Γράφει η Μαρία Λίλα
Η Ευρώπη βρίσκεται εν μέσω μιας ενεργειακής κρίσης, που πρόκειται να ενταθεί πολύ περισσότερο και να γίνει χειρότερη, εάν ξεσπάσει πόλεμος, μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Μια σύγκρουση μεταξύ αυτών των δύο, βασικών τμημάτων της ευρωπαϊκής αλυσίδας εφοδιασμού ενέργειας, θα απειλούσε την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και θα είχε άμεσο αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία.
Αλλά πόσο πραγματική είναι αυτή η απειλή πολέμου και ποιοι είναι οι πραγματικοί υπεύθυνοι για την ενεργειακή κρίση της Ευρώπης;
Μόνο μέσα στον τελευταίο χρόνο, τα εμπόδια της εφοδιαστικής αλυσίδας και οι μεγάλες ελλείψεις καυσίμων, οδήγησαν σε μια εκπληκτική άνοδο- κατά 330%- των τιμών του φυσικού αερίου σε ολόκληρη την Ευρώπη, πλήττοντας καίρια την αγοραστική δύναμη των πολιτών της, την ίδια στιγμή που η παγκόσμια οικονομία προσπαθούσε να ανακάμψει και να προσαρμοστεί στη συνεχιζόμενη πανδημία του Covid-19.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις χρειάστηκε να επιλέξουν πρωτόγνωρα- για την καθεστηκυία δημοσιονομική πειθαρχία των Βρυξελλών- μέτρα, ώστε να μετριάσουν τις οικονομικές επιπτώσεις από την κρίση στον ενεργειακό εφοδιασμό και μέχρι στιγμής έχουν
«δαπανήσει δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ προσπαθώντας να προστατεύσουν τους καταναλωτές από τις υψηλές τιμές της ενέργειας και τους εαυτούς τους από την οργή των ψηφοφόρων», όπως έγραψε σχετική ανάλυση του πρακτορείου Reuters για τους 27 της ΕΕ.
Όμως, παρά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Κρεμλίνο όχι μόνο αρνήθηκε να ανοίξει τις στρόφιγγες του, αλλά μείωσε τις εξαγωγές του, προκειμένου να αυξήσει την πίεση, κυρίως, για τον αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος θα επιτρέψει στη Ρωσία να δίνει φυσικό αέριο απευθείας στη Γερμανία (η οποία λαμβάνει το 50% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία) μέσω της Βαλτικής Θάλασσας, παρακάμπτοντας πλήρως την Ουκρανία.
Αυτός ο αγωγός, ενώ έχει ήδη κατασκευαστεί, δεν έχει καταφέρει να πάρει το πράσινο φως για να λειτουργήσει, επειδή πολλοί ηγέτες της Δύσης, συμπεριλαμβανομένου του Τζο Μπάιντεν υποστηρίζουν ότι η κίνηση αυτή, θα έδινε πάρα πολύ μεγάλη διαπραγματευτική ισχύ στο Κρεμλίνο, υπονομεύοντας περαιτέρω την ενεργειακή ασφάλεια και γεωπολιτική σταθερότητα της Ευρώπης.
Κι ενώ πολλοί έσπευσαν να κουνήσουν το δάχτυλο στον Βλαντίμιρ Πούτιν και να τον θεωρήσουν κύριο υπεύθυνο για την επιδείνωση της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη, θα ήταν καλύτερο και σοφότερο να εξετάσουν πρώτα τις ευρωπαϊκές ενεργειακές πολιτικές, που έφεραν τη γηραιά ήπειρο σε μια τόσο δυσχερή και επισφαλή θέση, σήμερα.
Τα τελευταία 20 χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σταθερά απορρυθμίσει τον τομέα του φυσικού αερίου και επένδυσε τεράστια κεφάλαια, στην επέκταση αγωγών και εγκαταστάσεων LNG, με σκοπό να προσεγγίσει με νεοφιλελεύθερη αντίληψη και τη διεθνή αγορά ενέργειας.
Για αυτό το λόγο, εγκατέλειψε το προηγούμενο σύστημα δέσμευσης των μακροπρόθεσμων τιμών του φυσικού αερίου με τις τιμές του πετρελαίου και άφησε την τιμή του φυσικού αερίου να καθορίζεται από την προσφορά και τη ζήτηση. Έγινε σαφές το 2021 ότι ενώ αυτό το σύστημα επέτρεπε χαμηλότερες τιμές του φυσικού αερίου βραχυπρόθεσμα, η Ευρώπη αντιμετώπισε μεγάλο πρόβλημα, καθώς τα αποθέματα φυσικού αερίου άρχισαν να μειώνονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Ακόμη, λοιπόν, και αν συνεχίσει να ρέει το ρωσικό αέριο, η Ευρώπη θα εκτίθεται όλο και περισσότερο στην ευμετάβλητη τιμή του εισαγόμενου φυσικού αερίου, τα επόμενα χρόνια, εκτός εάν οι ηγέτες της λάβουν μέτρα για να μειώσουν τον κίνδυνο εκτίναξης των τιμών της ενέργειας και να προετοιμαστούν για αναπόφευκτες και απρόβλεπτες διακυμάνσεις στον ενεργειακό εφοδιασμό και την εκτεταμένη χρήση.
«Οι αναλυτές υπολογίζουν ότι ο μέσος όρος των νοικοκυριών της Δυτικής Ευρώπης ξόδευε περίπου 1.200 ευρώ (1.370 δολάρια) ετησίως, σε φυσικό αέριο και ηλεκτρική ενέργεια, το 2020», έγραψε το Reuters, τον περασμένο μήνα. «Με βάση τις τρέχουσες τιμές χονδρικής, οι ίδιοι αναλυτές εκτιμούν ότι θα αυξηθεί κατά 54% στα 1.850 ευρώ για το 2022».
Για να επιλύσουν την ενεργειακή κρίση, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει συνεπώς να πάψουν να αποποιούνται ή να μεταθέτουν τις ευθύνες τους και να σταθμίσουν σοβαρά τις δικές τους ενεργειακές πολιτικές και αποφάσεις.
Και να σκεφτούν αν οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ ή το Κατάρ είναι καλύτερη λύση. Να σκεφτούν, ακόμη αν είναι πραγματική μια στρατιωτική απειλή από τη Ρωσία ή την Κίνα και να αναλογιστούν μήπως το πρόβλημα για τους Αμερικανούς στρατηγούς είναι η απουσία μιας τέτοιας απειλής.
Και δεν υπάρχει πραγματική απειλή, παρά τις τυμπανοκρουσίες των ΜΜΕ και τις διαρροές των μυστικών υπηρεσιών πληροφοριών, επειδή απλά, όπως όλα δείχνουν, δεν συμφέρει τη Ρωσία να καταλάβει την Ουκρανία.
Πριν από 30 χρόνια, η προσδοκία του Γκορμπατσόφ και άλλων Ρώσων αξιωματούχων ήταν ότι η οικονομία τους θα στραφεί προς τη Δύση για να αναδιοργανωθεί, σύμφωνα με τις μεθόδους και τους κανόνες που είχαν κάνει τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και άλλες οικονομίες, τόσο ευημερούσες.
Η αμοιβαία προσδοκία στη Ρωσία και τη Δυτική Ευρώπη ήταν οι Γερμανοί, οι Γάλλοι και άλλοι επενδυτές να αναδιαρθρώσουν τη μετασοβιετική οικονομία, προκειμένου να αναπτυχθεί.
Αυτό δεν ήταν το σχέδιο των ΗΠΑ. Όταν ο γνωστός Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Τζον Μακέιν (John McCain) αποκάλεσε τη Ρωσία «πρατήριο καυσίμων με ατομικές βόμβες» περιέγραψε στην ουσία το όνειρο της Αμερικής για αυτό που ήθελε να είναι η Ρωσία – με τις ρωσικές εταιρείες φυσικού αερίου να περνούν στον έλεγχο της με μετόχους από τις ΗΠΑ, ξεκινώντας με την εξαγορά της «Yukos» όπως είχε συμφωνηθεί με τον Μιχαήλ Χοντορκόφσκι.
Το τελευταίο πράγμα που ήθελαν να δουν οι στρατηγοί των ΗΠΑ ήταν μια ακμάζουσα αναζωογονημένη Ρωσία. Το ίδιο πράγμα απεύχονται, μέχρι και σήμερα.
