Ο διάλογος που ακολουθεί δεν είναι φανταστικός, ούτε απόσπασμα από σενάριο κωμωδίας, αντιθέτως είναι πολύ συνηθισμένος στην καθημερινότητα των Ελληνικών Δικαστηρίων, όπως και η γνωστή ατάκα του Δικαστή που ακούγεται συχνά πυκνά σε ακροατήρια Ποινικών Δικαστηρίων ΄΄… πιο σιγά κ. Μάρτυρα για να προλαβαίνει η γραμματέας να γράφει όσα καταθέτετε…΄΄.
Πολίτης : ΄΄…ένα πιστοποιητικό θα ήθελα παρακαλώ μη δημοσίευσης διαθήκης…΄΄
Υπάλληλος δικαστηρίων : ΄΄….βεβαίως κύριε συμπληρώστε αυτή την αίτηση βάλτε και χαρτόσημα και σε μια εβδομάδα θα είναι έτοιμο ελάτε να το πάρετε….΄΄
Πολίτης : ΄΄….από που παίρνω χαρτόσημα ?…΄΄
Υπάλληλος δικαστηρίων : ΄΄….από το κυλικείο κύριε, ή από τον δικηγορικό σύλλογο, το ένα μου το δίνεται, το άλλο το κολλάτε στην αίτηση…΄΄
Πολίτης : ΄΄…..με τι να το κολλήσω δεν έχω κόλα !!!…΄΄
Υπάλληλος δικαστηρίων : ΄΄….σαλιώστε το κύριε και θα κολλήσει…ο επόμενος παρακαλώ…..΄΄.
Η δικαιοσύνη στην χώρα μας κάνει διστακτικά, κάποια μικρά βήματα στον κόσμο της ψηφιακής τεχνολογίας, ο δρόμος ωστόσο που έχουμε να διανύσουμε για να περάσουμε από το στάδιο της στρογγυλής σφραγίδας της Ελληνικής Δημοκρατίας και το σάλιωμα του χαρτοσήμου, στην σύγχρονη ψηφιακή εποχή είναι ακόμη πολύ μακρύς. Ενδεικτικά αναφέρω ότι αυτές τις ημέρες στο Ηνωμένο Βασίλειο ολοκληρώνεται με επιτυχία η πρώτη δίκη, που όλη η διαδικασία διεξήχθη μέσω τηλεδιάσκεψης Πηγή: lawgazette.co.uk και https://www.lawspot.gr/nomika-nea/
Συγκριτικά ανάμεσα στα 47 κράτη του Συμβούλιού της Ευρώπης, η χώρα µας κατέχει την τέταρτη θέση στις καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης, ενώ σύμφωνα µε επίσημά στοιχεία της Ευρωπαϊκής επιτροπής, έχει τη χαμηλότερη βαθμολογία, όσον αφορά στο βαθμό χρήσης τεχνολογιών της πληροφορίας για τη διαχείριση των υποθέσεων και τη δεύτερη χαμηλότερη στη χρήση ηλεκτρονικών επικοινωνιών των δικαστηρίων µε τους διαδίκους. Κατά την Παγκόσμια Τράπεζα για να ολοκληρωθεί η δικαστική εκκαθάριση μιας υπόθεσης απαιτούνται κατά μέσο όρο 1.580 ημέρες, δηλαδή τεσσεράμισι χρόνια, επίδοση που φέρνει τη χώρα µας στη χειρότερη θέση ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης. Στη Βουλγαρία, για παράδειγμα, ο αντίστοιχος αριθμός είναι 564 ημέρες και στην Αλβανία 523 ημέρες.
Με την έλευση της κρίσης του Κορωνοιού ΄΄ξεγυμνώθηκαν΄΄ όλες οι αδυναμίες και η δυσλειτουργία του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, εξαναγκάζοντας την κυβέρνηση να προβεί στην προσωρινή αναστολή λειτουργίας όλων των Δικαστηρίων και των Εισαγγελιών της χώρας, της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών, επίσης στην προσωρινή απαγόρευση λειτουργίας των υποθηκοφυλακείων και των κτηματολογικών γραφείων, στο σύνολο της Επικράτειας.
Δεκάδες χιλιάδες δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, δικαστικοί επιμελητές και άλλοι εμπλεκόμενοι στο απαρχαιωμένο τεχνολογικά και δυσλειτουργικό ψηφιακά, σύστημα απονομής δικαιοσύνης, κλείστηκαν στα σπίτια τους περιμένοντας άπραγοι την άρση των μέτρων. Δεν γίνεται κατάθεση δικογράφων, δεν γίνονται συμβόλαια, δεν μεταγράφονται, ούτε καταχωρούνται εγγραπτέες πράξεις, ούτε καν υπάρχει η δυνατότητα να εκδοθούν έστω και απλά πιστοποιητικά, καθώς απαιτείται ακόμη η φυσική παρουσία στις αντίστοιχες υπηρεσίες. Συνεπώς η ανάγκη άμεσης αξιοποίησης ψηφιακών λύσεων και νέων τεχνολογιών στον χώρο της ελληνικής Δικαιοσύνης, ήρθε λόγω του κορωνοιού με τον πλέον επιτακτικό τρόπο στο προσκήνιο.
Το αρμόδιο Υπουργείο έχει θέσει ως χρονοδιάγραμμα για την προσαρμογή της Δικαιοσύνης στην ψηφιακή εποχή, το τέλος του 2021, ωστόσο λόγω της απρόβλεπτης μεταβολής των συνθηκών εξαιτίας της πανδημίας, ο στόχος αυτός αποδεικνύεται πλέον αρκετά μακρινός, γεγονός που απαιτεί την επίσπευση των μεταρρυθμίσεων και την άμεση εφαρμογή τους.
Προς το παρόν η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων σε όλη την επικράτεια είναι εφικτή μόνο στα διοικητικά δικαστήρια, η οποία από το 2021 καθίσταται και υποχρεωτική. Αντίθετα, στα πολιτικά δικαστήρια η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων και η παροχή ορισμένων ψηφιακών υπηρεσιών, είναι δυνατή μόνο στα Πρωτοδικεία και Εφετεία Αθηνών, Πειραιώς, Θεσσαλονίκης, Χαλκίδας και στα Ειρηνοδικεία Αττικής και Θεσσαλονίκης. Οι δικηγόροι αστικών υποθέσεων, μέσω του portal olomeleia.gr, μπορούν να καταθέσουν ηλεκτρονικά το εισαγωγικό δικόγραφο, τις προτάσεις με τα σχετικά καθώς και τις ανταγωγές. Επίσης μέσω της ψηφιακής πύλης του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων «ΣΟΛΩΝ», οι δικηγόροι πολιτικών ή ποινικών υποθέσεων μπορούν να ενημερωθούν για την πορεία της υπόθεσής τους, τα πινάκια των επόμενων 15 ημερών, τα δικαστήρια και τις διαδικασίες, αλλά και πάλι μόνο στα ανωτέρω δικαστήρια.
Στην υπόλοιπη Ελλάδα δεν είναι δυνατή η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων, ή η προσφορά ψηφιακών υπηρεσιών από τα δικαστήρια. Σημειωτέων ωστόσο ότι και όπου υπάρχει αυτή η δυνατότητα, δεν έχει τύχει ευρείας εφαρμογής με ευθύνη και των οικείων δικηγορικών συλλόγων που δεν την προώθησαν επαρκώς, καθώς απαιτείται η απόκτηση ψηφιακής υπογραφής από τους χρήστες δικηγόρους – μέλη τους.
Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε φάση υλοποίησης το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων (ΟΣΔΔΥ), η σχετική σύμβαση του οποίου είχε υπογραφεί το 2014. Σύμφωνα με το πρώτο έργο, με προϋπολογισμό 24,1 εκατ. ευρώ (χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ 2014-2020), έγινε αναβάθμιση του υπάρχοντος πληροφοριακού συστήματος διαχείρισης δικαστικών υποθέσεων στα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια της χώρας. Η πρώτη φάση του προγράμματος που ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2019 αφορούσε την ψηφιοποίηση της Πολιτικής και Ποινικής διαδικασίας και εφαρμόστηκε σε 41 φορείς, στις Εφετειακές περιφέρειες Αθηνών, Πειραιά, Θεσσαλονίκης και Χαλκίδας, ενώ στη β’ φάση, το έργο θα επεκταθεί στο σύνολο των δικαστικών φορέων της χώρας, δηλαδή σε πάνω από 280 δικαστήρια. Το δεύτερο έργο που δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί συνολικού προϋπολογισμού 19,5 εκατ. ευρώ (χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους) αφορά τις «Ολοκληρωμένες Υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα», παρέχοντας την δυνατότητα της εξ αποστάσεως εξέτασης μαρτύρων και κατηγορουμένων, με στόχο την αποτελεσματική προστασία των μαρτύρων και στην επιτάχυνση του ανακριτικού έργου.
Στο πλαίσιο των ανωτέρω προγραμμάτων, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και οι εμπλεκόμενοι φορείς με την συνδρομή των δικηγορικών συλλόγων, θα πρέπει να αναλάβουν άμεσα πρωτοβουλίες για την αξιοποίηση στο έπακρο των ψηφιακών δυνατοτήτων και εφαρμογών. Ένα απλό παράδειγμα είναι η χορήγηση ψηφιακής υπογραφής, υποχρεωτικά σε όλους τους δικηγόρους, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα κατάθεσης δικογράφων και άσκησης ένδικων μέσων, αλλά ακόμη και δυνατότητα της συζήτησης της υπόθεσης όπου επιτρέπεται με δήλωση του πληρεξουσίου δικηγόρου, αντί της φυσικής παρουσίας του στο Δικαστήριο. Ομοίως με τους δικηγόρους θα πρέπει να εξοπλιστούν με ψηφιακή υπογραφή και να επιμορφωθούν κατάλληλα, και οι Δικαστές, οι Εισαγγελείς, οι δικαστικοί υπάλληλοι, και οι δικαστικοί επιμελητές, διότι μόνο τότε θα επιτευχθεί ουσιαστική πρόοδος στον εκσυγχρονισμό της δικαιοσύνης.
Η επιτάχυνση του έργου της ψηφιοποίησης της δικαιοσύνης με γνώμονα ένα ταχύτερο, πιο ευέλικτο και αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα με τις ανάλογες και απαιτούμενες εγγυήσεις της ασφάλειας και της δίκαιης δίκης, αποτελεί ζήτημα άμεσης προτεραιότητας, καθώς δεν είναι δυνατόν σε έκτακτες καταστάσεις και κρίσεις, όπως αυτή που βιώνουμε, η δικαιοσύνη που είναι ένας από τους πλέον βασικούς πυλώνες της λειτουργίας του κράτους να μην μπορεί να επιτελέσει το έργο της.
Έχουμε πάρα πολύ δρόμο ακόμη να διανύσουμε για να περάσουμε από τον ψηφιακό αναλφαβητισμό της Ελληνικής Δικαιοσύνης και ΄΄το σάλιωμα του χαρτοσήμου΄΄ στην σύγχρονη ψηφιακή εποχή. Μέχρι τώρα σε αυτό τον δρόμο ΄΄βαδίζαμε με το πάσο μας΄΄, αλλά ο κορωνοιός ΄΄μας άναψε φωτιές΄΄ και πλέον πρέπει να τρέξουμε για να καλύψουμε το χαμένο έδαφος.
Παναγιώτης Γεωργιάδης
Δικηγόρος Παρ΄ Αρείω Πάγω
Α. Συντονιστής της δημοτικής παράταξης “Θεσσαλονίκη ΜΑΖΙ”
Μένουμε Speedy
#menoumespeedy
