Μια ξεχωριστή συνέντευξη του Νίκου Πορτοκάλογλου στον Κώστα Φασουλά και στο SpeedyNews
Ο Νίκος Πορτοκάλογλου, είναι ίδιος με τα τραγούδια του. Απλός, λαϊκός, ανήσυχος και βαθιά βιωματικός. Στη τέχνη του βλέπει την ομορφιά του τρομερού και τη δύναμη της τρυφερότητας, ενώ η αγάπη του για τη ζωγραφική είναι ταυτισμένη με τα χρώματα που πολλές φορές συνδέει με τα τραγούδια του. Όσο για το Μουσικό Κουτί, είναι για αυτόν ένα τραγούδι διαρκείας..
Με τον φόβο στην εποχή μας να έχει πρωτεύουσα θέση, πως διαχειρίζεται κανείς μια τέτοια συνθήκη, κι ακόμα αν η ίδια η τέχνη αποτελεί αντίδοτο αυτού του φόβου..
Η τέχνη ήταν για μένα πάντα μια παρηγοριά. Ακόμη κι απ’ τα παιδικά μου χρόνια. Κι ήταν αντίδοτο σε πολλούς φόβους. Ο φόβος είναι πανταχού παρών και δουλεύει υπόγεια, για αυτό και το αντίδοτο του εκτός από την αγάπη των δικών σου ανθρώπων, υπάρχει ως φάρμακο στη ίδια την τέχνη. Γράφοντας για παράδειγμα ένα τραγούδι, η διαβάζοντας ένα βιβλίο, βρίσκω νομίζω το δικό μου καταφύγιο, τη δική μου άμυνα σε αυτό που λέμε φόβο.
Που εστιάζεις την εμπιστοσύνη σου σε ένα άνθρωπο; Για την ακρίβεια πότε πείθεσαι για τον άλλο και μαζί τον εμπιστεύεσαι..
Το πρώτο στοιχείο που μου έρχεται στο μυαλό είναι το καλό χιούμορ. Κι ακόμη όταν ο άλλος, νιώθω να χαίρεται με τη χαρά μου. Συνήθως λέμε ότι οι φίλοι φαίνονται στα δύσκολα, κι είναι αλήθεια αυτό, όμως η απόλυτη ένδειξη για μένα τη φιλίας και της εμπιστοσύνης, είναι να αισθάνεσαι ότι άλλος χαίρεται μαζί σου στη δική σου χαρά.
Πότε για σένα μια στιγμή γίνεται πολύτιμη;
Μιλώντας για μένα θα έλεγα ότι είναι η στιγμή που δημιουργώ. Αυτό το κάτι από το τίποτα. Είναι αυτό που λέει ο Κοέν σε ένα στίχο του «Είμαι αυτός που μετατρέπει το τίποτα σε ένα». Πολύτιμη στιγμή είναι αυτή που την μοιράζομαι με κάποιον άλλο. Κι αυτό μπορεί να είναι κάτι ασήμαντο, ας πούμε να βλέπουμε μαζί ένα ωραίο τοπίο, να ακούμε μια ωραία μουσική ή ένα μπάνιο σε μια όμορφη θάλασσα.
Υπάρχουν τραγούδια , που πίστεψες από τη πρώτη στιγμή , ότι θα κρατήσουν στο χρόνο; Για αυτή την παραπάνω αγάπη λέω, την παραπάνω αποδοχή. Ή το αντίθετο, τραγούδια που δεν πίστεψες στην επικοινωνιακή τους δύναμη και είδες να έχουν καλή τύχη..
Ξέρεις όταν ήμουν νεότερος είχα μεγάλες προσδοκίες κάποιες φορές. Αισθανόμουν δηλαδή, ότι κάτι που το δημιούργησα με κόπο κι ότι ξεπέρασα τον εαυτό μου κάνοντας το, πίστευα ότι και οι άλλοι θα το εκτιμούσαν ανάλογα. Όμως, αυτό τελικά δεν ισχύει. Μπορεί για ένα τραγούδι να έχεις κοπιάσει αμέτρητες ώρες, κι αυτό να μη λειτουργήσει, κι ένα άλλο τραγούδι που σου βγήκε μέσα σε δέκα λεπτά να το αγαπήσει ο κόσμος. Παράδειγμα το Καλοκαιράκι, το έγραψα σαν παιχνίδι, ενώ σε τραγούδια που δούλεψα πολύ, δεν τα θυμάται κανείς. Είναι αυτό που έχει πει ο Τσαρούχης, όταν κάποτε σκηνοθέτησε τις Τρωάδες, απευθυνόμενος σε μια ηθοποιό κατά την διάρκεια των προβών. Κύριε Τσαρούχη πως σας φάνηκα, τον ρώτησε εκείνη, κι ο Τσαρούχης με τον γνωστό τρόπο του της είπε «Δεν χρειάζεται να βάζεις όλο το ταλέντο»
Υπάρχει η διάχυτη άποψη όχι μόνο τώρα, από παλιά, που εστιάζεται στην διαπίστωση ότι όλα σχεδόν τα τραγούδια μας είναι λυπημένα; Λες η χαρά να μη «συμφέρει» τη δημιουργία;
Σαφώς και ισχύει ότι μέσα από το πόνο η τέχνη εκφράζεται. Το έχω βιώσει και το ξέρω πολύ καλά. Όμως ισχύει και το αντίθετο. Τραγούδια δηλαδή που βγαίνουν από ένα ξεχείλισμα χαράς, μέσα από θετικά συναισθήματα. Όμως αυτό που με συγκινεί πολύ στα παραδοσιακά και λαϊκά μας τραγούδια, που ανήκουν στα αγαπημένα μου, είναι αυτό το παράδοξο στοιχείο με το στίχο σχεδόν να πενθεί και η μουσική να πανηγυρίζει
Υπάρχουν τραγούδια που έχεις συνδέσει με χρώματα; Ο Τσιτσάνης έλεγε, ότι γράφοντας τη Συννεφιασμένη Κυριακή είχε μπροστά του ένα μαύρο χρώμα, ενώ όταν συνέθεσε Το απόψε στις ακρογιαλιές, έβλεπε μπρος του μια γαλάζια θάλασσα να τον εμπνέει….
Ναι, γυροφέρνουν χρώματα στο μυαλό μου όταν γράφω η όταν δουλεύω ένα τραγούδι. Μην ξεχνάς ότι έχω μια ιδιαίτερη σχέση με τη ζωγραφική. Μικρός ζωγράφιζα και τα παράτησα όταν ανακάλυψα τη κιθάρα. Τώρα για τα χρώματα που λέγαμε, οταν έγραφα το Βγαίνουμε απ το τούνελ ,είχα μπροστά μου το γαλάζιο του Αττικού ουρανού.
Την ανθρώπινη ψυχή πως τη φαντάζεσαι; Ο Μανώλης ο Ρασούλης μου είπε κάποτε ότι η ψυχή είναι ένα σύννεφο, πότε γκρίζο, πότε άσπρο, πότε μαύρο, που βολτάρει στα σωθικά και στο μυαλό μας και κάποια στιγμή μας εγκαταλείπει..
Θα σου πω. Κάποτε είχα πάει σε να ξωκλήσι στη Κεφαλονιά, με παλιές τοιχογραφίες. Ανάμεσα σε αυτές υπήρχε η εικόνα του θανάτου της Αγίας Άννας. Μια εικόνα με μια γυναίκα ξαπλωμένη σε ένα κρεββάτι, άνθρωποι γύρω της, κι ένα βρέφος έτοιμο να αναληφθεί στους ουρανούς. Αυτή η εικόνα καρφώθηκε στη μνήμη μου, ως συμβολισμός της ανθρώπινης ψυχής
Αυτό που έχει γράψει ο Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος «”ότι η τέχνη συχνά νοσταλγεί τον παράδεισο, αλλά αυτός βρίσκεται στην κόλαση της Ιστορίας” , πόσο αντίθετο είναι με τη σκέψη του Ριλκε ότι «ότι η ποίηση είναι “η ομορφιά του τρομερού”, όχι του τρομακτικού, αλλά της τρομερής δύναμης».
Υπάρχει στη τέχνη η ομορφιά του τρομερού και βέβαια η δύναμη της τρυφερότητας.
Τελικά το βίωμα πόσο εύκολα και πιστά μπορεί να αποδοθεί;
Να σου πω την αλήθεια δεν ξέρω άλλο τρόπο να κάνω τραγούδια πέρα από το δικό μου βίωμα, τα δικά μου βιώματα. Για μένα το βίωμα είναι η πηγή του τραγουδιού. Για άλλους πηγή του τραγουδιού, μπορεί να είναι η κοσμοθεωρία τους, η ανάγκη αν θέλετε να ενισχύσεις μια θεωρία. Αυτό μου είναι ξένο. Για μένα το τραγούδι είναι η αναζήτηση μέσα στο άγνωστο και η όχι η παρουσίαση των απόψεων μου. Η δημιουργία για μένα έχει νόημα όταν με πηγαίνει σε μέρη που δεν τα ήξερα και όχι όταν είναι υποταγμένη στις απόψεις μου
Το υπαρξιακό σύνδρομο του σύγχρονου ανθρώπου, πόσο εύκολα αποκωδικοποιείται στις μέρες μας μέσα από την τέχνη του τραγουδιού;
Ο μόνος τρόπος να βγεις απ τον εαυτός σου, από το δικό σου βίωμα, είναι η ενσυναίσθηση. Να ακούσεις δηλαδή μια ιστορία από έναν δικό σου άνθρωπο η από έναν άγνωστο, ένα γεγονός που μπορεί να σε συγκλονίσει , μια ιστορία που σε κάνει να μπεις στη θέση κάποιου άλλου. Μου έχει συμβεί αρκετές φορές να γράψω τραγούδι με αυτό τον τρόπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το Δεν μας συγχωρώ. Σε αυτό το τραγούδι μπήκα στη θέση ενός φίλου που μου διηγήθηκε την ιστορία του χωρισμού του. Το έγραψα λοιπόν, σαν να έχει συμβεί σε μένα
Ποια ήταν αυτή η αγωνία που συναντήθηκες ξεκινώντας το «Μουσικό Κουτί»
Είναι αλήθεια πως όταν ξεκίνησα είχα πολλές αγωνίες. Ξαφνικά αισθάνθηκα ότι αλλάζω σελίδα και ξεκινώ να κάνω μια καινούργια δουλειά για την οποία δεν ήξερα τίποτα. Μια από τις αρχικές μου αγωνίες, ήταν αν θα κατάφερνα να στήσω μια εκπομπή όπως την ονειρευόμουνα, κι ακόμα αν θα μπορέσω να τα βγάλω πέρα στο ρόλο μου. Ξέρεις αυτή την εκπομπή την αισθάνομαι σαν ένα μεγάλο τραγούδι. Σαν να γράφω ένα τραγούδι διαρκείας. Μήνες πριν ξεκινήσουμε τα γυρίσματα, όταν σκεπτόμουνα τι μορφή θα ήθελα να έχει αυτή η εκπομπή, απ το σκηνικό και την ατμόσφαιρα μέχρι το ρόλο που θα έχουν οι μουσικοί, η συμπαρουσιάστριά μου, πως θα μοιραστεί ο χρόνος της εκπομπής, ανάμεσα στον καναπέ την κουβέντα το τζουκ μποξ, τις εξερευνήσεις όπου θα ψάχνουμε τα νέα πρόσωπα. Όλα αυτό ήταν σαν να γράφω ένα τραγούδι. Κι όταν ξεκινήσαμε τα γυρίσματα συνειδητοποίησα ότι τραγούδι συνεχίζεται να γράφεται από εκπομπή σε εκπομπή
