Η Βουλευτής κ. Θεοδώρα Τζάκρη, στην τοποθέτησή της επί της αρχής του Νομοσχεδίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για «τον εκσυγχρονισμό, την απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη και τις υποδομές», αναφέρθηκε αρχικά στο Νόμο 4412/2016 με τον οποίο ενσωματώθηκαν στο εθνικό δίκαιο οι Κοινοτικές Οδηγίες 24 και 25 του 2014 και έγινε προσπάθεια να αντιμετωπιστούν βασικά προβλήματα στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων όπως ήταν η πολυνομία, η ανασφάλεια δικαίου καθώς και το φαινόμενο των συστηματικών κατατμήσεων στις δημόσιες συμβάσεις σε πλήθος φορέων του ευρύτερου δημοσίου τομέα.
Στη συνέχεια σημείωσε ότι παρά το γεγονός ότι ο Νόμος 4412/2016 υπήρξε αδιαμφισβήτητα ένα βήμα μπροστά, αρκετές δυσλειτουργίες συνέχισαν να υπάρχουν που οδηγούσαν σε καθυστερήσεις, ακυρώσεις διαγωνισμών, υπερκοστολογήσεις και άλλα φαινόμενα.
Κλείνοντας, επισήμανε ότι ενώ ζητούμενο θα ήταν η περαιτέρω βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου του νόμου 4412/2016 για τη διευκόλυνση και επιτάχυνση της ολοκλήρωσης των έργων, το παρόν νομοσχέδιο είναι μια ακόμη τροποποίηση του νόμου 4412/2016, με πολλές παραπομπές, ασάφειες και ερωτηματικά που τελικά δεν πρόκειται να διορθώσει ή να περιορίσει τις γενικότερες παθογένειες που χαρακτηρίζουν διαχρονικά τον τομέα των δημοσίων συμβάσεων. Και σε μεγάλο βαθμό θα παραμείνουν η έλλειψη μακρόπνοου σχεδιασμού, η γραφειοκρατία και η υποστελέχωση πολλών νευραλγικών δημόσιων υπηρεσιών.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας της Βουλευτού:
«Κύριε Πρόεδρε,
Με το Νόμο 4412 το 2016 με τον οποίο ενσωματώθηκαν στο εθνικό δίκαιο οι Κοινοτικές Οδηγίες 24 και 25 του 2014,έγινε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν βασικά προβλήματα στον τομέα των δημοσίων συμβάσεωνόπως ήταν η πολυνομία, η ανασφάλεια δικαίου που αυτή προκαλούσε καθώςκαι το φαινόμενο των συστηματικών κατατμήσεων στις δημόσιες συμβάσεις σε πλήθος φορέων του ευρύτερου δημοσίου τομέα. Δημιουργήθηκε έτσι ένα ομοιογενές θεσμικό πλαίσιο για όλους τους φορείς του Δημοσίου-τις Αναθέτουσες Αρχές [όπως ο ενιαίος τύπος διακήρυξης, τα πρότυπα τεύχη κλπ], ώστε να υπάρξει διαφάνεια και κατ’ επέκταση υγιής ανταγωνισμός, μείωση γραφειοκρατίας κλπ και φυσικά διασφάλιση του δημοσίουσυμφέροντος.
Με το νόμο 4412/2016 έγιναν επίσηςθετικά βήματα με την προώθηση των ηλεκτρονικών μέσων στις δημόσιες συμβάσειςκαιτη θέσπιση ενός ενιαίου και συνεκτικού ρυθμιστικού πλαισίου σε επίπεδο ενωσιακού δικαίου [γιατίένα μεγάλο μέρος των συμβάσεων αφορούν έργα και προμήθειες που πληρώνονται από ευρωπαϊκούς πόρους, αλλά και γιατί δεν πρέπει να αποκλείονται εταιρείες από άλλα κράτη- μέλη]. Η «κεντρικοποίηση» όμως του συστήματος, που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2017 για να δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακας και να μειωθεί το κόστος διενέργειας διαγωνισμών από δημόσιες αρχές δεν συνεχίστηκε επί των ημερών σας, μιας και από το 2019 μέχρι σήμερα η κυβέρνηση έχει συνάψει ελάχιστες κεντρικές συμφωνίες προμηθειών.
Ωστόσο αρκετές δυσλειτουργίες που οδηγούν σε καθυστερήσεις, ακυρώσεις διαγωνισμών, υπερκοστολογήσεις και άλλα φαινόμενα, εξακολουθούν να υπάρχουν.Ο 4412/2011116 υπήρξε αδιαμφισβήτητα ένα βήμα προς τα εμπρός με αρκετά προβλήματα όμως στην εφαρμογή, γι’ αυτό εξάλλου μέχρι σήμερα να έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 400 τροποποιήσεις που σκοπό βέβαια είχαν να διευκολύνουν την εφαρμογή του Νόμου ωστόσο αποδείχτηκαν στην πράξη και αποσπασματικές και μη επαρκείς[τροποποιήσεις οι οποίες κυμαίνονταν από απλές γλωσσικές διορθώσεις μέχρι σημαντικές παρεμβάσεις, όπως ένας ολόκληρος άλλος νόμος, ο ν.4605 του 2019, που έφερε μεταβολές σε σχεδόν 80 διατάξεις του αρχικού νόμου].
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟλοιπόνθα ήταν η απλοποίηση του νόμου περί δημόσιων συμβάσεων και κατ’ επέκταση η διευκόλυνση και επιτάχυνση της ολοκλήρωσης των έργων.
Αντ’ αυτού παρουσιάσατε ένα νομοσχέδιο περίπου 5 χρόνια μετά από τον 4412. Ένα τεράστιο νομοσχέδιο 228 άρθρων και 350 σελίδων. Τον οποίο θέσατε σε διαβούλευση σε πολύ περιορισμένο χρόνο. Και βέβαια είναι πολύ ατυχής η χρονική συγκυρία της κατάθεσης του. Δεν το χρειάζεστε, αφού ο δημόσιος τομέας επί των ημερών σας λειτουργεί σε ένα κατά παρέκκλιση καθεστώς διαρκούς σύναψης συμβάσεων απευθείας αναθέσεων με τον χαρακτηρισμό του κατ’ επείγοντος. Αλλά πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες απορρόφησης των πόρων τόσο του ΕΣΠΑ 2021-27, όσο και του Ταμείου Ανάκαμψης και να αποφευχθούν οι απώλειες.
Και έρχομαι στο νομοσχέδιο
Το οποίο χωρίζεται σε δύοκυρίως μέρη: τη ρύθμιση θεμάτων που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις και τη ρύθμιση θεμάτων που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις στους τομείς άμυνας και ασφάλειας.
Στα θετικά του νομοσχεδίου προσμετρώνται:
- Η απαγόρευση των υπερβολικά υψηλών εκπτώσεων. Ωστόσο, επειδή θα υπάρξει μεγαλύτερος όγκος δημοσίων συμβάσεων το ΕΣΗΔΗΣθα πρέπει να είναι απολύτως έτοιμο να ανταποκριθεί στη ραγδαία αύξηση των χρηστών και πρέπει να υπάρχουν επιπρόσθετες δικλείδες ασφαλείας για να αποφευχθεί η κατάχρηση αυτού του μέτρου
- Ο ορισμός ενός κατώτατου κόστους για το έργο για την υπηρεσία
- Η υποχρεωτική χρήση του ΚΗΜΔΗΣ [Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημόσιων Συμβάσεων].Δεν καταλαβαίνω όμως γιατί να μη δημοσιοποιούνται τα στοιχεία για τις συμβάσεις αξίας άνω των 1.000 ευρώ όπως ισχύει και σήμερα[για λόγους διαφάνειας κυρίως] .
- Η επέκταση των εργαλείων e-procurement με τη χρήση συστήματος ηλεκτρονικών καταλόγων
- Ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός
- Η διαβούλευση με την αγορά πριν από την προκήρυξη διαγωνισμών σημαντικής αξίας
Κοιτάξτε
Θα αναγνωρίσω τις καλές προθέσεις σας αλλά σε πολλές περιπτώσεις ακυρώνεται το επιδιωκόμενο που είναι ηεπιτάχυνση της διαδικασίας ανάθεσης. Πως;
- Το πλήθος των εξουσιοδοτικών διατάξεων για την έκδοση της δευτερογενούς νομοθεσίας και η τμηματική έναρξη εφαρμογής των ρυθμίσεων του νομοσχεδίου, η οποία εκτείνεται έως την 1.9.2021 το παρόν νομοσχέδιο, η εφαρμογή του οποίου αναπόφευκτα θα επιφέρει καθυστερήσεις και ως αποτέλεσμα ο ευρύτερος δημόσιος τομέας θα δυσλειτουργεί ακριβώς την περίοδο που θα έπρεπε να έχουμε την μέγιστη αποτελεσματικότητα και ταχύτητα στην προκήρυξη και υλοποίηση νέων έργων.
- Δεν ενισχύεται η θέση των αποκεντρωμένων αναθετουσών αρχών [βλέπουμε δηλαδή στα άρθρα 24 και 25 την υποχρέωση για γνωμοδότηση του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου της Γενικής Γραμματείας Υποδομών που το μόνο που θα επιφέρει είναι επιπλέον χρονικές καθυστερήσεις αλλά και προβλήματα στην αυτοτελή λειτουργία των αποκεντρωμένων υπηρεσιών]
- Ένα άλλο πρόβλημα του νομοσχεδίου είναι η παντελής έλλειψη αναφοράς για στελέχωση των υπηρεσιών με μόνιμες και σταθερές σχέσεις εργασίες αναλόγων προσόντων προσωπικού [όπως καταγγέλλει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων- Η ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ] . Το γεγονός αυτό συνεπάγεται την αποδυνάμωσή τους και έχει ως αποτέλεσμα«να ανοίγει ο δρόμος» σε ιδιώτες» οι οποίοι θα καθορίζουν τις τεχνικές προδιαγραφές για τα έργα, τις τιμές των υλικών και των εργασιών [στο άρθρο 84], θα εκπονούν τις μελέτες, θα αναλάβουν ελέγχους.Και το Δημόσιο τι ακριβώς θα κάνει; θα πληρώνει το κόστος με κάποιους επιμέρους πλημμελείςελέγχους και τεράστιες επισφάλειες.
- Δεν επιχειρείται η θέσπιση μιας δικαστικής διαδικασίας, σε ειδικό τμήμα δικαστηρίου, που σε πολύ περιορισμένο χρόνο και με συγκεκριμένη διαδικασία θα πρέπει να επιλύει την «διαφορά» για να πάμε στο επόμενο βήμα
- Δημιουργεί εμπόδια στη συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αλλά για ποιες μμε μιλάμε. Μετά το πέρας της πανδημίας θα έχουν μείνει ελάχιστες
- Όσον αφορά στις δημόσιες συμβάσεις στους τομείς άμυνας και ασφάλειας[που είναι ειδική περίπτωση] στα θετικά καταγράφονται το Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Σύμβασης[στο άρθρο 160], η προσπάθεια που γίνεται για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας, η συντόμευση του χρόνου ολοκλήρωσης ενός διαγωνισμού. Με το συζητούμενο νομοσχέδιο η διαδικασία εξελίσσεται θετικά ως προς την ευελιξία, αλλά υστερεί σε θέματα διαφάνειας και εγγυήσεων. Το νέο άρθρο 176 για τη «διαιτητική επίλυση συμβατικών διαφορών» πρέπει να καταργηθεί και να παραμείνει σε ισχύ μόνο το Άρθρο 70 του ν. 3433/2006 [Δωσιδικία Εφαρμοστέο δίκαιο:
Αρμόδια δικαστήρια για την επίλυση των διαφορών που προκύπτουν από τις συμβάσεις προμηθειών είναι τα Δικαστήρια των Αθηνών. Εφαρμοστέο δίκαιο είναι το Ελληνικό Δίκαιο (*)]. Επίσης αρκετά άρθρα αυτού του τμήματος απαιτούν νομοτεχνική βελτίωση.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι ενώ πρόκειται στην ουσία για ένα «τακτοποιητικό» νομοσχέδιο θα περιμέναμε να είχαμε ένα καλύτερο νομοθέτημα. Βλέπουμε όμως να επιχειρείται μια ακόμη τροποποίηση του 4412, [ο οποίος συνεχίζει να διατηρείται σε ισχύ], με αποτέλεσμα ένα ακόμη ογκώδες, κακό νομοθέτημα με πολλές παραπομπές, ασάφειες, ερωτηματικά που τελικά δεν πρόκειται να διορθώσει ή να περιορίσει τις γενικότερες παθογένειες που χαρακτηρίζουν διαχρονικά τον τομέα των δημοσίων συμβάσεων.Η αντιστροφή αυτής της κατάστασης απαιτεί σωστή διαβούλευση που δεν έγινε. Και σε μεγάλο βαθμό θεωρώ ότι θα παραμείνουν η έλλειψη μακρόπνοου σχεδιασμού, η γραφειοκρατία και η υποστελέχωση πολλών νευραλγικών δημόσιων υπηρεσιών.»
