Ο ιός που κατασκευάστηκε σε εργαστήριο, οι ψεύτικοι νεκροί, οι νεκροί που μας κρύβουν, οι γιατροί-ηθοποιοί, η πρόθεση του Μπιλ Γκέιτς να μας τσιπάρει, το ήδη έτοιμο εμβόλιο και αρκετές, ακόμα πιο εξωφρενικές θεωρίες συνωμοσίας κατακλύζουν τις τελευταίες εβδομάδες τα social media – σε ορισμένες περιπτώσεις και τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Γιατί όμως, εν μέσω πανδημίας, τόσο μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού στρέφεται στη συνωμοσιολογία και τα ψεύδη, αντί να εμπιστευτεί την επιστήμη; Τι καθιστά τόσο ελκυστικές τις ψευδείς και κατασκευασμένες ειδήσεις και γιατί μπορούν να γίνουν επικίνδυνες για την ατομική υγεία και την κοινωνική συνοχή;
Είναι η τρίτη εβδομάδα μετά το lockdown και έχουμε αρχίσει να εξοικειωνόμαστε με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Στην ουρά έξω από το σούπερ μάρκετ όλοι τηρούν τις προβλεπόμενες αποστάσεις. Έως ότου μια κυρία αρχίζει να λογομαχεί με τον υπάλληλό του, που δίνει οδηγίες σε όσους περιμένουν. «Μη βιάζεστε», την επιπλήττει ένας ηλικιωμένος, «να περιμένετε στη σειρά σας». «Δεν με νοιάζει να μπω πρώτη. Με νοιάζει που μας λένε ψέματα για να μας έχουν σαν τα πρόβατα» του λέει, ενώ προχωράει προς το μέρος του. Ο ηλικιωμένος πισωπατάει. «Αυτά δεν τα χρειάζεσαι» του λέει σε πιο φιλικό τόνο η γυναίκα, δείχνοντας τα γάντια και τη μάσκα που κρέμεται από το πηγούνι του. «Δεν κολλάει ο ιός» λέει. «Και δεν κολλάει, επειδή δεν υπάρχει ιός» συνεχίζει πιο δυνατά, προφανώς για την ακούσουν όλοι. «Ούτε ιός υπάρχει, ούτε νεκροί, ούτε άρρωστοι. Μας δουλεύουν ψιλό γαζί κι εμείς τα χάβουμε». Αν και προσωπικά σταμάτησα να την προσέχω, η γυναίκα συνέχισε να αγορεύει μέχρι που μπήκε στο κατάστημα.
Δεν λείπουν και οι πιο σύνθετες θεωρίες που καταλήγουν στο ότι απώτερος στόχος τους είναι να μας μεταδώσουν, μέσω του εμβολίου, ανίατες νόσους που θα απαιτούν ισόβιες θεραπείες, ενώ παράλληλα θα μας παρακολουθούν ‒ τρία σε ένα δηλαδή. Και Μπιλ Γκέιτς και Big Pharma και τσιπάκι.
Η προπορευόμενη πελάτισσα γύρισε και με κοίταξε. «Το παράκανε με τις φωνές», σχολίασε, «αλλά, εδώ που τα λέμε, δεν έχει άδικο». Αμφιταλαντεύτηκα αν έπρεπε να απαντήσω. Πίστευα ότι δεν είχε νόημα να χάνεις τον χρόνο σου για να συζητάς με «ψεκασμένους», αλλά ο χρόνος στην ουρά έμοιαζε, ούτως ή άλλως, άπλετος. «Αν επιτρέπεται, σε τι είχε δίκιο η κυρία;» ρωτάω. «Ε, ότι δεν υπάρχει ιός» απαντάει εκείνη με φυσικότητα. Την κοιτάω καλύτερα. Δεν είμαι φυσιογνωμιστής, αλλά τίποτα στην εμφάνισή της δεν συνάδει με αυτά που λέει. «Και όλοι αυτοί που νοσούν; Αυτοί που πεθαίνουν καθημερινά;» αντιλέγω. Η γυναίκα κοιτάει δεξιά-αριστερά λες και θέλει να σιγουρευτεί ότι δεν την ακούνε άλλοι και μου λέει χαμηλόφωνα: «Ηθοποιοί είναι. Κι αυτοί που λένε ότι αρρώστησαν και οι γιατροί και όλοι». Αποφάσισα ότι είναι μάταιο να συνεχίσω τον διάλογο, αλλά με το που στρέφομαι στην οθόνη του κινητού μου, ακούγεται μια αντρική φωνή. «Όπως τα λέει η κυρία είναι. Γνωρίζετε εσείς κάποιον που έχει νοσήσει;». Αντιλαμβάνομαι ότι η ερώτηση απευθύνεται σ’ εμένα. «Δεν είμαι συνωμοσιολόγος, αλλά…» συνεχίζει ο άντρας, κουνώντας πάνω-κάτω τη χειρουργική μάσκα που κρατάει. Δεν του απάντησα. Συνέχισα να κοιτάω την οθόνη σιωπηλός και απογοητευμένος.
TO TΣΟΥΝΑΜΙ ΤΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ
Αυτή η αίσθηση απογοήτευσης με συνοδεύει κάθε φορά που σκοντάφτω σε κάποια αντίστοιχη συζήτηση. Και τις τελευταίες εβδομάδες σκοντάφτω ολοένα και πιο συχνά. Είχα την ελπίδα ότι η πανδημία θα φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά στην επιστήμη, αλλά, όπως αποδεικνύεται, η πρωτοφανής παγκόσμια συνθήκη καλλιεργεί το έδαφος για να ανθήσουν η δεισιδαιμονία και ο ανορθολογισμός. Όπως προκύπτει από τις πρώτες σχετικές επιστημονικές μελέτες, αλλά και από την καθημερινή εμπειρία όλων μας, το πανδημικό κύμα που σαρώνει τον πλανήτη συνοδεύεται και από ένα τσουνάμι θεωριών συνωμοσίας. Σε αντίθεση με το παρελθόν, μάλιστα, οι θεωρίες αυτές αναπαράγονται από πολύ περισσότερους ανθρώπους. Μια προσπάθεια χαρτογράφησης της ταχύτητας διάδοσης των θεωριών συνωμοσίας απέδειξε ότι μεταδίδονται ταχύτερα από τον ίδιο τον ιό. Ειδικά από αυτούς που δηλώνουν προγραμματικά «δεν είμαι συνωμοσιολόγος, αλλά…». Αμέσως μετά το «αλλά» ξεκινάει το πρόβλημα, το οποίο αλληλοτροφοδοτείται με τις επιπτώσεις της συνακόλουθης κοινωνικο-οικονομικής κρίσης. 5.5.2020 Γιατί η θεωρία συνωμοσίας περί κορωνοϊού και 5G είναι εντελώς λανθασμένη; Όσο πιο αδύναμοι και ανασφαλείς αισθάνονται οι άνθρωποι, τόσο πιο πιθανό είναι να πιστέψουν αστήρικτες θεωρίες και αστικούς μύθους. Διαχρονικά, άλλωστε, οι πιο ευάλωτοι σε θεωρίες συνωμοσίας ήταν οι πλέον αδύναμοι και ανασφαλείς, αλλά και όσοι αναζητούν μια απλουστευτική εξήγηση σε δυσερμήνευτα γεγονότα. Ειδικά όταν βιώνουν χαοτικές και περίπλοκες καταστάσεις. Έχει αποδειχτεί επιστημονικά ότι σε συνθήκες αβεβαιότητας τα άτομα είναι πολύ πιο δεκτικά σε πληροφορίες που υποδεικνύουν «ενόχους» για την κατάσταση (πολιτικούς, επιστήμονες, εκπροσώπους θεσμικών οργάνων). Ακόμα και αν οι πληροφορίες δεν αποδεικνύονται ή σκεπάζονται από ένα πέπλο μυστηρίου. Η ανάγκη ψυχολογικής αποσυμπίεσης και διοχέτευσης αρνητικών συναισθημάτων προς έναν στόχο αποδεικνύεται ισχυρότερη της ανάγκης για αναζήτηση της τεκμηρίωσης. Ο θυμός που νιώθουμε τότε προς αυτούς τους «ισχυρούς ηθοποιούς» συνοδεύεται από ένα αίσθημα αποτελεσματικότητας (εμπιστοσύνη στην ικανότητα κάποιου να πλοηγείται αποτελεσματικά στον κόσμο), αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα να αναλάβουμε δράση, συμμετέχοντας πολιτικά, διαμαρτυρόμενοι ή, σε περίπτωση ιατρικής κατάστασης ενός αγαπημένου προσώπου, ίσως καταθέτοντας αγωγή.
ΚΑΤΙ ΜΑΣ ΚΡΥΒΟΥΝ
Μία από τις κυρίαρχες αφηγήσεις που διαδόθηκε ευρέως στους κόλπους των συνωμοσιολόγων αλλά και σε πιο mainstream κοινά τις πρώτες ημέρες της εγχώριας επιδημίας βασιζόταν στην παραδοχή ότι η κυβέρνηση και οι επιστήμονες ψεύδονταν για τον αριθμό των νεκρών, προκειμένου να μας «κλειδώσουν μέσα». Στα κοινωνικά δίκτυα σέρνονταν επί εβδομάδες δήθεν αποκαλύψεις γιατρών και νοσηλευτών ότι δεν υπάρχουν ασθενείς με Covid και ότι όλα αυτά δεν είναι παρά τηλεοπτικό σόου. Παρότι η φημολογία δεν στηριζόταν σε οποιοδήποτε στοιχείο, συνέχιζε να ισχυροποιείται, θεμελιωμένη στα συναισθήματα του φόβου και της ανασφάλειας που ήταν διάχυτα στην ελληνική κοινωνία. Οι τίτλοι «κάτι μας κρύβουν» και «δείτε το πριν το κατεβάσουν» δεν περιορίζονταν πια σε περιθωριακά sites αλλά αποτελούσαν αντικείμενο συζήτησης στα WhatsApp, στα Ζoom και στα τηλεφωνήματα με συγγενείς και φίλους. Και ίσως οι φήμες αυτές να μην απάλυναν το αίσθημα του φόβου αλλά δημιουργούσαν μια ψευδαίσθηση γνώσης και ελέγχου της κατάστασης. Μόλις μερικές εβδομάδες αργότερα, όταν ξεκίνησε η σταδιακή άρση των μέτρων, το κέντρο βάρους των ισχυρισμών μετατοπίστηκε στο αντίθετο άκρο: οι Αρχές μάς κρύβουν τα πραγματικά κρούσματα και θύματα προκειμένου να επαναλειτουργήσει η οικονομία. Αρκετοί χρήστες των social media, μάλιστα, διακινούσαν αμφότερες τις φήμες. Αντίστοιχα, ορισμένοι απ’ όσους οχυρώθηκαν αρχικά πίσω από την παραδοχή ότι πρόκειται για μια απλή γρίπη δεν άργησαν να υιοθετήσουν τις εισαγόμενες «αποκαλύψεις» για την εργαστηριακή προέλευση του ιού. Χωρίς, βέβαια, να εξηγούν γιατί αυτοί που οργάνωσαν μια τόσο δαιμόνια επιχείρηση επιμόλυνσης του παγκόσμιου πληθυσμού δημιούργησαν τελικά έναν τόσο ανίσχυρο ιό που προκαλεί ένα απλό κρυολόγημα. Εξηγήσεις δεν λάβαμε ούτε απ’ όσους αναπαράγουν «μαγικούς» τρόπους αντιμετώπισης του –ανύπαρκτου, για να μην ξεχνιόμαστε, ιού– με σκόρδα, κολόνιες και στοματικά διαλύματα.
+ΤΟ ΤΣΙΠΑΚΙ ΤΟΥ ΜΠΙΛ ΓΚΕΪΤΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΕΡΑΙΕΣ ΤΟΥ 5G
Παράλληλα και εξίσου αστραπιαία διαδίδονται στη δημόσια σφαίρα τα ψεύδη περί υποχρεωτικών εμβολιασμών και ελέγχου του πληθυσμού. Τα social media και τα διάφορα διαδικτυακά fora κατακλύζονται από αστήρικτες τερατολογίες για τον ρόλο του Μπιλ Γκέιτς, ο οποίος φέρεται αποφασισμένος να μας «τσιπάρει» μέσω του εμβολίου, προκειμένου να μας παρακολουθεί. Ή να μας αρρωστήσει. Ή να μας σκοτώσει. Πανταχού παρούσες είναι και οι «αποκαλύψεις» για την παγκόσμια φαρμακοβιομηχανία, που δήθεν έχει έτοιμο το εμβόλιο, αλλά περιμένει να φτάσουμε στο αμήν για να δεχτούμε όλοι να το κάνουμε. Άλλοι ισχυρίζονται ότι το εμβόλιο όχι μόνο δεν θα αντιμετωπίζει τον κορωνοϊό αλλά θα τον ενισχύει, ώστε οι αόρατες δυνάμεις που κινούν τα νήματα να βεβαιωθούν ότι όσοι δεν κόλλησαν θα νοσήσουν σίγουρα στο κοντινό μέλλον. Δεν λείπουν και οι πιο σύνθετες θεωρίες που καταλήγουν στο ότι απώτερος στόχος τους είναι να μας μεταδώσουν, μέσω του εμβολίου, ανίατες νόσους που θα απαιτούν ισόβιες θεραπείες, ενώ παράλληλα θα μας παρακολουθούν ‒ τρία σε ένα δηλαδή. Και Μπιλ Γκέιτς και Big Pharma και τσιπάκι. Σε όλα αυτά τα μάλλον θλιβερά κατάφερε να παρεισφρήσει και η φαιδρή συσχέτιση του νέου κορωνοϊού με το 5G. Πράγματι, οι περισσότεροι θα απορρίψουν αυτήν τη θεωρία, γελώντας τρανταχτά. Όπως γελούσα κι εγώ, μέχρι που από κάποια διαδικτυακή σπόντα βρέθηκα σε ένα Facebook group που απαιτεί να σταματήσει η εγκατάσταση του δικτύου επόμενης γενιάς στη χώρα μας. Όσο απίστευτο κι αν ακούγεται, χιλιάδες από τα μέλη της ομάδας ομονοούν στο ότι η διάδοση του νέου κορωνοϊού σχετίζεται άμεσα με την εγκατάσταση κεραιών 5G, οι οποίες, όπως λένε, αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό. Αναδημοσιεύουν, μάλιστα, έναν χάρτη, στον οποίον τα σημεία ευρύτερης διάδοσης της πανδημίας, όπως η Γουχάν, το Μιλάνο, η Μαδρίτη και η Νέα Υόρκη, ταυτίζονται με τις τοποθεσίες όπου εγκαταστάθηκε το δίκτυο 5G. Ούτε αυτοί, βέβαια, μπαίνουν στον κόπο να εξηγήσουν γιατί δεν συνέβη το ίδιο σε εκατοντάδες άλλες πόλεις όπου ήδη λειτουργούν 5G δίκτυα, αλλά η διάδοση του ιού ήταν απείρως μικρότερη ή μηδαμινή. Και κάπως έτσι τα γέλια κόπηκαν απότομα.
Πηγή: www.lifo.gr
