Πρυτάνεις ΑΕΙ: Τι θα πουν σήμερα για το νέο μοντέλο διοίκησης

Σε μια πρώτη, έκτακτη, διαδικτυακή Σύνοδο τους συναντιούνται σήμερα οι πρυτάνεις των ΑΕΙ για να συζητήσουν το σχέδιο Νόμου Πλαισίου για την ανώτατη εκπαίδευση που παρουσίασε το υπουργείο Παιδείας και το οποίο περιλαμβάνει ένα νέο μοντέλο διοίκησης που δέχεται ήδη ισχυρή κριτική από μέλη όλων των κομμάτων του κοινοβουλίου (συμπεριλαμβανομένης της ΝΔ).

Πολλοί πρυτάνεις δε, μεταφέρουν σκληρές αποφάσεις των Συγκλήτων τους κατά της πρότασης του υπουργείου Παιδείας (πιθανά τις τελευταίες που έχουν αξία «παρέμβασης» στα ΑΕΙ, καθώς με τον νέο Νόμο οι Σύγκλητοι των πανεπιστημίων υποβαθμίζονται και θα ασχολούνται πλέον μόνο με ακαδημαϊκά θέματα).

Από την πλευρά του υπουργείου Παιδείας, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι επιδιώκονται «προσωπικές» συναντήσεις με τους πρυτάνεις των ΑΕΙ για να συζητηθεί το θέμα πριν κατατεθεί το νομοσχέδιο στη Βουλή. Ιδιαίτερα προβληματίζει δε την ηγεσία του, η τάση απόρριψης συγκεκριμένων άρθρων του από την πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας, όπως αυτή διαφαίνεται από τη χαμηλή συμμετοχή στην ηλεκτρονική διαβούλευση που γίνεται μέσω της ιστοσελίδας του.

Γνωμοδότηση Γεραπετρίτη

Στα παραπάνω, κυκλοφόρησε εκ νέου σήμερα μεταξύ των διοικήσεων των ΑΕΙ η γνωμοδότηση που είχε καταθέσει το 2011 ο νυν υπουργός Επικρατείας και υπεύθυνος για το νομοθετικό έργο της κυβέρνησης Γιώργος Γεραπετρίτης, σχολιάζοντας τον προηγούμενο νόμο της εποχής (και επι υπουργίας Άννας Διαμαντοπούλου), με τον οποίο είχε για πρώτη φορά αλλάξει το μοντέλο διοίκησης των πανεπιστημίων και είχαν συγκροτηθεί τα πρώτα Συμβούλια διοίκησης τους.

Όπως ανέφερε ο κ. Γεραπετρίτης στην γνωμοδότηση που έκανε μαζί με τον συνάδελφο του Σπύρο Βλαχόπουλο (και εξ ονόματος τότε της Συνόδου πρυτάνεων ΑΕΙ μετά από έκκληση του τότε πρύτανη του πανεπιστημίου Πελοποννήσου Θοδ. Παπαθεοδώρου) ζητήματα συνταγματικότητας θέτουν:

-Η συμμετοχή στο όργανο του Συμβουλίου διοίκησης των πανεπιστημίων μελών μη προερχόμενων από το Ίδρυμα, και μάλιστα προσώπων που δεν είναι μέλη ΔΕΠ ελληνικών Πανεπιστημίων και δεν διαθέτουν έτσι a priori προσόντα αντίστοιχα με εκείνα των μελών ΔΕΠ ελληνικών Πανεπιστημίων.

-Η επιλογή των εξωτερικών μελών του Συμβουλίου από ολιγάριθμο εκλεκτορικό σώμα (τα εσωτερικά μέλη του Συμβουλίου) χωρίς τη συμμετοχή του συνόλου της διδακτικής ακαδημαϊκής κοινότητας.

-Η επιλογή Πρύτανη και Κοσμήτορα από το ολιγάριθμο εκλεκτορικό σώμα των μελών του Συμβουλίου (στο οποίο συμμετέχουν και μη μέλη του Ιδρύματος) και όχι από το σύνολο της διδακτικής ακαδημαϊκής κοινότητας της Σχολής, (Σ.σ. στην αρχική μορφή του νόμου του 2011 προβλεπόταν επιλογή πρύτανη από το Συμβούλιο του κάθε ΑΕΙ μετά από διεθνή πρόσκληση. Στο υπό συζήτηση σχέδιο νόμου που κατατέθηκε αυτή την περίοδο, προβλέπεται εκλογική διαδικασία στα ΑΕΙ για την επιλογή των 6 πρώτων μελών του Συμβουλίου από τα μέλη Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού κάθε πανεπιστημίου. Ωστόσο η βούληση του εκλογικού σώματος στην συνέχεια «νοθεύεται» αφού η εκλογή πρύτανη δεν είναι άμεση αλλά αποτέλεσμα των «ισορροπιών» και των «συμφωνιών» που θα γίνουν μεταξύ όλων των μελών του νέου Συμβουλίου Διοίκησης και των 5 εξωτερικών (και άσχετων με την κοινότητα του κάθε ΑΕΙ), τους οποίους θα επιλέξουν οι εσωτερικοί. Πρύτανης και Πρόεδρος του Συμβουλίου θα επιλέγεται έτσι, μεταξύ των 6 εκλεγμένων μελών του)

Ένταση αναμένεται στην έκτακτη ηλεκτρονική Σύνοδο πρυτάνεων ΑΕΙ

Όπως αναφέρει η γνωμοδότηση Γεραπετρίτη, η πλήρης αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ έχει ως συνέπεια ότι ο νομοθέτης, κατά τον καθορισμό του κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας τους, δεν δύναται να προβαίνει σε θέσπιση ρυθμίσεων οι οποίες κατ’ ουσίαν ανατρέπουν τη συνταγματικώς κατοχυρωμένη πλήρη αυτοδιοίκησή τους.
(Το σύνολο της γνωμοδότησης βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.constitutionalism.gr/2128-gnwmodotisi-pros-ti-synodo-twn-prytanewn-ta-probli/

Στα παραπάνω προστίθεται η χθεσινή γνωμοδότηση που εξέδωσαν δυο έγκριτοι συνταγματολόγοι ο καθηγητής του Παντείου πανεπιστημίου Ξενοφών Κοντιάδης και ο καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών Ιωάννης Τασσόπουλος, που αναφέρει ότι η πρόταση του υπουργείου Παιδείας θίγει τον αυτοδιοίκητο χαρακτήρα των ΑΕΙ να εκλέγουν τις διοικήσεις τους με διαφανείς και δημοκρατικές διαδικασίες. Η διάταξη δε του νομοσχεδίου που προβλέπει την εκλογή πρύτανη μέσω των 6 εκλεγμένων μελών των νέων Συμβουλίων ΑΕΙ και η παράλληλη θέση του ως προέδρου του Συμβουλίου, προέδρου της Συγκλήτου και προέδρου του Ειδικού λογαριασμού κονδυλίων (ΕΛΚΕ), προκαλεί σοβαρή ανισορροπία στην κατανομή ρόλων, τις ελεγκτικές εξουσίες και τη δημοκρατική νομιμοποίηση των οργάνων των πανεπιστημίων.

Οι πρυτάνεις

Κατά τα άλλα, οι πρυτάνεις των ΑΕΙ συναντιούνται σήμερα για να συζητήσουν τα παραπάνω στην συντριπτική πλειονότητα τους με σκέψεις κατά του μοντέλου διοίκησης που προτείνει η κυβέρνηση. Μεγάλα Ιδρύματα ωστόσο (οι «ηγέτες» των οποίων βρίσκονται κοντά στην κυβερνητική παράταξη) να αναζητούν διέξοδο, νέες προτάσεις και συμβιβαστικές λύσεις. Πολλοί προτείνουν εκ νέου να αποκτήσει νομική υπόσταση η Σύνοδος πρυτάνεων ώστε να μπορούν οι αποφάσεις και τα ψηφίσματα της να δεσμεύουν ή έχουν μεγαλύτερη ισχύ από ένα απλό ψήφισμα, για τους εκάστοτε υπουργούς Παιδείας και τα μέλη του κοινοβουλίου.

Τρεις απόψεις αναμένεται να εκφραστούν σήμερα:

-Μια μεγάλη ομάδα (6-7) πανεπιστημίων θα ζητήσει άμεση και συνολική απόσυρση του άρθρου του νομοσχεδίου που αναφέρεται στο νέο μοντέλο Διοίκησης των ΑΕΙ

-Μια δεύτερη ομάδα (4-5) πανεπιστημίων θα ζητήσει το ίδιο αλλά σε πιο ήπιους τόνους αναφέροντας ότι υπάρχει ήδη ο σχετικός νόμος που ψήφισε το 2020 η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας για τις πρυτανικές εκλογές που επανέφερε τα κοινά ψηφοδέλτια πρυτάνεων και αντιπρυτάνεων.

-Μια τρίτη ομάδα (1-2) πανεπιστημίων θα ζητήσει να γίνει αποδεκτή η πρόταση θεσμοθέτησης των νέων Συμβουλίων διοίκησης αλλά με αλλαγές στην σύνθεση τους και απευθείας εκλογή του πρύτανη.

Αντιδράσεις ΠΟΣΔΕΠ

Ηδη η Ομοσπονδία των καθηγητών ΑΕΙ ((ΠΟΣΔΕΠ) έχει εκδώσει σκληρή ανακοίνωση κατά των διατάξεων για το νέο μοντέλο εκλογής του πρύτανη που προτείνει το υπουργείο Παιδείας.
Το πανεπιστήμιο Ιωαννίνων με απόφαση της Συγκλήτου του ζητάει «την επαναφορά όλων των αρμοδιοτήτων της Συγκλήτου που αναφέρονται σε ακαδημαϊκά θέματα, την οικονομική διαχείριση, τις διοικητικές λειτουργίες και τις στρατηγικές ανάπτυξης των Ιδρυμάτων, την ακύρωση όλων των διατάξεων που καταργούν την εκλογή των πρυτανικών αρχών και Κοσμητόρων από την ακαδημαϊκή κοινότητα, την κατάργηση όλων των διοικητικών αρμοδιοτήτων που αποδίδονται στο Συμβούλιο Διοίκησης, προτείνοντας η λειτουργία του να έχει αποκλειστικά συμβουλευτικό χαρακτήρα, με κύρια εστίαση σε ζητήματα ανάπτυξης του Πανεπιστημίου, την ακύρωση όλων των μορφών ελαστικής εργασίας που επιβάλει το σχέδιο νόμου με την πολυδιάσπαση των προγραμμάτων σπουδών σε προπτυχιακό επίπεδο».

Ακόμη ζητάει, την «διατήρηση της μονιμότητας στη βαθμίδα του επίκουρου καθηγητή, η οποία, εάν καταργηθεί, θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα επί της αρχής, σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Επιπλέον, η μεγάλη ποικιλία διδασκόντων μακριά από το πρότυπο του αφοσιωμένου πανεπιστημιακού δασκάλου εγείρει τόσο ακαδημαϊκά ζητήματα όσο και ζητήματα διοίκησης, που υπονομεύουν το πρόταγμα της εκπαίδευσης ως δημόσιο αγαθό».

Σύγκλητος Κρήτης

Η Σύγκλητος του πανεπιστημίου Κρήτης ζητάει ριζική ανασύνταξη του νομοσχεδίου μετά από ουσιαστική διαβούλευση με τα πανεπιστήμια και αναφέρει ότι «με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου το Υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να επαναφέρει έναν θεσμό, το Συμβούλιο Διοίκησης, το οποίο σε μία άλλη μορφή (Συμβούλιο Ιδρύματος) δοκιμάστηκε στην πράξη μέσω του νόμου Διαμαντοπούλου του 2011 και απέτυχε». Ακόμη ότι «ο νόμος 4692/2020, ο οποίος εκπονήθηκε από τη σημερινή ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, ισχύει σήμερα και προβλέπει την εκλογή με καθολική ψηφοφορία σχήματος Πρύτανη και Αντιπρυτάνεων μας βρίσκει σύμφωνους και δεν χρήζει αλλαγής. Το ίδιο ισχύει και με την τρέχουσα σύνθεση της Συγκλήτου στην οποία εκτός από τα μέλη του Πρυτανικού Συμβουλίου, συμμετέχουν και οι δημοκρατικά εκλεγμένοι με καθολική ψηφοφορία από τα αντίστοιχα όργανα Κοσμήτορες των Σχολών, Πρόεδροι των Τμημάτων, και εκπρόσωποι από όλες τις άλλες συνιστώσες της πανεπιστημιακής κοινότητας. Ως τέτοια, η Σύγκλητος αποτελεί το καταλληλότερο σώμα για να λαμβάνει τις κρίσιμες αποφάσεις για το μέλλον του Πανεπιστημίου».

Σκληρή ανακοίνωση εξέδωσε και ο Σύλλογος διδασκόντων στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας που «καλεί τη σύγκλητο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας να τοποθετηθεί έμπρακτα αρνητικά απέναντι στο σχέδιο νόμου με συγκεκριμένες ενέργειες που να διευκολύνουν τις δράσεις και κινητοποιήσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας».