Ιωάννα Λιούτα: Η απλή λογική στην οικονομία
Trickle down, η στάλα που κατηφορίζει. Πόσο ποιητικό όνομα για μια οικονομική θεωρία που μοιράζει υπερκέρδη στους λίγους και κλείνει τις μικρές επιχειρήσεις
Trickle down, η στάλα που κατηφορίζει. Πόσο ποιητικό όνομα για μια οικονομική θεωρία που μοιράζει υπερκέρδη στους λίγους, κλείνει τις μικρές επιχειρήσεις, επιβάλλει την οριζόντια φορολόγηση, φτωχοποιεί κοινωνίες, δημιουργεί ανεργία. Μια θεωρία που, όπως αποδείχτηκε, βρήκε τον πιο ένθερμο θιασώτη της στην κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Ας προσπαθήσουμε να μιλήσουμε αντλώντας επιχειρήματα από την απλή λογική. Υπάρχει κανείς που μπορεί να ισχυριστεί πως η μείωση των φόρων στους πολύ πλούσιους, οι φοροαπαλλαγές στα μερίσματα και στα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων, οι χαμηλοί μισθοί και οι ελαστικές σχέσεις εργασίας οδηγούν στην ανάπτυξη και στην καλυτέρευση της ζωής των ανθρώπων με μεσαία ή χαμηλά εισοδήματα; Αν απαντήσεις με την απλή λογική, η απάντηση είναι αυτόματη: όχι, όχι, όχι.
Αν όμως έχεις αποφοιτήσει από κάποια από εκείνες τις μεγαλόσχημες σχολές που παράγουν οικονομολόγους-εργαλεία των μεγάλων επιχειρήσεων και προσδοκάς τεράστιους μισθούς και οικονομικά μπόνους, η απάντηση είναι διαφορετική. Την ενισχύεις με λογικοφανή επιχειρήματα, τη διανθίζεις με στατιστικές και αριθμούς, στρεβλώνοντας αρκετά την πραγματικότητα, της δίνεις έδρες στα πανεπιστήμια, τη βαφτίζεις με ένα παραπλανητικό όνομα. Εκτελείς με λίγα λόγια μια δοκιμασμένη συνταγή.
Δεκαετία ’80, ο Πρόεδρος Ρίγκαν στις ΗΠΑ και η πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ στο Ηνωμένο Βασίλειο προωθούν μια σειρά φορολογικών μεταρρυθμίσεων βασιζόμενοι σε μια ακραία οικονομική θεωρία. Μειώνουν τη φορολόγηση των πλούσιων και ευνοούν απροκάλυπτα τις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις με χιονοστιβάδα ιδιωτικοποιήσεων, κλείνοντας επιχειρήσεις που απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους «ακριβά» αμειβόμενους. Ο πρόδρομος της παγκοσμιοποίησης σε μία από τις πρώτες του εφαρμογές. Να θυμηθούμε τις αυτοκινητοβιομηχανίες στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ, το σταδιακό κλείσιμό τους από τη δεκαετία του ’70, τη μαζική ανεργία και φτώχεια που ακόμη μαστίζουν την περιοχή και το κλείσιμο ή την ιδιωτικοποίηση των ανθρακωρυχείων στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τη μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων το 1984.
Trickle down, η στάλα που κατηφορίζει. Πόσο ποιητικό όνομα για μια οικονομική θεωρία που μοιράζει υπερκέρδη στους λίγους, κλείνει τις μικρές επιχειρήσεις, επιβάλλει την οριζόντια φορολόγηση, φτωχοποιεί κοινωνίες, δημιουργεί ανεργία. Πόσο υπερήφανους κάνει τους απογόνους και θιασώτες του Μίλτον Φρίντμαν και του δικτάτορα Πινοσέτ, ενός από τους πρώτους που εφάρμοσαν στην πράξη πάνω στις πλάτες του λαού της Χιλής τις πιο ακραίες συνταγές αυτού που σήμερα ονομάζουμε νεοφιλελευθερισμό.
Μέγας θιασώτης ο Μητσοτάκης
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποδείχθηκε ο πιο ένθερμος θιασώτης του trickle down. Πίσω από αυτή βρίσκουμε τους «δανειστές», τις μεγάλες οικονομίες της Ε.Ε. και την πέρα του Ατλαντικού υπερδύναμη. Και φυσικά, πίσω και πέρα από όλους και όλα βρίσκουμε τον παγκόσμιο πλούτο, που κερδοσκοπεί αδιαφορώντας για τους λαούς και τους ανθρώπους. Δείτε την οικονομική κρίση: ποια κοινωνικά στρώματα κατέρρευσαν, ποιοι έγιναν πλουσιότεροι. Αλλά γι’ αυτά ας μιλήσουμε με διαπιστώσεις και αριθμούς πάνω στα αποτελέσματα.
Η θεωρία του trickle down, όπου έχει εφαρμοστεί, το μόνο που έφερε ήταν αύξηση των εισοδηματικών ανισοτήτων. Όταν αυξάνονται τα κέρδη των εύπορων στρωμάτων, δεν ωφελείται κανείς, παρά μόνο οι ίδιοι. Εκείνο που αυξάνει στην πραγματικότητα την ανάπτυξη είναι η ενίσχυση των μεσαίων και χαμηλότερων στρωμάτων, διότι βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο των πολλών και αυξάνονται η κατανάλωση και τα κρατικά έσοδα. Δεν το λέμε εμείς, το διαπιστώνουν ερευνητές του ΔΝΤ σε κείμενο εργασίας (Dabla-Norris et al., 2015, Staff Discussion Note). Το κείμενο αναφέρει ρητά και κατηγορηματικά ότι τα μεσαία και χαμηλά στρώματα είναι οι βασικές κινητήριες δυνάμεις της οικονομίας, καθώς μια μικρή αύξηση του πλούτου κατά 1% για το 20% των χαμηλότερων εισοδημάτων επιφέρει αύξηση 0,38% του ΑΕΠ διότι αυξάνεται η ζήτηση. Ενώ αντίστοιχη αύξηση του εισοδήματος του 20% των ανώτερων οικονομικών στρωμάτων έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση 0,08% του ΑΕΠ.
Με απλά λόγια
Αλλά ας αφήσουμε τις βαθυστόχαστες αναλύσεις κι ας σκεφτούμε λογικά, οδηγούμενοι από την εμπειρία μας τα τελευταία δεκατρία χρόνια της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας. Οι μικρές επιχειρήσεις έκλεισαν ή, χωρίς δυνατότητες επιβίωσης, είναι σε διαδικασία κλεισίματος. Το κενό που αφήνουν το καταλαμβάνουν εταιρείες κολοσσοί, που δημιουργούν ολιγοπώλια και καρτέλ στις πλάτες του εργαζόμενου και καταναλωτή. Η ανεργία μειώνεται μόνο από τη φυγή χιλιάδων εκπαιδευμένων νέων με πτυχία και ειδικότητες πολύτιμες για τη χώρα. Ιδιώτες πάροχοι ενέργειας κερδοσκοπούν ανεξέλεγκτοι και οικονομικά funds πλειστηριάζουν τον κόπο και τον αγώνα μικροϊδιοκτητών.
Σ’ αυτόν τον κατήφορο μας οδηγούν οι πολιτικές της σημερινής κυβέρνησης. Αυτόν τον κατήφορο της οικονομίας, της κοινωνίας πρέπει να ανακόψουμε εφαρμόζοντας πολιτικές προστασίας των εργαζομένων, των φτωχοποιημένων, των μικρών και μεσαίων στρωμάτων της χώρας. Από κει θα ανατείλει η πραγματική και ουσιαστική ανάπτυξη.
21 Μαΐου έχουμε εκλογές. Το αποτέλεσμά τους θα κρίνει την πορεία της χώρας μας τα επόμενα χρόνια. Ως πολίτες, ως κοινωνία μπορούμε και οφείλουμε να αντιστρέψουμε τις λογικές του ξεπουλήματος πριν να είναι αργά.
…διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.
Α όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω
Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.
Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω
Κ. Π. Καβάφης, απόσπασμα από τα «Τείχη»
Η Ιωάννα Λιούτα είναι υποψήφια βουλεύτρια Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών με τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ
