστηκαν ιδιαιτέρως ήταν οι υγειονομικοί της Ουχάν, το γυναικείο φύλο, το νοσηλευτικό και το ιατρικό προσωπικό πρώτης γραμμής στη διάγνωση, τη θεραπεία και τη φροντίδα των ασθενών με κορονοϊό COVID-19.
«Ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός επιβεβαιωμένων κρουσμάτων και ύποπτων περιπτώσεων, ο συντριπτικός φόρτος εργασίας, η εξάντληση του εξοπλισμού ατομικής προστασίας, η εκτεταμένη κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η έλλειψη συγκεκριμένων φαρμάκων και το αίσθημα ότι είναι ανεπαρκώς υποστηριζόμενοι μπορεί να συμβάλουν στη ψυχική επιβάρυνση των εργαζομένων στον τομέα της υγείας», δήλωσε ο Jianbo Lai, MSc, και οι συνεργάτες του από την ψυχιατρική κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου της Τσετσιάνγκ (Zhejiang) στην Κίνα. «Προηγούμενες μελέτες ανέφεραν ανεπιθύμητες ψυχολογικές συνέπειες και στην έκρηξη του SARS το 2003 ανάμεσα στους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Μελέτες έδειξαν ότι οι μεγαλύτεροι ψυχοπιεστικοί παράγοντες για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης ήταν ο φόβος της μόλυνσης από τον ιό και της διασποράς αυτού προς την οικογένειά τους, τους φίλους τους και τους συναδέλφους τους, αισθάνθηκαν αβεβαιότητα και στιγματισμό, ανέφεραν απροθυμία να εργαστούν ή σκέφτονταν την παραίτησή τους και ανέφεραν ότι αντιμετώπιζαν υψηλά επίπεδα στρες, άγχους και συμπτώματα κατάθλιψης τα οποία θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μακροχρόνιες συνέπειες σε επίπεδο ψυχικής υγείας.»
Παρόμοιες ανησυχίες σχετικά με την ψυχολογική προσαρμογή, την ψυχική υγεία και την ανάρρωση των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης εντοπίστηκαν από τους ερευνητές κατά τη θεραπεία και τη φροντίδα των ασθενών με κορονοϊό COVID-19. Σε εθνικό επίπεδο, οι φορείς ψυχικής υγείας κάθε κράτους έχουν αναπτύξει συμβουλευτικές υπηρεσίες μέσω τηλεφώνου και διαδικτύου παρέχοντας ανοικτές γραμμές ψυχολογικής υποστήριξης κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Παρά τις ενέργειες αυτές, οι βασιζόμενες σε δεδομένα μελέτες (evidence-based) έδειξαν ότι οι παρεμβάσεις για την ψυχική υγεία που στοχεύουν τους εργαζομένους πρώτης γραμμής στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης είναι φτωχές και περιορισμένες.
Ο Jianbo Lai, MSc και οι συνεργάτες του από την ψυχιατρική κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου της Τσετσιάνγκ (Zhejiang) στην Κίνα ερεύνησε αυτό το κενό πληροφοριών αναζητώντας να αξιολογήσει το βαθμό σοβαρότητας των συνεπειών στην ψυχική υγεία και των συναφών παραγόντων ανάμεσα στους εργαζόμενους στην υγειονομική περίθαλψη που θεράπευαν ασθενείς που είχαν εκτεθεί στον ιό στην Κίνα. Στη μελέτη εξετάστηκαν 1257 εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας από 34 νοσοκομεία της Κίνας για το διάστημα Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου του 2020. Οι ερευνητές συμπεριέλαβαν μόνο εκείνους που εργάζονταν σε νοσοκομεία αναφοράς για νοσηλεία ασθενών νοσούντων από κορονοϊό COVID-19.
Το ποσοστό συμμετοχής ήταν 68,7%. Επιπλέον, το 64,7% των ερωτηθέντων ήταν ηλικίας μεταξύ 26 και 40 ετών και το 76,7% ήταν γυναίκες. Συνολικά 764 άτομα (60,8%) ήταν νοσηλευτές, 493 (39,2%) ήταν ιατροί, 760 (60,5%) εργάζονταν σε νοσοκομεία στην Ουχάν (Wuhan) και 522 (41,5%) ήταν εργαζόμενοι υγειονομικής περίθαλψης πρώτης γραμμής κατά του COVID-19.
Σημαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων ανέφερε τα ακόλουθα συμπτώματα:
Καταθλιπτικό συναίσθημα, 50,4%.
Αγχώδες συναίσθημα , 44,6%.
Διαταραχές ύπνου (αϋπνία), 34%; και
Δυσφορικό συναίσθημα, 71,5%.
Σε σύγκριση με άλλους εργαζόμενους στον τομέα της περίθαλψης, οι υγειονομικοί της Ουχάν (Wuhan), το νοσηλευτικό προσωπικό και το γυναικείο φύλο ανέφερε μεγαλύτερη βαρύτητα συμπτωμάτων ψυχικής υγείας. Οι ερωτηθέντες από έξω από την επαρχία Χουμπέι (Hubei) βίωναν σε ηπιότερο βαθμό συμπτώματα δυσφορίας από ό,τι στην Ουχάν.
«Η προστασία των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης αποτελεί σημαντικό στοιχείο των μέτρων δημόσιας υγείας για την αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID-19», έγραψαν οι ερευνητές. «Ειδικές παρεμβάσεις πρέπει να εφαρμοστούν αμέσως για να προαχθεί η ψυχική ευεξία των εργαζομένων στον τομέα της υγείας που εκτίθενται στον COVID-19, με ιδιαίτερη προσοχή σε γυναίκες, νοσηλευτικό προσωπικό και οι ιατροί-υγειονομικοί πρώτης γραμμής.»
Σε σχετικό editorial, ο Roy H. Perlis, MD, MSc, του Κέντρου Ποσοτικής Υγείας και του Τμήματος Ψυχιατρικής στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, τόνισε τους αναπόφευκτους κινδύνους που σχετίζονται με τα επαγγέλματα της υγειονομικής περίθαλψης οι οποίοι ωστόσο είναι δυνατό να μετριασθούν «Σε όλο τον κόσμο, οι γιατροί, οι νοσηλευτές και άλλοι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη πρώτης γραμμής κάνουν ηρωική εργασία σε ψυχοπιεστικές συνθήκες σώζοντας ζωές σε καθημερινή βάση», έγραψε. « Εντούτοις, πρέπει επίσης να αναγνωριστεί το τίμημα για την παροχή αυτής της φροντίδας: αργά ή γρήγορα, κάθε κλινικός ιατρός είναι και αυτός επίσης ασθενής. Ακόμη και έξω από τις επιδημίες, τους πολέμους και τις άλλες κρίσεις στη δημόσια υγεία, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας αντιμετωπίζουν αυξανόμενες πιέσεις, που επιδεινώνονται από διαρθρωτικές αλλαγές στον τομέα της ιατρικής, αλλά τελικά αντικατοπτρίζουν τη φύση της ίδιας αυτής της εργασίας. Τέτοιες πιέσεις υπερβαίνουν κατά πολύ τη δημοφιλή αλλά ασαφή έννοια της επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout).»
Το συγκεκριμένο άρθρο έχει ως στόχο να υπενθυμίσει τις δυσκολίες του επαγγέλματος του υγειονομικού υπαλλήλου και να υπενθυμίσει πως ιατροί και νοσηλευτές στη χώρα μας ζητούν ακόμη μάταια την ένταξη τους στα Βαρέα και Ανθυγιεινά χωρίς ιδιαίτερη ανταπόκριση.
Βαλέρια Καρακάση
Ειδικευόμενη Ψυχίατρος Γ Ψυχιατρικής κλινικής ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ
Υποψήφια διδάκτωρ Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
Μένουμε Speedy
#menoumespeedy
