Συγκλονιστική περιγραφή για την κατάσταση των προσφύγων από τη μεγάλη συγγραφέα Διδώ Σωτηρίου. Εικόνες από το χθες που ταξιδεύουν στο σήμερα μαζί με τον πόνο των προσφύγων.

Τρέξαμε να φύγουμε. Πιστεύαμε πως κάθε μετακίνηση έκρυβε κάποιαν ελπίδα.

—Στο νεκροταφείο! Πάμε στο νεκροταφείο. Δεν πατούν εκεί Τούρκοι. Σκιάζονται!

Πήγαμε στο νεκροταφείο. Ούτε σπιθαμή να σταθείς. Είχανε προλάβει άλλοι, πριν από μας, και πήρανε την πρωτοκαθεδρία. Βγάλανε απ’ τους τάφους λιωμένους κι άλιωτους νεκρούς και βάλαν οι ζωντανοί τα στρωσίδια τους και τα παιδιά τους. Γυναίκες γεννούσανε πρόωρα. Είχε διαδοθεί στους γύρω μαχαλάδες: «Όποια είναι για γέννα, στο νεκροταφείο. Παραστέκουνε και γιατροί!». Γερόντισσες βράζανε νερά για τις λεχώνες με προσάναμμα κόκαλα πεθαμένων!

—Δεν είναι τόπος να σταθούμε, έκανε η αδερφή μου κι όλοι συμφωνήσαμε.

Με δυσκολία ανοίγαμε δρόμο να φύγουμε. Πάνω σ’ ένα μνήμα μια γυναίκα ξαπλωμένη τα μπρούμουτα, χτυπούσε με τις γροθιές της τη μαρμαρένια πλάκα και φώναζε στον άντρα της:

—Βρασίδα! Που είσαι να δεις τι σου κάνουν το κοριτσάκι σου! Τ’ αγνό σου κοριτσάκι, Βρασίδα! Το ατιμάσανε! Στρατός… λεφούσι πάνω στο κορμάκι του! Βρασίδα, σήκω! Αναστήσου! Έλα να μας παρασταθείς. Βρασίδα!

Σωτηρίου Διδώ, Ματωμένα Χώματα, Κέδρος, Αθήνα 2008

Τα Ματωμένα χώματα είναι ένα από τα πιο γνωστά μυθιστορήματα της Διδώς Σωτηρίου. Εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα το 1962 και έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες (μεταξύ των οποίων αγγλικά, βουλγαρικά, εσθονικά, γαλλικά, γερμανικά κ.ά.). Σύμφωνα με τον εκδοτικό οίκο Κέδρο, μέχρι το 2008 είχε κυκλοφορήσει σε περισσότερα από 400.000 αντίτυπα.

Στο βιβλίο περιγράφεται η ζωή του Μανώλη Αξιώτη ο οποίος υπηρέτησε στα οθωμανικά Αμελέ Ταμπουρού (Τάγματα Εργασίας) του 1914–1918, αργότερα έγινε φαντάρος του Ελληνικού Στρατού και στη συνέχεια έζησε την καταστροφή της Μικράς Ασίας, την αιχμαλωσία και την προσφυγιά. Το βιβλίο αναφέρεται γενικότερα στη ζωή των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και στη Μικρασιατική Καταστροφή.