Το μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της Ευρώπης επλήγη σήμερα από ρωσικούς βομβαρδισμούς, πυροδοτώντας φόβους για μια καταστροφή που θα μπορούσε να επηρεάσει ολόκληρη την κεντρική Ευρώπη για δεκαετίες, όπως εκείνη του Τσερνόμπιλ το 1986.
Μια μεγάλη ανησυχία, την οποία εξέφρασε η ουκρανική κρατική υπηρεσία για τα πυρηνικά, είναι ότι εάν οι μάχες οδηγήσουν σε διακοπή της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στο πυρηνικό εργοστάσιο, θα αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει λιγότερο αξιόπιστες πετρελαϊκές γεννήτριες για την έκτακτη παροχή ενέργειας στα συστήματα ψύξης. Μια βλάβη στη λειτουργία αυτών των συστημάτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια καταστροφή παρόμοια με εκείνη στο εργοστάσιο της Φουκοσίμα το 2011, όταν ένας ισχυρός σεισμός και ένα τσουνάμι κατέστρεψαν τα συστήματα ψύξης, οδηγώντας στην κατάρρευση τριών αντιδραστήρων.
Τι ακριβώς συνέβη στην Ουκρανία;
Αφότου κατέλαβαν τη στρατηγική πόλη της Χερσώνας, οι ρωσικές δυνάμεις προχώρησαν στην περιοχή κοντά στη Ζαπορίζια και επιτέθηκαν στην κοντινή πόλη Ενεργκοντάρ ώστε να ανοίξουν μια διαδρομή προς το εργοστάσιο το βράδυ της Πέμπτης.
Δεν κατέστη αμέσως σαφές το πώς επλήγη το εργοστάσιο, αλλά ο δήμαρχος του Ενεργκοντάρ Ντμίτρο Ορλόφ είπε ότι δυνάμεις του ρωσικού στρατού εθεάθησαν να κατευθύνονται προς τις πυρηνικές εγκαταστάσεις καθώς και ότι ακούστηκαν πυροβολισμοί στην πόλη.
Σήμερα Παρασκευή, οι ουκρανικές αρχές ανακοίνωσαν ότι οι Ρώσοι είχαν καταλάβει το πυρηνικό εργοστάσιο.
Ο εκπρόσωπος του εργοστασίου, Άντρι Τουζ, δήλωσε στην ουκρανική τηλεόραση ότι νωρίς σήμερα το πρωί, βόμβες έπεσαν κατευθείαν πάνω στις εγκαταστάσεις, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει φωτιά σε έναν από τους έξι αντιδραστήρες του εργοστασίου.
Αρχικά, οι πυροσβέστες δεν κατάφεραν να πλησιάσουν τις φλόγες διότι δέχονταν πυροβολισμούς, σύμφωνα με τον Τουζ.
Τι θα μπορούσε να είχε συμβεί;
Ο αντιδραστήρας που επλήγη ήταν εκτός λειτουργίας, αλλά εξακολουθεί να περιέχει υψηλά ραδιενεργό πυρηνικό καύσιμο. Άλλοι τέσσερις από τους έξι αντιδραστήρες έχουν πλέον τεθεί εκτός λειτουργίας και πλέον λειτουργεί μόνο ένας.
Οι αντιδραστήρες του εργοστασίου διαθέτουν χοντρούς θόλους από σκυρόδεμα, που θα τους προστάτευαν από εξωτερικά πυρά από τανκς και πυροβολικά, αναφέρει ο Τζον Βόλφσταλ, ο οποίος υπηρέτησε κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Ομπάμα ως ανώτερος διευθυντής για τον έλεγχο και τη μη διάδοση των όπλων στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας.
Ωστόσο, μια φωτιά σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο δεν είναι ποτέ καλό πράγμα, δήλωσε.
«Δεν θέλουμε τα πυρηνικά μας εργοστάσια να δέχονται επιθέσεις και να πιάνουν φωτιά ούτε να έχουν πρόσβαση σε αυτά οι στρατιώτες της πρώτης γραμμής», τόνισε.
Ένας άλλος κίνδυνος στις πυρηνικές εγκαταστάσεις είναι οι δεξαμενές όπου φυλάσσονται οι ράβδοι χρησιμοποιημένου καυσίμου για να ψύχονται, οι οποίες είναι πιο ευάλωτες στον βομβαρδισμό και θα μπορούσαν να προκαλέσουν απελευθέρωση ραδιενεργού υλικού.
Ωστόσο, το βασικότερο ζήτημα είναι ίσως η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας του εργοστασίου, δήλωσε ο Ναζμεντίν Μεσκάτι, καθηγητής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια, ο οποίος έχει μελετήσει τόσο την καταστροφή του Τσερνόμπιλ όσο και της Φουκοσίμα και εκφράζει επίσης την ανησυχία του.
Η απώλεια ισχύος θα μπορούσε να αναγκάσει το εργοστάσιο να βασιστεί σε γεννήτριες ντίζελ έκτακτης ανάγκης, οι οποίες είναι εξαιρετικά αναξιόπιστες και είναι πιθανό να πάψουν να λειτουργούν ή να ξεμείνουν από καύσιμα, προκαλώντας διακοπή λειτουργίας του σταθμού που θα σταματούσε την κυκλοφορία του νερού που απαιτείται για την ψύξη της δεξαμενής αναλωμένου καυσίμου, είπε.
«Αυτή είναι η μεγαλύτερή μου ανησυχία», αναφέρει ο ίδιος.
Ο Ντέιβιντ Φλέτσερ από το Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ, σημείωσε ότι ακόμη η απενεργοποίηση των αντιδραστήρων δεν θα βοηθούσε εάν το σύστημα ψύξης έπαυε να λειτουργεί καθ’ αυτόν τον τρόπο.
«Η πραγματική ανησυχία δεν είναι μια καταστροφική έκρηξη όπως έγινε στο Τσερνόμπιλ αλλά η βλάβη στο σύστησα ψύξης, το οποίο είναι απαραίτητο ακόμη και όταν ο αντιδραστήρας είναι εκτός λειτουργίας», δήλωσε. «Αυτού του είδους η ζημιά ήταν που οδήγησε στην καταστροφή της Φουκοσίμα».
Ποιες ανησυχίες παραμένουν;
Η Ουκρανία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην πυρηνική ενέργεια, με 15 αντιδραστήρες σε τέσσερις σταθμούς από τους οποίους προέρχεται περίπου η μισή παροχή ηλεκτρισμού στη χώρα.
Σε έκκληση προς τον Διεθνή Οργανισμό Πυρηνικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, Ουκρανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι το προσωπικό του Τσερνόμπιλ κρατείται από τον ρωσικό στρατό χωρίς εναλλαγή βαρδιών και είναι εξαντλημένο.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο επικεφαλής του IAEA απηύθυνε αίτημα στη Ρωσία να αφήσει το προσωπικό του Τσερνόμπιλ «να κάνει τη δουλειά του με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα».
Κατά τη διάρκεια συγκρούσεων το Σαββατοκύριακο, τα ρωσικά πυρά χτύπησαν επίσης μια εγκατάσταση ραδιενεργών αποβλήτων στο Κίεβο και μια παρόμοια εγκατάσταση στο Χάρκοβο.
Και οι δύο περιείχαν ραδιενεργά απόβλητα, όπως εκείνα που δημιουργούνται από ιατρικές χρήσεις, αλλά δεν αναφέρθηκε διαρροή ραδιενέργειας. Ο επικεφαλής του IAEA, ωστόσο, αναφέρει ότι τα περιστατικά αυτά θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ως προειδοποίηση.
«Τα δύο περιστατικά υπογραμμίζουν τον κίνδυνο να δεχθούν πλήγματα οι εγκαταστάσεις με ραδιενεργό υλικό κατά τη διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων, με δυνητικά σοβαρότατες συνέπειες», δήλωσε.
