Άρθρο του Παναγιώτη Γεωργιάδη. Δικηγόρου Παρ΄ Αρείω Πάγω, Α. Συντονιστής της δημοτικής παράταξης του Δήμου Θεσσαλονίκης ΄΄Θεσσαλονίκη Μαζί΄΄
Κανείς δεν αποφασίζει να παντρευτεί με δεδομένο πως κάποια στιγμή θα χωρίσει. Η εμπειρία όμως –και τα υψηλά στατιστικά ποσοστά (στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και λόγω της οικονομικής κρίσης ο αριθμός των διαζυγίων έχει πραγματικά εκτοξευθεί, καθώς έχει ξεπεράσει το 34% επί των γάμων που τελούνται και αναμένεται σύντομα να φτάσει το 50%) – έχουν αποδείξει πως ένα ενδεχόμενο διαζύγιο είναι πάντα μέσα στη ζωή, συνεπώς καλό θα ήταν όλοι να γνωρίζουν τα βασικά.
Οι τύποι διαζυγίου είναι κατ’ αρχήν δύο, το συναινετικό διαζύγιο και το διαζύγιο με αντιδικία.
Το συναινετικό διαζύγιο είναι ο απλούστερος, οικονομικότερος και ταχύτερος τρόπος λύσης ενός γάμου, με το πλεονέκτημα ότι ταυτόχρονα ρυθμίζονται με μια ΄΄συμφωνία πακέτο΄΄ όλα τα θέματα (όταν υπάρχουν παιδιά, η επιμέλεια, η διατροφή, η οικογενειακή στέγη, και η περιουσία). Σύμφωνα με το άρθρο 22 του Νόμου 4509/2017, ο οποίος ετέθη σε ισχύ την 22.12.2017, τροποποιήθηκε η διάταξη του άρθρου 1441 του Αστικού Κώδικα και ο γάμος λύνεται αποκλειστικά με συμβολαιογραφική πράξη, ενώπιον κοινού Συμβολαιογράφου.
Αμφότεροι οι σύζυγοι που επιθυμούν κοινή συναινέσει, την λύση του γάμου τους με συναινετικόδιαζύγιο, δια των πληρεξουσίων δικηγόρων τους συντάσσουν ένα ιδιωτικό συμφωνητικό με το οποίοδηλώνουν την επιθυμία τους για τη λύση του γάμου,και εάν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, παράλληλα ρυθμίζουν τα ζητήματα επιμέλειας, διατροφής και επικοινωνίας με αυτά, με υποχρεωτική ισχύ του συμφωνηθέντος περιεχομένου για δύο (2) έτη τουλάχιστον για την διατροφή. Το ιδιωτικό συμφωνητικό υπογράφεται από τους συζύγους ενώπιον της Γραμματείας του Ειρηνοδικείου της έδρας του συμβολαιογράφου που θα καταρτίσει τη συμβολαιογραφική πράξη.
Με την πάροδο δέκα (10) ημερών από την υπογραφή του ιδιωτικού συμφωνητικού, οι σύζυγοι και οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους υπογράφουν ενώπιον του επιλεχθέντος Συμβολαιογράφου, την συμβολαιογραφική πράξη λύσης του γάμου με συναινετικό διαζύγιο. Ως προς τα ζητήματα επιμέλειας, επικοινωνίας και διατροφής ανήλικων τέκνων, η πράξη αποτελεί εκτελεστό τίτλο. Εάν ο γάμος των συζύγων ήταν θρησκευτικός, τότε ένας εκ των συζύγων υποβάλει αντίγραφο της καταρτισθείσας συμβολαιογραφικής πράξης λύσης του γάμου στην Ιερά Μητρόπολη στην οποία ανήκει ο ιερός ναός όπου τελέστηκε ο γάμος για την πνευματική λύση και μετά στο Ληξιαρχείο, στο οποίο δηλώθηκε η τέλεση του γάμου, για να ολοκληρωθεί και τυπικά η λύση του.
Το διαζύγιο με αντιδικία εκδίδεται στην περίπτωση που οι σύζυγοι δεν μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία, και ο γάμος τους λύνεται α) είτε λόγω διαστάσεως υπέρ τη διετία (διαζύγιο λόγω διετούς διάστασης), β) είτε λόγω ισχυρών κλονιστικώνγεγονότων του γάμου (διαζύγιο λόγω ισχυρού κλονισμού του γάμου).
Στην περίπτωση του διαζύγιού λόγω διετούς διάστασης, ο κλονισμός τεκμαίρεται αμάχητα και το διαζύγιο εκδίδεται, εφόσον αποδειχθεί ότι οι σύζυγοι βρίσκονται σε διάσταση συνεχώς για δύο τουλάχιστον χρόνια, ανεξαρτήτως από το ποιος είναι υπαίτιος για τον χωρισμό. Η συμπλήρωση του χρόνου διάστασης υπολογίζεται κατά τον χρόνο συζήτησης της αγωγής και δεν εμποδίζεται από μικρές διακοπές που πραγματοποιήθηκαν ως προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων μεταξύ των συζύγων.
Στην περίπτωση του διαζύγιού λόγω ισχυρού κλονισμού του γάμου το διαζύγιο εκδίδεται όταν οι μεταξύ τους σχέσεις έχουν κλονισθεί τόσο ισχυρά, από λόγο που αφορά το πρόσωπο του εναγόμενου ή και των δύο συζύγων, ώστε βάσιμα η εξακολούθηση της εγγάμου συμβίωσης να είναι αφόρητη για τον ενάγοντα, αλλά και όταν πλέονεκλείπει η ψυχική διάθεση του ενός ή και των δύο συζύγων για τη συνέχιση της εγγάμου συμβιώσεως.Προς διευκόλυνση μάλιστα της απόδειξης του ισχυρού κλονισμού του γάμου, ο νόμος καθιερώνει μαχητά τεκμήρια ισχυρού κλονισμού που είναι περιοριστικά η διγαμία, η μοιχεία, η εγκατάλειψη συζυγικής στέγης, η επιβουλή της ζωής και ηάσκηση ενδοοικογενειακής βίας.
Και στις δύο ανωτέρω περιπτώσεις το διαζύγιο απαγγέλλεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις των άρθρων 1439 – 1441 ΑΚ. και εφόσον δεν υπάρχουν παιδιά ή κοινή περιουσία, σταματά η αντιδικία.
Σε περίπτωση που οι σύζυγοι απέκτησαν περιουσία κατά την διάρκεια του γάμου τους και δεν συμφωνούν για τον τρόπο διανομής της, πολύ συχνά εμπλέκονται και σε δεύτερη αντιδικίαπαράλληλα με αυτή του διαζυγίου, για την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα, ειδικότερα :
Σύμφωνα τη διάταξη του άρθρου 1400 ΑΚ: ΄΄Αν ο γάμος λυθεί ή ακυρωθεί και η περιουσία του ενός συζύγου έχει, αφότου τελέσθηκε ο γάμος, αυξηθεί, ο άλλος σύζυγος, εφόσον συνέβαλε με οποιονδήποτε τρόπο στην αύξηση αυτή, δικαιούται να απαιτήσει την απόδοση του μέρους της αύξησης το οποίο προέρχεται από τη δική του συμβολή. Τεκμαίρεται ότι η συμβολή αυτή ανέρχεται στο 1/3 της αύξησης, εκτός αν αποδειχθεί μεγαλύτερη ή μικρότερη ή καμία συμβολή΄΄.
Σε περίπτωση που υπάρχουν ανήλικα τέκνα ανακύπτουν πλέον των ανωτέρω (διαζύγιο και συμμετοχή στα αποκτήματα) και ζητήματα ρύθμισης της άσκησης της γονικής μέριμνας, της επιμέλειας, της διατροφής τους και της ρύθμισης της οικογενειακής στέγης, αναλυτικά :
Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του ανηλίκου τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, (όπως π.χ. η επιλογή ονόματος του, η επιλογή θρησκεύματος, η διενέργεια σοβαρής χειρουργικής επέμβασης κλπ.).Σε περίπτωση διάστασης ή διαζυγίου των γονέων, η γονική μέριμνα εξακολουθεί να ασκείται και από τους δύο από κοινού, την επιμέλεια όμως ασκεί αποκλειστικά και μόνο ο ένας. Το τελευταίο διάστημα προωθείται η θεσμοθέτηση της συνεπιμέλειας των τέκνων μετά από διαζύγιο,όπως ισχύει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Η επιμέλεια του τέκνου είναι η σημαντικότερη από τις τρεις λειτουργίες της γονικής μέριμνας καθώς περιλαμβάνει την ευθύνη για την ανατροφή,(ένδυση, υπόδηση, τροφή, στέγη, υγεία κλπ.), την επίβλεψη, την μόρφωση και την εκπαίδευση, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του ανηλίκου τέκνου.
Αρμόδιο να ρυθμίσει το θέμα της ανάθεσης της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων σε περίπτωση μη συμφωνίας των γονέων τους είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο. Πρωταρχικό κριτήριο είναι το συμφέρον των τέκνων, επίσης λαμβάνονται υπόψη οι ικανότητες των γονέων, το περιβάλλον, το επάγγελμα, η πνευματική τους ανάπτυξη και η δράση τους στο κοινωνικό σύνολο, αλλά και η σταθερότητα των συνθηκών ανάπτυξης του τέκνου χωρίς εναλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης. Ουσιώδους σημασίας είναι η ύπαρξη τυχόν ιδιαίτερου δεσμού του τέκνου προς έναν από τους γονείς του, η οποία λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από το Δικαστήριο.
Η διατροφή των ανηλίκων τέκνων αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες που προκαλεί έριδες καιαντιπαραθέσεις μεταξύ των συζύγων σε περίπτωση διαζυγίου. Με τον όρο «διατροφή» νοείται το χρηματικό εκείνο ποσό πού απαιτείται για την κάλυψη των βιοτικών και άλλων αναγκών του ανηλίκου τέκνου, δηλαδή για τροφή, στέγαση, θέρμανση, ένδυση, υπόδηση, ψυχαγωγία και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αυτού, καθώς και για την ανατροφή και την εκπαίδευση του (φροντιστήριο, ξένες γλώσσες, αθλητικές δραστηριότητες, σχολικά έξοδα κ.α).
Σύμφωνα με τον νόμο (άρθρα 1486 παρ. 2, 1487 εδάφιο β, 1488, 1489 παρ. 2 και 1490, ΑΚ) αμφότεροι οι σύζυγοι έχουν υποχρέωση προς διατροφή των κοινών ανήλικων τέκνων τους, ανάλογα με τις δυνάμεις του ο καθένας, εφόσον αυτά δεν μπορούν να διατρέφουν τον εαυτό τους από εισοδήματα ή εργασία. Το μέτρο της διατροφήςτου κάθε τέκνου προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του, όπως αυτές διαμορφώνονται από τις συνθήκες της ζωής του (ανάλογη διατροφή), λαμβανομένου υπόψη το ποσοτικό maximum ποσό διατροφής που μπορούν να δώσουν οι γονείς καθώς και το ποιοτικό minimum αναγκών του ανηλίκου τέκνου, με βάση το κοινό αίσθημα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Υποχρέωση διατροφής υφίσταται αν και μειωμένη, ακόμα και εάν ο υπόχρεος είναι άνεργος και χωρίς περιουσία, διότι θεωρείται ότι οφείλει να φροντίσει να εξασφαλίσει κάποιο εισόδημα, προκειμένου να διαθρέψει τα παιδιά του. Επίσης είναι επιβεβλημένη εκ του νόμου, συνεπώς δεν νοείται παραίτηση από αυτήν ακόμη και εάν συμφωνηθεί με ιδιωτικό συμφωνητικό με τη συναίνεση των δύο γονέων, καθώς ένας τέτοιος όρος είναι άκυρος.
Σε περίπτωση μη καταβολής της διατροφής ανηλίκου τέκνου από τον υπόχρεο γονέα, είτε αυτή έχει προσδιοριστεί και επικυρωθεί συνιστώντας εκτελεστό τίτλο, στα πλαίσια συναινετικού διαζυγίου, είτε έχει προσδιοριστεί με δικαστική απόφαση από το δικαστήριο στα πλαίσια αντιδικίας, υπάρχουν σοβαρές συνέπειες που είναι οι ακόλουθες :
Σύμφωνα με το αστικό δίκαιο ο έχων την επιμέλεια του τέκνου γονέας, μπορεί, να κινήσει κατά του υπόχρεου προς διατροφή γονέα που δεν καταβάλλει, την διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, δηλαδή να προβεί σε κατάσχεση της ακίνητης και κινητής περιουσίας του και στη συνέχεια να προβεί σε πλειστηριασμό με σκοπό να ικανοποιηθεί η χρηματική απαίτηση της διατροφής. Πιο σύντομος και οικονομικός τρόπος είναι η κατάσχεση εις χείρας τρίτου, δηλαδή αν ο γονέας που οφείλει διατροφή εργάζεται μπορεί να γίνει κατάσχεση στα χέρια του εργοδότη από τον μισθό του, επίσης αν έχει τραπεζικό λογαριασμό μπορεί να γίνει κατάσχεση του ποσού από τον τραπεζικό λογαριασμό του.
Σύμφωνα με το ποινικό δίκαιο η παραβίαση της υποχρέωσης για διατροφή από τον υπόχρεο γονέα συνιστά αδίκημα του αρθρ. 358 του Π.Κ., με ποινή φυλάκισης μέχρι ενός έτους ή χρηματική ποινή. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση και καταδικάζεται εφόσον το δικαστήριο κρίνει ότι ο δράστης (υπόχρεος) αν και έχει την οικονομική δυνατότητα παρά ταύτα κακόβουλα κινούμενος από λόγους αντεκδίκησης και κακεντρέχειας δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του για καταβολή διατροφής. Σε περίπτωση που ο δράστης (υπόχρεος) κατ’ επανάληψη και σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα παραβιάζει την υποχρέωση διατροφής, μπορεί να τιμωρηθεί πολλάκις.
Μετοίκηση σημαίνει ότι, σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, το δικαστήριο ύστερα από αίτηση του γονέα που ασκεί την επιμέλεια μπορεί σύμφωνα με το άρθρο 1393 εδ. α` ΑΚ, εφ` όσον το επιβάλλουν λόγοι επιείκειας και το συμφέρον των τέκνων, να του παραχωρήσει την αποκλειστική χρήση ολοκλήρου ή τμήματος του ακίνητου που χρησιμεύει για κύρια διαμονή των ιδίων (οικογενειακή στέγη) ανεξάρτητα από το ποιοςγονέας είναι κύριος ή έχει απέναντι στον κύριο το δικαίωμα της χρήσης του.
Η αντιδικία σε ένα διαζύγιο ειδικά εάν υπάρχουν παιδιά πολλές φορές μπορεί να είναι μακρόχρονη, ιδιαίτερα ψυχοφθόρα και πολυέξοδη, συνεπώς ένα ζευγάρι που αντιμετωπίζει προβλήματα στον γάμο του, πριν απευθυνθεί σε δικηγόρο καλό θα ήταν να απευθυνθεί σε σύμβουλο γάμου και εάν δεν μπορεί να σωθεί ο γάμος του να επιλέξει το συναινετικό διαζύγιο.
#επικοινωνουμε_ελευθερα
#paramenoume_speedy
