Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας δημοσίευσε τέσσερις αποφάσεις που κρίνουν αντισυνταγματικό το σύστημα κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ). Οι αποφάσεις αυτές καθορίζουν τους περιορισμούς που τίθενται σε ορισμένες οικοδομικές άδειες.
Σύμφωνα με τις αποφάσεις (146 – 149/2025), υπό την προεδρία του Μιχάλη Πικραμένου, οι οικοδομικές άδειες που έχουν αρχίσει να υλοποιούνται μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου 2024 δεν επηρεάζονται από την αντισυνταγματικότητα.
Η υλοποίηση των οικοδομικών αδειών περιλαμβάνει τις εργασίες εκσκαφής, οι οποίες πρέπει να αποδεικνύονται με κατάλληλα στοιχεία, όπως η γνωστοποίηση της έναρξης εργασιών σε διοικητική αρχή ή η ηλεκτρονική υποβολή Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης (ΑΠΔ) στον ΕΦΚΑ.
Οι δικαστές επισημαίνουν ότι η απλή έκδοση οικοδομικής άδειας ή η ηλεκτρονική ενημέρωση άλλων υπηρεσιών δεν επαρκούν για να αποδείξουν την έναρξη των οικοδομικών εργασιών. Επίσης, οι εκκρεμείς δίκες μέχρι την 11/12/2024 δεν επηρεάζονται από την αντισυνταγματικότητα.
Η Ολομέλεια του ΣτΕ δήλωσε ότι οι διατάξεις του ΝΟΚ, οι οποίες παρέχουν κίνητρα για την ανέγερση κτιρίων, δεν είναι από μόνες τους αντισυνταγματικές, αλλά η άμεση εφαρμογή τους μέσω οικοδομικών αδειών παραβιάζει το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής.
Επιπλέον, κρίθηκε ότι οι ρυθμίσεις σχετικά με την προσμέτρηση ορισμένων χώρων στον συντελεστή δόμησης είναι αντισυνταγματικές, όπως η μη προσμέτρηση των παταριών και των κτισμάτων έως 35 τ.μ. στο δώμα.
Το Δικαστήριο αναγνώρισε τη σημασία της ασφάλειας δικαίου και της εμπιστοσύνης των πολιτών στις οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν βάσει της νομοθεσίας του ΝΟΚ, τονίζοντας την ανάγκη για σεβασμό των δικαιωμάτων των πολιτών.
Η Ολομέλεια απάντησε σε ερωτήματα σχετικά με την αντισυνταγματικότητα του ΝΟΚ, επισημαίνοντας ότι οι διατάξεις του νόμου δεν μπορούν να θεσπιστούν γενικά, αλλά πρέπει να ενσωματωθούν στον τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό.
Αναφορικά με τις εκκρεμείς υποθέσεις, το ΣτΕ έχει άλλες υποθέσεις που αφορούν την αντισυνταγματικότητα άλλων διατάξεων του ΝΟΚ, ενώ οι αποφάσεις του Δικαστηρίου δεσμεύουν τυπικά μόνο τους διαδίκους των συγκεκριμένων υποθέσεων.
Οι οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί και για τις οποίες δεν έχουν ξεκινήσει οι οικοδομικές εργασίες μπορούν να ακυρωθούν βάσει των αποφάσεων του ΣτΕ, ενώ οι άδειες με εκκρεμείς προσφυγές μέχρι την 11/12/2024 κινδυνεύουν από την αντισυνταγματικότητα.
