Τα στοιχεία που ήρθαν στη δημοσιότητα είναι συγκλονιστικά: Μέσα σε διάστημα 22 μηνών (από 1/1/2020 έως 31/10/2021) έχουν διατεθεί 2,68 δις ευρώ σε απευθείας αναθέσεις. Στο ίδια διάστημα έχουν δοθεί 3,98 δις ευρώ για «διαδικασίες διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση» και «κλειστές διαδικασίες». Συνολικά 6,66 δις ευρώ.
Επίσης συγκλονιστικό είναι το γεγονός ότι το αντίστοιχο ποσό για το διάστημα από 1/1/2020 έως 30/6/2021 ανερχόταν σε 4,9 δις ευρώ. Δηλαδή μέσα σε διάστημα μόλις 4 μηνών δόθηκαν 1,76 δις ευρώ σε απευθείας αναθέσεις και διαπραγματεύσεις κλειστού τύπου.
Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι όλες οι απευθείας αναθέσεις και άλλες εξαιρετικές ή ειδικές διαδικασίες είναι προβληματικές. Σε αρκετές περιπτώσεις είναι αναγκαίες για την υλοποίηση ενός έργου, την παροχή μιας προμήθειας ή μιας υπηρεσίας. Είναι επίσης αληθές ότι η πανδημία δημιούργησε την ανάγκη(ιδίως το πρώτο διάστημα που ο κρατικός μηχανισμός ήταν παντελώς απροετοίμαστος) για επιτάχυνση κάποιων διαδικασιών που σχετίζονταν με μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης του covid 19.
Όμως, πέραν πάσης αμφιβολίας η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι σοβαρός παράγοντας για την εκτόξευση σε δυσθεώρητα ύψη των σχετικών δαπανών, είναι η αύξηση των ανώτατων προβλεπόμενων ορίων για τις απευθείας αναθέσεις. Όμως δεν φαίνεται να είναι αυτό το βασικό πρόβλημα.
Η κύρια αιτία του φαινομένου έγκεινται στις διαρκείς παρεκκλίσεις που νομοθετούνται από το πάγιο καθεστώς των δημοσίων συμβάσεων και ιδίως στη δυνατότητα που δόθηκε μέσω σχετικών ΠΝΠ για απευθείας αναθέσεις ανεξαρτήτως ποσού, για ανάγκες που σχετίζονται με τον covid 19.
Αυτό με την πλήρη ανοχή και ευθύνη της κυβέρνησης έχει οδηγήσει σε μια «πανδημία» απευθείας αναθέσεων σε όλο το Δημόσιο δήθεν σχετιζόμενων με την πανδημία.
«Βρήκαμε παπά να θάψουμε πέντε – έξι» λέει ο λαός. Κάτι αντίστοιχο γίνεται κι εδώ. Υπουργεία και άλλοι φορείς του Δημοσίου βαφτίζουν ως σχετιζόμενες με τον Covid19 ακόμη και πάγιες ανάγκες τους και προχωρούν στην κάλυψή τους με απευθείας αναθέσεις και άλλες διαδικασίες κλειστού τύπου. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι και η λίστα Πέτσα με επίκληση της πανδημίας σχεδιάστηκε… Χωρίς υπερβολή σε όλο το δημόσιο τομέα επικρατεί μια πρωτοφανής κατασπατάληση πόρων με ταυτόχρονη υπονόμευση και νόθευση κάθε έννοιας υγιούς ανταγωνισμού, διαφάνειας και χρηστής διοίκησης.
Θα αναρωτηθεί κάποιος: Δεν υπάρχουν προβλήματα στην υλοποίηση των δημόσιων συμβάσεων; Η απάντηση είναι προφανής. Ναι υπάρχουν προβλήματα και πολλές φορές οι διαδικασίες είναι γραφειοκρατικές, χρονοβόρες και αναποτελεσματικές.
Όμως η λύση δεν είναι να πάμε στο άλλο άκρο. Δεν μπορεί να αποτελεί επιλογή η επιστροφή στις λογικές που χρεοκόπησαν τη χώρα. Οι λύσεις πρέπει να αναζητηθούν σε άλλη κατεύθυνση. Η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα των διοικητικών διαδικασιών μπορεί να συνδυαστεί με τη διαφάνεια, την ισότητα, την αντικειμενικότητα. Οι νέες τεχνολογίες αλλά και διεθνείς καλές πρακτικές μπορούν να αξιοποιηθούν σε αυτή την κατεύθυνση.
Όλες οι προοδευτικές δυνάμεις του τόπου και όλοι οι δημοκρατικοί πολίτες πρέπει να στοιχηθούν στον αγώνα για διαφάνεια, αξιοκρατία, αποτελεσματική αλλά ταυτόχρονα χρηστή διοίκηση. Στο κάτω – κάτω της γραφής, οι πολίτες που βρίσκονται αντιμέτωποι με πρωτοφανή ακρίβεια και οικονομική ανασφάλεια, δικαιούνται να γνωρίζουν πού κατευθύνεται και το τελευταίο ευρώ του κρατικού προϋπολογισμού. Όπως τόνισε και ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, Αλέξης Τσίπρας, τελικά είναι θέμα δημοκρατίας.
(Ο Κώστας Ζαχαριάδης είναι Τομεάρχης Εσωτερικών, βουλευτής στη Β1 εκλογική περιφέρεια βορείου τομέα Αθηνών – Ο Γρηγόρης Θεοδωράκης είναι πρώην Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης)
