Στα 60 καλύτερα πάρκα της Ευρώπης εντάσσεται ο χώρος αναψυχής και σήμα κατατεθέν της Δράμας, η Αγία Βαρβάρα. Το πάρκο έχει παρουσιαστεί μάλιστα στην έκθεση «Πλατείες της Ευρώπης, πλατείες για την Ευρώπη» στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης.
Κείμενο/Φωτογραφίες: Μαρία Γερμαντζίδου
Η Δράμα είναι η πόλη των υδάτων και δεν την αποκαλούν έτσι άδικα. Οι Πηγές της Αγίας Βαρβάρας είναι βιότοπος για πολλά είδη σπάνιας πανίδας. Μολονότι υπάρχει εκεί και πλούσια χλωρίδα, δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω του ότι δεν υπάρχουν πολλά είδη φυτών και δένδρων. Αυτό προέκυψε από τη διαμόρφωση του χώρου σε πάρκο. Παρ’ όλα αυτά προσελκύει διάφορα είδη ζώων. Παρακάτω θα δείτε κάποιες φωτογραφίες, τραβηγμένες από κινητό, για να περιηγηθείτε σε τούτη την όμορφη πόλη.
Τα είδη χλωρίδας και πανίδας
Εδώ ζούνε κουκουβάγιες, χουχουριστές και ξεφτέρια, ενώ συχνά καταφθάνουν σταχτοτσικνιάδες. Το νερό και τα δέντρα προσελκύουν πολλά είδη και ιδιαίτερα μικροπούλια. Από αυτά ξεχωρίζουν οι νεροκότσυφες, οι κούκκοι, οι σταχτάρες, οι τσαλαπετεινοί, οι αλκυόνες, οι πευκοδρυοκολάπτες, οι βαλκανικοί δρυοκολάπτες, τα μιλτοχελίδονα, οι νεροκελάδες, οι κιτρινοσουσουράδες, οι σταχτοσουσουράδες, οι τρυποφράχτες, οι κοκκινολαίμηδες, τα αηδόνια, τα ψευταηδόνια, οι καρβουνιάρηδες, οι τσίχλες, οι κοκκινότσιχλες, οι κότσυφες, οι μαυροσκούφηδες, οι βουνοτσιροβάκοι, οι κοκκινοτσιροβάκοι, οι θαμνοφυλλοσκόποι, οι δεντροφυλλοσκόποι, οι χρυσοβασιλίσκοι, οι σταχτομυγοχάφτες, οι γαλαζοπαπαδίτσες, οι καλόγεροι, οι αιγίθαλοι, οι δεντροτσοπανάκοι, οι κίσσες, οι κάργιες, οι καρδερίνες, οι φλώροι, τα λούγαρα, οι κοκκοθραύστες και τα σκαρθάκια.
Τα δένδρα που κυριαρχούν είναι τα μεγάλα πλατάνια που κυριολεκτικά κρύβουν τον ήλιο και ακολουθούν οι υδροχαρείς ιτιές, οι λεύκες, οι κρανιές, οι καρυδιές, τα φυτεμένα μαυρόπευκα και έλατα, οι επιγενείς ψευδακακίες, οι καλαμιές, κ.ά. Από τα υπόλοιπα είδη της χλωρίδας συναντάει κανείς την κληματσίδα Clematis vitalba, τον κισσό Hedera helix, την Cymbalaria microcalyx, την Lactuca saligna, την Aristolochia clematitis, το Arum italicum, την Calystegia sepium, το Symphytum ottomanum και την Torilis africana.
Εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας και ο Ελβιά Τσελεμπί
Παρότι το μέγεθος του πάρκου φτάνει μόλις τα 60 στρέμματα και περιβάλλεται από πολυκατοικίες και δρόμους, πρόκειται για ένα ειδυλλιακό τοπίο με ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά που προσελκύει σπάνια είδη της πανίδας. Το πάρκο πήρε το όνομά του από την ομώνυμη εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας.
Σύμφωνα με την παράδοση, όταν οι Τούρκοι ήθελαν να την γκρεμίσουν και να την μετατρέψουν σε τζαμί, η εκκλησία βυθίστηκε στο νερό κι έτσι διασώθηκε. Οι κάτοικοι πιστεύουν ότι έγινε θαύμα κι έτσι κάθε χρόνο στις 4 Δεκεμβρίου τιμούν τη μνήμη της αγίας ανάβοντας κεριά και αφήνοντας στις πηγές καραβάκια από φελιζόλ και από άλλα υλικά.
Στην περιοχή ανέβλυζαν από πάντα πηγές και είναι περίφημη η περιγραφή της από τον Τούρκο περιηγητή, Ελβιά Τσελεμπί, που την επισκέφτηκε τον 17ο αιώνα: «Τέτοια περιοχή με πηγές και λιμνούλες δεν υπάρχει ούτε στη Ρούμελη, ούτε στην Περσία, ούτε στο Μπλάχ, ούτε στη Βοθχάρα, ούτε στο Χαρασάν, ούτε στη Γερμανία. Από εκατό πηγές αναβλύζουν κρυσταλλένια νερά και από τη μεγάλη δεξαμενή τρέχουν σε μικρότερες».
Η ιστορία του καπνού
Πέρα απ’ αυτά, η περιοχή έχει και τις παλιές καπναποθήκες. Η πόλη της Δράμας φημίζεται για την ιστορία του καπνού της. Η πιο μεγάλη καπναποθήκη αγοράστηκε πριν από λίγα χρόνια από έναν Κρητικό επιχειρηματία και την μετέτρεψε σε ένα εμβληματικό ξενοδοχείο.
Κατά τη διάρκεια της εικοσαετίας 1840 – 1860 η καλλιέργεια του καπνού είχε επεκταθεί τόσο πολύ, ώστε η εξαγωγική ποσότητά του ήταν πάρα πολύ σημαντική. Από τη συνολική έκταση της καλλιεργήσιμης γης του σαντζακίου Δράμας, τα 80000 στρέμματα δηλαδή, σχεδόν το 1/7, αφιερωνόταν αποκλειστικά στην καλλιέργεια του καπνού. Το εμπόριο του καπνού αποτελούσε τότε το κύριο προϊόν παραγωγής και καλλιέργειας στην περιοχή της Δράμας και παραουσίασε μια σταθερή αύξηση από το 1860 και μετά.
Το 1874 χτίστηκε το πρώτο εργοστάσιο καπνού στην περιοχή των πηγών που άνηκε στον Ι. Αναστασιάδη, ενώ μερικά χρόνια αργότερα, γύρω στα 1880 ανοικοδομούνται οι καπναποθήκες του γαλλικού μονοπωλίου καπνού. Οι καπναποθήκες αποτελούν ακόμη και σήμερα το ασφαλέστερο σημάδι της οικονομικής προόδου και ευημερίας της πόλης στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου. Μετά το εργοστάσιο του Αναστασιάδη, και με την άνθηση της επεξεργασίας του καπνού, ένας μεγάλος αριθμός καπναποθηκών ανοικοδομείται στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας.
Οι Εβραίοι της Δράμας
Η παρουσία του εβραϊκού στοιχείου στη Δράμα και στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας βεβαιώνεται από ιστορικές μαρτυρίες διαφορετικών εποχών: κατά τη ρωμαϊκή περίοδο στους Φιλίππους, κατά τη βυζαντινή και οθωμανική εποχή στις πόλεις των Σερρών, της Δράμας και της Καβάλας. Η δραστηριότητα των Εβραίων συναντάται πάντοτε σε εποχές ανάπτυξης και ζωηρής εμπορικής κίνησης στην περιοχή.
Στα νεότερα χρόνια, από τα τέλη του περασμένου αιώνα και ιδιαίτερα στις αρχές του 20ου, η εγκατάσταση των Εβραίων στη Δράμα συνδέεται με την εξέλιξη της υπαίθρου και της πόλης σε κέντρα παραγωγής και επεξεργασίας καπνού αντίστοιχα, όπως αναφέρεται και στο jewishmuseum.gr. Οι καπνεμπορικές επιχειρήσεις της περιοχής, όπως οι μεγάλες εβραϊκές εταιρείες της Commercial και του Herzog, προσελκύουν, ανάμεσα στο πολυεθνικό πλήθος των νεοφερμένων κατοίκων, Εβραίους από διάφορες επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κυρίως Ισπανοεβραίους από τη Θεσσαλονίκη, που είναι το σημαντικότερο κέντρο των Σεφαραδιτών από τα τέλη του 15ου αιώνα στα Βαλκάνια, και τις Σέρρες. Το κύμα των Εβραίων από τις Σέρρες προς τη Δράμα πυκνώνει μετά την καταστροφική πυρκαγιά στην πόλη το 1913, με ευθύνη των βουλγαρικών αρχών κατοχής, κατά το δεύτερο βαλκανικό πόλεμο.
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεσπά όταν η κοινότητα βρίσκεται ακόμη σε περίοδο ακμής και αναλαμβάνει το έργο ανέγερσης Συναγωγής στο κέντρο της πόλης. Από τον Απρίλιο του 1941 οι Γερμανοί κατακτητές παραχωρούν τον έλεγχο της περιοχής από τις Σέρρες μέχρι την Αλεξανδρούπολη στους Βούλγαρους συμμάχους τους. Τα μέλη της κοινότητας, ως Έλληνες Εβραίοι στο θρήσκευμα, πλήττονται καίρια τόσο από τα ανθελληνικά όσο και από τα αντιεβραϊκά μέτρα των βουλγαρικών αρχών.
Ύστερα από τη διάσκεψη της Wannsee στο Βερολίνο, τον Ιανουάριο του 1942, όταν αποφασίζεται από τους Ναζί η εφαρμογή προγράμματος για την εξόντωση των Εβραίων της Ευρώπης, οι γερμανικές και οι βουλγαρικές αρχές, από το καλοκαίρι του 1942, ξεκινούν σχετικές με την τύχη των Εβραίων συνομιλίες. Συζητείται ο εκτοπισμός όλων των Εβραίων από τη βουλγαρική επικράτεια.
Τον Ιανουάριο του 1943, οι Βούλγαροι ανακοινώνουν αιφνιδιαστικά ότι συμφωνούν μόνο με τον εκτοπισμό των Εβραίων από τα κατεχόμενα εδάφη της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας. Η υπογραφή της συμφωνίας για τον «εκτοπισμό των πρώτων 20.000 Εβραίων από τις νεοαποκτηθείσες βουλγαρικές χώρες», στις 22 Φεβρουαρίου 1943, οδηγεί στην παράνομη σύλληψη των εβραίων στη βουλγαρική ζώνη κατοχής στην Ελλάδα και στη Γιουγκοσλαβία το βράδυ της 3ης προς 4η Μαρτίου 1943.
Το 1948 μόνον 39 Εβραίοι επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος, επέστρεψαν στη Δράμα. Η αποδεκατισμένη κοινότητα δεν μπόρεσε να επαναλειτουργήσει και στη συνέχεια διαλύθηκε. Το 1997 τοποθετήθηκε αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα στις καπναποθήκες όπου το 1943 συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν οι Εβραίοι της Δράμας. Το 1999 με τη συνεργασία του Δήμου Δράμας, της Διαχειριστικής Επιτροπής της Ισραηλιτικής Κοινότητας Καβάλας και του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος ανεγέρθηκε, στο Πάρκο Αγίας Βαρβάρας, Μνημείο Εβραίων Μαρτύρων του Ολοκαυτώματος. Αυτά είναι τα μόνα μνημεία μαζί με το εβραϊκό νεκροταφείο που σήμερα μαρτυρούν ότι κάποτε υπήρξε εβραϊκή παρουσία στη Δράμα.
που εγκαινιάστηκε το 1999
Φαγητό δίπλα στη φύση
Πέρα από όλα αυτά υπάρχουν και πολλές ταβέρνες με τοπικές συνταγές κι όχι μόνο. Η πόλη φέρει έντονες επιρροές από τη Θράκη και τη Μικρά Ασία, καθώς υπήρξε τόπος υποδοχής προσφύγων. Κάποιες από τις χαρακτηριστικές συνταγές είναι το ιτσλί κιοφτέ, χουνκιάρ μπεγεντί, γκιούλμπασι κι άλλα πολλά. Βέβαια και στα γύρω χωριά υπάρχουν κι άλλες τοπικές συνταγές που αξίζει να δοκιμάσει κάποιος.
Δε θα μπορούσε φυσικά να μην αναφερθεί και το πολυβραβευμένο κρασί της πόλης. Υπάρχουν επτά επισκέψιμα οινοποιεία στην περιοχή που κάποιος μπορεί να απολαύσει το τοπικό κρασί. Άλλες νοστιμιές του τόπου είναι ο μαστιχάτος χαλβάς Κυργίων από το ομώνυμο χωριό, ζυμαρικά, πελτές από κράνο, γλυκά του κουταλιού και πίτες από τον Γυναικείο Συνεταιρισμό Κοκκινογείων καθώς και αλλαντικά (καβουρμάς, παστουρμάς, λουκάνικα, παστράμι) από το πρατήριο του Σαρήμπογια στη Δράμα.
Το στέκι των νέων κι όχι μόνο
Επιπλέον το πάρκο αποτελεί και σημείο συνάντησης για πολλούς νέους. Το καλοκαίρι οι περισσότεροι πηγαίνουν εκεί, μιας και αποτελεί πηγή δροσιάς και ξεγνοιασιά.
Φυσικά δεν είναι μόνο αυτοί που περιβάλλουν το πάρκο. Κάθε ηλικίας κάτοικοι πηγαίνουν εκεί για να γυμναστούν ή απλά να απολαύσουν το απέραντο πράσινο. Και τα παιδιά να ταΐσουν τις πάπιες ψωμί.
Επίσης, πραγματοποιείται κάθε καλοκαίρι και το Dramaica Youth Festival με συναυλίες κι όχι μόνο. Επιπροσθέτως, πολλοί τουρίστες και επενδυτές από όλο τον κόσμο επισκέπτονται την πόλη για όλα τα παραπάνω.
