Ο συναγερμός χτύπησε στο Φόρσμαρκ της Σουηδίας, το δεύτερο μεγαλύτερο εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας, όταν ένας από τους υπαλλήλους πέρασε τη συσκευή παρακολούθησης ακτινοβολίας καθώς επέστρεφε από την τουαλέτα. Όταν οι ειδικοί ανακάλυψαν ότι η ακτινοβολία προερχόταν από τα παπούτσια του φοβήθηκαν ότι είχε γίνει ατύχημα στη μονάδα παραγωγής. Λίγο αργότερα κατάλαβαν ότι η πηγή της ακτινοβολίας ήταν 1.100χλμ μακριά, στο Τσερνομπίλ.
Η έγκαιρη ανίχνευση της διαρροής πυρηνικής ενέργειας, από το εργοστάσιο Φόρσμακ, μία ώρα Βόρεια από τη Στοκχόλμη, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να εξαναγκάσουν τις ρωσικές αρχές να μιλήσουν για την καταστροφή που συνέβη στο Τσερνομπίλ, τον Απρίλιο του 1986.
Όταν χτύπησε ο συναγερμός στο Φόρσμακ, νωρίς το πρωί στις 28 Απριλίου, δεν ήταν απόλυτα σαφές από που προερχόταν η διαρροή, παρόλο που είχαν ελεγχθεί όλα τα ραδιενεργά μηχανήματα.
“Δεν βρήκαμε τίποτα”, δήλωσε ο Κλας-Γκόραν Ρούνερμαρκ, που ήταν ο υπεύθυνος για τη λειτουργία του εργοστασίου τότε. “Πηγαίναμε πάνω κάτω με τα μηχανήματα ανίχνευσης ακτινοβολίας όλη μέρα και δεν βρίσκαμε τίποτα στο Φόρσμαρκ”.
Παρόλο, που οι εργαζόμενοι του εργοστασίου άκουσαν το συναγερμό να ηχεί, παρέμειναν ψύχραιμοι. “Θα έλεγα ότι ήμασταν αρκετά ήρεμοι στη διάρκεια της μέρας”, μας λέει ο κ. Ρούνερμαρκ. Μετά από ανάλυση, μπορούσαν πλέον να προσδιορίσουν ότι τα ραδιενεργά σωματίδια που βρίσκονταν στο γρασίδι προέρχονταν από τους Σοβιετικούς πυρηνικούς σταθμούς. Επίσης, κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου ο αέρας είχε εξασθενίσει στα νοτιοανατολικά της Σουηδίας, ενώ στα βορειοανατολικά μέρη της είχε βρέξει γεγονός που οδήγησε στη μείωση της ραδιενεργού ακτινοβολίας σε αυτή την περιοχή. Αργά την ίδια μέρα, αφού είχαν περάσει δύο μέρες από την καταστροφή, η Σοβιετική Ένωση δήλωσε ότι είχε γίνει ένα ατύχημα στο Τσερνομπίλ της Ουκρανίας.
“Χάρη στην έγκαιρη διάγνωσή μας, μπορέσαμε να ενημερώσουμε νωρίς τις αρχές της Σουηδίας, οι οποίες έπειτα ενημέρωσαν τον κόσμο για την ραδιενεργό ρύπανση που προκλήθηκε από ατύχημα στην Σοβιετική Ένωση”.
Σήμερα, οι πιο βλαβερές ουσίες έχουν αποσυντεθεί. Παρόλα αυτά , ορισμένα επιβλαβή υλικά, όπως το καίσιο και το πλουτώνιο, θα παραμείνουν στο περιβάλλουν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε χαμηλά ποσοστά, για εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια. Η καταστροφή του Τσερνομπίλ, μας έδειξε ότι η μόλυνση του περιβάλλοντος δεν έχει σύνορα. Έτσι, με σκοπό την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος, η ΕΕ αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη πολιτικών και τη σύναψη διεθνών συμφωνιών για τον περιορισμό της απειλής περιβαλλοντικών καταστροφών, όπως αυτή που συνέβη στο Τσερνομπίλ.
Η ΕΕ, για παράδειγμα, εργάζεται για την προστασία του περιβάλλοντος μέσα από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Έρευνας για τη Ρύπανση αλλά και για τον καθορισμό και την επιβολή περιβαλλοντικών προτύπων. Επίσης, το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής εργάζεται για τη βελτίωση της νομοθεσίας σε περιβαλλοντικά θέματα.