«Τον Ιούνιο, όταν τα πράγματα ήταν καλύτερα και συζητούσαμε για όσα ζήσαμε την Άνοιξη κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας, μας φαίνονταν εντυπωσιακά όσα είχαν συμβεί. Ήμασταν βαθειά νυχτωμένοι…» Το πως, το δεύτερο κύμα της πανδημίας χτύπησε την Ελλάδα και ιδιαίτερα τη Θεσσαλονίκη αποτυπώνεται στις περιγραφές των μελών της ερευνητικής κοινότητας του ΑΠΘ, που πρωταγωνίστησαν στην προσπάθεια του μεγαλύτερου πανεπιστημίου της χώρας να συνδράμει την Πολιτεία στη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης, προσφέροντάς της χρήσιμα και κρίσιμα εργαλεία και δεδομένα.
«Το δεύτερο κύμα της πανδημίας, πολύ πιο φονικό από το πρώτο, δοκίμασε τις αντοχές του συστήματος υγείας και τις αντοχές μιας συναισθηματικά και ψυχολογικά κουρασμένης κοινωνίας, που εξοικειώθηκε με τον θάνατο μέσα από προσωπικές απώλειες αγαπημένων προσώπων. Υποκλινόμαστε στους ανθρώπους της πρώτης γραμμής, γιατρούς και νοσηλευτές που υπερέβαλαν και υπερβάλλουν εαυτούς», είπε ο πρύτανης του ΑΠΘ, καθ. Νίκος Παπαϊωάννου, ανοίγοντας διαδικτυακή εκδήλωση, με τίτλο «Η συμβολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στην αντιμετώπιση του κορονοϊού», που διοργάνωσε ο Σύλλογος Αποφοίτων του Ιδρύματος.
Παρουσιάζοντας τις πιο σημαντικές δράσεις και πρωτοβουλίες του ΑΠΘ στη μάχη της επιστήμης με τον κορονοϊό υπογράμμισε πως «η έννοια της ανταπόδοσης του δημόσιου πανεπιστημίου στην κοινωνία και την Πολιτεία που το στηρίζουν εκπληρώθηκε όσο ποτέ άλλοτε αυτή την περίοδο», καθώς «η διάδραση του πανεπιστημίου με την κοινωνία απέκτησε μια αμεσότητα, όταν η έρευνα βγήκε από το αποστειρωμένο περιβάλλον των εργαστηριών και μπήκε στα σπίτια, στα νοσοκομεία», ενώ «εκατοντάδες μέλη της ερευνητικής μας οικογένειας με επιστημονικά δεδομένα έδωσαν τεκμηριωμένες απαντήσεις στα ζητήματα της πανδημίας».
«Σ.Μεταλλίδης: Τα καταφέραμε, αντέξαμε»
Τα στοιχεία που παρουσίασε ο αν. καθηγητής Παθολογίας και Λοιμωξιολογίας ΑΠΘ στην Α’ Παθολογική Κλινική του ΑΧΕΠΑ και μέλος της Επιτροπής των Εμπειρογνωμόνων, Συμεών Μεταλλίδης είναι ενδεικτικά της ασφυκτικής πίεσης που δέχθηκαν τα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο.
Μέχρι και τον Ιούνιο στο ΑΧΕΠΑ, που είναι νοσοκομείο αναφοράς για τον κορονοϊό, νοσηλεύτηκαν συνολικά 232 ασθενείς σε απλές κλίνες και 56 σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Η θνητότητα στις απλές κλίνες έφτασε το 8,1% και στις ΜΕΘ περίπου στο 53%.
«Φτάσαμε στους 1.292 ασθενείς σε απλές κλίνες στο δεύτερο κύμα. Οι 128 ή το 9,9% διακομίστηκαν σε ΜΕΘ και απεβίωσαν 168 ή το 13,08%. Από τις 25 κλίνες ΜΕΘ στο πρώτο κύμα αναπτύχθηκαν 42 κλίνες ΜΕΘ στο δεύτερο κύμα, ενώ προοδευτικά στο νοσοκομείο μετατράπηκαν 8 κλινικές σε covid πτέρυγες και μία κλινική σε πτέρυγα για ύποπτα κρούσματα. Απέμειναν στο νοσοκομείο τρεις κλινικές για non covid περιστατικά. Αυτό δεν το ζήσαμε μόνο εμείς, το ίδιο συνέβη και με όλα τα μεγάλα νοσοκομεία της πόλης», ανέφερε ο κ. Μεταλλίδης.
Σχετικά με τον αριθμό των νοσηλευομένων, την άνοιξη και το φθινόπωρο, γνωστοποίησε: «Στο πρώτο κύμα φτάσαμε στο μέγιστο να έχουμε 47 ασθενείς σε απλές κλίνες και νομίζαμε ότι φτάσαμε στα όρια της ανθρώπινης αντοχής. Στο δεύτερο κύμα φτάσαμε να νοσηλεύουμε 287 ασθενείς σε απλές κλίνες και ελπίζω να μη χρειαστεί να ξεπεράσουμε αυτά τα όρια. Αλλά τελικά τα καταφέραμε, αντέξαμε σε αυτή τη διαδικασία, χάρη στους ανθρώπους του νοσοκομείου, υγειονομικούς που εργάστηκαν αγόγγυστα όλο αυτό το διάστημα».
Ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας επισήμανε πως παρά την πίεση υπήρξε συμμετοχή της κλινικής του ΑΠΘ και στο ερευνητικό κομμάτι και μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στη δημοσίευση περιστατικού «για την ασθενή νούμερο τρία στην κλινική μας και νούμερο πέντε στην Ελλάδα, μια γυναίκα που ήταν συνδεδεμένη με το πρώτο περιστατικό στην Ελλάδα, δεν είχε κανένα πρόβλημα αλλά ξαφνικά την έκτη μέρα παρουσίασε βαριά επιπλοκή, μια αυτοάνοση θρομβοπενική μορφή», την κλινική μελέτη για το μόνο εγκεκριμένο φάρμακα remdesivir, όπου «η Α’ Παθολογική κλινική συμμετείχε και ενέταξε το 1% των ασθενών παγκόσμια και ποσοστό 10% του συνόλου από την Ευρώπη», μελέτη για την χρήση κολχικίνης σε ασθενείς κορονοϊού κ.α.
Αναφερόμενος στη συμμετοχή του στην ομάδα Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΑΠΘ επισήμανε πως «από κλινικής και επιδημιολογικής σκοπιάς η μελέτη συνιστά πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση της πανδημίας και η αξία της, το πόσο σημαντικές είναι οι πληροφορίες που παίρνουμε από τη μελέτη, αναγνωρίστηκε από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας».
«Το πλεονέκτημα της ανίχνευσης του ιού στα λύματα. Τα διδάγματα Θεσσαλονίκης και Παρισιού»
Τη μεθοδολογία ανίχνευσης του γονιδιώματος του SARS-CoV-2 στα λύματα συνυπολογίζοντας 24 περιβαλλοντικές παραμέτρους, που ανέπτυξε διεπιστημονική ομάδα του ΑΠΘ σε συνεργασία με την ΕΥΑΘ, παρουσίασε ο καθ. Χημείας Θοδωρής Καραπάντσιος, επισημαίνοντας της χρησιμότητα της έγκαιρης διάγνωσης της διασποράς του ιού στην κοινότητα, ιδιαίτερα σε περιόδους μεγάλης επιδημιολογικής έξαρσης, όταν οι δυνατότητες για διενέργεια τεστ φτάνουν στα ανώτατα όριά τους.
Παρουσιάζοντας τις καμπύλες λυμάτων και κρουσμάτων κατά τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο, εξήγησε πως ενώ τον Οκτώβριο ταυτίζονται, τον Νοέμβριο η καμπύλη των κρουσμάτων παρουσιάζει διακυμάνσεις που αποδίδονται στο ότι ήταν τέτοια η επιδημιολογική έξαρση που ήταν πρακτικά αδύνατη η ιατρική επιτήρηση, δηλαδή η αποτύπωση μέσω εκτεταμένης διενέργειας τεστ, ενώ στην καμπύλη των λυμάτων καταγράφεται σταθερά όλο αυτό το διάστημα και χωρίς διακυμάνσεις η κορύφωση της διασποράς. «Μπορούσαμε και αποτιμούσαμε την κατάσταση χωρίς τις αβεβαιότητες στα κρούσματα. Την ίδια συζήτηση είχαμε με το Παρίσι, που μας στέλνουν δείγματά από τα λύματα για εξορθολογισμό. Ήταν αδύνατο η επιτήρηση να πιάσει τα κρούσματα στο Παρίσι, τα λύματα ήταν η μόνη λύση που είχαν»
«Στη βιομηχανική παραγωγή η μικροβιοκτόνος μάσκα του ΑΠΘ»
Τη μικροβιοκτόνο μάσκα που κατασκευάστηκε στα εργαστήρια του ΑΠΘ ως ασπίδα προστασίας για το υγειονομικό προσωπικό της χώρας παρουσίασαν οι δημιουργοί της, καθηγητές των Τμημάτων Ιατρικής Παναγιώτης Γκιβίσης και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Χρήστος Αντωνόπουλος.
Πρόκειται για μία συσκευή υψηλής τεχνολογίας, με μάσκα ατομικής προστασίας συνδυαζόμενη με μικροβιοκτόνο και αντιικό σύστημα (ΜΑΠ), που αποστειρώνει όχι μόνο τον εισπνεόμενο, αλλά και τον εκπνεόμενο από τους χρήστες της αέρα.
«Με τη συσκευή VITER 1 GR μετατρέπουμε την παθητική προστασία σε ενεργητική, ενώ παράλληλα αντιστεκόμαστε σε ένα ύπουλο χαρακτηριστικό του κορονοϊού την ύπαρξη μεγάλου αριθμού ασυμπτωματικών φορέων», εξήγησε ο κ. Γκιβίσης.
Η πρωτότυπη συσκευή δοκιμάστηκε πολλές ώρες και είναι αποτελεσματική, ενώ αυτές τις μέρες γίνονται εντατικές δοκιμές στο τελικό βιομηχανικό πρότυπο που έχει συνολικό βάρος 1 κιλού και είναι στο ¼ του μεγέθους τους εργαστηριακού πρωτοτύπου. «Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε διαδικασία πιστοποίησης, έχει ετοιμαστεί ο τεχνικός φάκελος και κάνουμε εντατικές δοκιμές. Σε σύντομο χρονικό διάστημα πιστεύουμε πως θα πάμε σε μία βιομηχανική παραγωγή, για να δώσουμε τη βοήθεια που χρειάζονται όσοι εργάζονται στην πρώτη γραμμή», γνωστοποίησε ο κ.Αντωνόπουλος.
«Πώς ερμηνεύεται η υψηλή αποδοχή θεωριών συνωμοσίας»
Για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική υγεία των Ελλήνων, όπως εκτιμήθηκαν μέσα από έρευνες της περιόδου αυτής μίλησε ο Διευθυντής Cochrane Gr, καθηγητής Ψυχιατρικής του ΑΠΘ και εθνικός εκπρόσωπος στον ΠΟΥ, Κωνσταντίνος Φουντουλάκης, εστιάζοντας σε μεγάλη πολυκεντρική διεθνή μελέτη που σχεδιάστηκε και ξεκίνησε από το ΑΠΘ και συμμετέχουν σήμερα σε αυτήν 45 χώρες.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης για την Ελλάδα ένα μεγάλο ποσοστό της τάξης του 45% παρουσίασε επιδείνωση στη συναισθηματική του κατάσταση, ποσοστό 40% των συμμετεχόντων στην έρευνα μίλησε για μελαγχολία –μία καταθλιπτική διαταραχή, ενώ η κλινική κατάθλιψη, όπως ορίζεται στην ψυχιατρική, υπολογίστηκε στο 9-10%, ποσοστό υπερδιπλάσιο από αυτό που θεωρείται αναμενόμενο σε συνθήκες εκτός πανδημίας.
Σε ό,τι αφορά τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού ο καθηγητής παρατήρησε πως η πανδημία και ο εγκλεισμός στο σπίτι «χτύπησε ανθρώπους που έχουν υποχρεώσεις και βρίσκονται σε κάποιο οικογενειακό σύστημα και λιγότερο αυτούς που μένουν μόνοι και θεωρούνται υψηλού κινδύνου, χτύπησε ανθρώπους που τυπικά θεωρούνται πιο ανθεκτικοί, καθώς έχουν δίχτυ κοινωνικής προστασίας».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα της μελέτης για τις θεωρίες συνωμοσίας και τα ποσοστά αποδοχής τους, που είναι αρκετά μεγάλα έως πολύ μεγάλα, ανάλογα και με το ερώτημα που τίθεται.
Πιο χαρακτηριστικά, περίπου ένας στους τρεις πιστεύει ότι τα εμβόλια προϋπήρξαν του ιού κι ότι απελευθερώθηκε μετά ο ιός για να προκαλέσει την πανδημία. Περίπου ένας στους δύο φαίνεται να πιστεύει πως ερρίφθη ο ιός ως βιολογικό όπλο. Δύο στους δέκα πιστεύουν πως η τεχνολογία 5G χρησιμοποιείται για να κατευθύνει τον ιό μέσα στους πνεύμονες. Ένας στους δέκα αποδέχεται ότι η πανδημία είναι τιμωρία από τον Θεό. Περίπου ένας στους δύο πιστεύει ότι οι θάνατοι και η θνησιμότητα μεγεθύνονται με κακοήθη τρόπο από τις κυβερνήσεις, για να τρομοκρατηθεί ο κόσμος και «δυστυχώς ακόμη και στο νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό δεν είναι ιδιαίτερα χαμηλότερα τα ποσοστά».
«Η συνωμοσιολογική τάση σε ορισμένες θεωρίες και προσεγγίσεις τείνει να είναι πλειοψηφική», είπε ο κ.Φουντουλάκης, ενώ ερμηνεύοντας με ψυχιατρικούς όρους την υψηλή αποδοχή των θεωριών συνωμοσίας εξήγησε πως σε κάποιον βαθμός σε ορισμένα άτομα δύνανται να λειτουργήσουν ως προστατευτικός παράγοντας από τον φόβο, το άγχος και την κατάθλιψη. «Είναι μία σαφώς δυσπροσαρμοστική ψυχολογική κατάσταση. Από κάτω υπάρχει ο φόβος και το άγχος που βράζει και με αυτόν τον τρόπο οργανώνει κανείς ένα ελεγχόμενα απειλητικό περιβάλλον με πολλά στοιχεία άρνησης για να ελέγχει και να καταλαγιάζει το άγχος και την κατάθλιψη».
Στο τέλος του μήνα το ΑΠΘ διοργανώνει σεμινάριο σε συνεργασία με τον ΠΟΥ σε μια προσπάθεια να αναδειχθούν οι επιπτώσεις στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας που «ήταν από τις πιο ευάλωτες υπηρεσίες σε αυτή την πανδημία, ασθενείς που έτσι κι αλλιώς είχαν δυσκολία πρόσβασης βρέθηκαν σε περιβάλλον που τη δυσκόλευε ακόμη περισσότερο».
Την εμπειρία της οργάνωσης των δομών του ΑΠΘ για να ανταπεξέλθει στην έκτακτη υγειονομική κατάσταση περιέγραψε ο Πρόεδρος της Επιτροπής Υγείας του ΑΠΘ και της Υγειονομικής Επιτροπής για την Covid-19 του Τμήματος Ιατρικής, καθηγητής Κωνσταντίνος Νάτσης,
«Ήταν πρωτόγνωρο για μένα να ζητάνε βοήθεια με αγωνία τόσοι άνθρωποι», ανέφερε.
Την εκδήλωση συντόνισε ο πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων ΑΠΘ, Παντελής Σαββίδης.
