Φέτος, σε μια στιγμή απόλυτης ιστορικής ειρωνείας, συμπληρώνονται 40 χρόνια από την επίσημη καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρας Τουρισμού.
Ενός κοινωνικού και οικονομικού φαινομένου που η πανδημία του κορωνοϊού – μέσα σε ένα περίπου εξάμηνο – ανέστρεψε πλήρως, αν δεν το κατέστρεψε και σχεδόν εξαφάνισε, έστω και μέχρι την εμφάνιση του εμβολίου, όποτε κι αν αυτό έρθει.
Ο covid ήρθε να ανατρέψει όλα όσα για δεκαετίες, τουλάχιστον η Δύση θεωρούσε δεδομένα, ως προς τις δυνατότητες του μέσου πολίτη για αναψυχή, επιμόρφωση, περιπέτεια και διασκέδαση, μέσω των ταξιδιών. Ό,τι δηλαδή σήμερα εν ολίγοις ονομάζουμε τουρισμό.
Ωστόσο, ο τουρισμός δεν θεωρούνταν πάντοτε δεδομένος. Σε παλαιότερες, προ-μοντερνικές εποχές οι άνθρωποι σπανίως ταξίδευαν για αναψυχή. Ταξίδευαν είτε από την ανάγκη της επιβίωσης, είτε στο πλαίσιο πολεμικών συρράξεων. Ακόμη και στις αρχές του 20 ου αιώνα, παρότι οι πολίτες πλουσίων χωρών της Δύσης είχαν αρχίσει δειλά να ταξιδεύουν, σε πολλά μέρη του κόσμου επικρατούσαν κοινωνικές σημειολογίες απολύτως ενδεικτικές μιας άλλης αντίληψης.
Οι ηλιοκαμένοι άνθρωποι π.χ. στην Ελλάδα του 1930 – και σε πολλές άλλες χώρες – δεν ήταν ευκατάστατοι τουρίστες, αλλά άνθρωποι «ταπεινότερης» καταγωγής. Η ανώτερη κοινωνική θέση καταγράφονταν από την λευκότητα του δέρματος, κι όχι από το μαυρισμένο από τον ήλιο δέρμα, το οποίο παρέπεμπε συνήθως σε «ταπεινές» εξωτερικές εργασίες και την αγροτική ζωή. Με την έλευση του μαζικού τουρισμού προφανώς, από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, όλα αυτά άλλαξαν και οι σημασίες των «χρωμάτων» αντιστράφηκαν πλήρως.
Φέτος, σε επίπεδο συμβολισμών και σε αντιστροφή της παραπάνω εξελικτικής πορείας του φαινομένου του τουρισμού, το «λευκό» ήταν και πάλι το χρώμα που φορέθηκε παγκοσμίως. Όχι βέβαια από επιλογή, αλλά από ανάγκη. Φέτος, ο εορτασμός της ημέρας τουρισμού έχει χρώμα «λευκό», εν είδει «tabula rasa», γιατί η φετινή καταστροφική χρονιά μπορεί να αποτελέσει μία ευκαιρία προβληματισμών και συζητήσεων για την ανάδειξη των προβλημάτων του τουρισμού σε όλα τα επίπεδα, αλλά και την αναζήτηση νέων προοπτικών αειφορίας.
Φέτος, η χώρα μας που για δεκαετίες στηρίχθηκε στο παρωχημένο τουριστικό τρίπτυχο των «3S» (Sun, Sand, Sea) – «ήλιος, άμμος, θάλασσα», θα πρέπει να αναστοχαστεί σε σχέση με τους περιορισμούς που αυτό το μοντέλο συνεπάγεται. Πρώτα βεβαίως και αυτονόητα η σημερινή κυβέρνηση, η οποία επαναπαύτηκε στις «δάφνες» της πρώτης περιόδου της καραντίνας, θα πρέπει να πράξει το αυτονόητο και να στηρίξει τις επιχειρήσεις και τους
εργαζομένους του τουρισμού, αναφανδόν και χωρίς αστερίσκους και υποσημειώσεις.
Γιατί οι φετινές κυβερνητικές παλινωδίες σε σχέση με τον τουρισμό δεν βοήθησαν καθόλου, έστω στο να επιπλεύσει ένας κομβικός τομέας της οικονομικής δραστηριότητας της Ελλάδας, που συνεισφέρει τεράστιο ποσοστό του ΑΕΠ. Αντιθέτως, τον καταβύθισαν.
Ζητείται λοιπόν συνεκτικό σχέδιο υποστήριξης, οραματικό πλάνο «επόμενης ημέρας» και πολλή δουλειά, αν θέλουμε ως χώρα να συνεχίσουμε να υπάρχουμε στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη. Η ύπαρξή μας είναι συνδεδεμένη με το να διατηρούμε συνεχώς μια ανταγωνιστική και συγκριτικά πλεονεκτική θέση σε αυτόν. Να μη χάσουμε και αυτήν την ευκαιρία…
