Άρθρο του Παναγιώτη Γεωργιάδη, Δικηγόρου Παρ΄ Αρείω Πάγου, Μέλους ΔΣ – υπεύθυνου Δημοσίων σχέσεων του ινστιτούτου καταναλωτών Ν.ΙΝΚΑ. Συντονιστής της δημοτικής παράταξης του Δήμου Θεσσαλονίκης ¨Θεσσαλονίκη Μαζί¨
Το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών «Εκλογή Δημοτικών και
Περιφερειαρχών Αρχών», είναι πλέονν νόμος του κράτους, παρά το γεγονός ότι
σύσσωμη η αντιπολίτευση το καταψήφισε. Οι κύριες αλλαγές που επέφερε είναι οι
ακόλουθες :
1. Οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες που θα αναδειχθούν από τις επόμενες
εκλογές, θα έχουν πλήρη πενταετή θητεία.
2. Το όριο εκλογής από τον πρώτο γύρο τίθεται σε ποσοστό 43% συν μία ψήφο.
3. Τίθεται όριο 3% για το δικαίωμα εκλογής δημοτικού ή περιφερειακού
συμβούλου, το οποίο είναι ανεξάρτητο από τον αριθμό των μελών του οικείου
συμβουλίου και ευθυγραμμισμένο με το ισχύον όριο στις εθνικές εκλογές.
4. Διασφαλίζεται η εκλογή των 3/5 των μελών του συμβουλίου στον νικητή των
εκλογών.
5. Προβλέπεται η εκλογή συμβουλίων ή προέδρων δημοτικών κοινοτήτων σε
όλη την επικράτεια, χωρίς εξαίρεση, μία ρύθμιση που προστέθηκε ύστερα
από αιτήματα των τοπικών κοινωνιών. Ειδικότερα για τις κοινότητες με
πληθυσμό μέχρι και 300 κατοίκους, κάθε συνδυασμός μπορεί να έχει πάνω
από έναν (1) υποψήφιο πρόεδρο. Πρόεδρος εκλέγεται ο πρώτος σε
σταυρούς, ανεξαρτήτως συνδυασμού, από τον πρώτο γύρο.
6. Η υποβολή των υποψηφιοτήτων γίνεται μόνο μέσω συνδυασμών και με
δήλωση που υποβάλλεται στην ηλεκτρονική πύλη gov.gr, κατ’ επιλογή του
υποψηφίου με το πατρώνυμο ή το μητρώνυμό του.
7. Τίθεται καταληκτική ημερομηνία η 31η Αυγούστου του έτους των εκλογών, για
την κατάρτιση και δήλωση των συνδυασμών και η 10η Σεπτεμβρίου για την
ανακήρυξη αυτών από το αρμόδιο δικαστήριο, ώστε να υπάρχει πλήρης
έλεγχος των εκλογικών δαπανών και οι υποψήφιοι να είναι εγκαίρως γνωστοί
στο εκλογικό σώμα.
8. Ο αριθμός των μελών των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, καθώς
και των συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων καθορίζεται με βάση
συγκεκριμένες πληθυσμιακές κλίμακες. Προβλέπεται μεσοσταθμική μείωση
του αριθμού των μελών τους.
9. Επαναδιατυπώνονται δικονομικές διατάξεις που αφορούν στην εκδίκαση
διαφορών που σχετίζονται με τις εκλογές ΟΤΑ.
10. Ο εκλεγμένος περιφερειάρχης, κατά τη διάρκεια της θητείας του, τελεί σε
αναστολή της επαγγελματικής του δραστηριότητας.
Οι νέες αλλαγές συνάδουν με το δόγμα ΄΄ενός ανδρός αρχή΄΄ και
ολοκληρώνουν αυτές που επέφερε η κυβέρνηση με τον ν. 4623/2019, ευθύς αμέσως
μόλις ανέλαβε καθήκοντα. Τότε θεσπίστηκε ότι η πλειοψηφία των μελών της
Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής θα προέρχεται
υποχρεωτικά από τον συνδυασμό με τον οποίο εξελέγη ο δήμαρχος ή ο
περιφερειάρχης, όπως επίσης και η πλειοψηφία των διοικητικών συμβουλίων των
νομικών προσώπων των δήμων και των Περιφερειών, συμπεριλαμβανομένων των
Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης. Μια σειρά από αρμοδιότητες
των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων μεταφέρθηκαν στην Οικονομική
Επιτροπή προς άμεση λήψη αποφάσεων, με αποτέλεσμα να υποβαθμιστούν τα
δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια σε γνωμοδοτικό ρόλο και μερικές φορές σε
΄΄διακοσμητικό΄΄ ρόλο, καθώς οι κρίσιμες αποφάσεις για τα περισσότερα θέματα που
απασχολούν τους ΟΤΑ λαμβάνονται πλέον από την Οικονομική Επιτροπή, την
Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, αλλά και από τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου που
υπάγονται στους Δήμους και τις Περιφέρειες, που έχουν πλειοψηφία από τον
συνδυασμό με τον οποίο εξελέγη ο δήμαρχος ή ο περιφερειάρχης.
Υποστηρίχθηκε ότι με τον νέο νόμο διασφαλίζεται η αποτελεσματική
λειτουργία των δημοτικών οργάνων και εξαλείφεται ο κίνδυνος ακυβερνησίας του
νόμου Κλεισθένη. Ωστόσο στα δημοκρατικά πολιτεύματα η συνεργασία των
πολιτικών φορέων που διεκδικούν την ψήφο των πολιτών (και ο συνακόλουθος
συγκερασμός των προγραμμάτων τους) δεν μπορεί να θεωρηθεί, άνευ ετέρου,
κίνδυνος που η έννομη τάξη οφείλει οπωσδήποτε να αποτρέψει. Περαιτέρω οι νέες
ρυθμίσεις αντιβαίνουν την συνταγματική αρχή της αναλογικότητας, τις συνταγματικές
αρχές της ισότητας του εκλογικού δικαιώματος και της ευρύτερης δυνατής λαϊκής
εκπροσωπήσεως, ειδικότερα :
Ο τρόπος της συμμετοχής του πολίτη στην πολιτική ζωή της Χώρας, στο
μέτρο που δεν ρυθμίζεται από το Σύνταγμα, επαφίεται στον κοινό νομοθέτη (άρθρα
51 παρ. 3, 54 παρ. 1 και 102 παρ. 2 του Συντάγματος). Κατά την ειδικότερη ρύθμιση
του τρόπου εκλογής των δημοτικών και κοινοτικών αρχών ο κοινός νομοθέτης
διαθέτει μεν καταρχήν περιθώριο εκτιμήσεως για τον καθορισμό, εν όψει των
πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών που επικρατούν κάθε φορά, του, κατά την κρίση
του, πλέον προσφόρου και ενδεδειγμένου για τις συγκεκριμένες περιστάσεις
εκλογικού συστήματος, πάντοτε, όμως, υπό την επιφύλαξη της τηρήσεως των αρχών
της ισότητας του εκλογικού δικαιώματος και της ευρύτερης δυνατής λαϊκής εκπροσωπήσεως. Το Σύνταγμα, άλλωστε ορίζει στο άρθρο 1 παρ. 2 και 3 ότι: «2.
Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία. 3. Ολες οι εξουσίες πηγάζουν από
το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Εθνους και ασκούνται όπως ορίζει το
Σύνταγμα» και στο άρθρο 52 ότι: «Η ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής
θέλησης, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, τελεί υπό την εγγύηση όλων των
λειτουργών της Πολιτείας, που έχουν υποχρέωση να τη διασφαλίζουν σε κάθε
περίπτωση.
Οι προαναφερόμενες αλλαγές στην αυτοδιοίκηση ως σαν τις 10 εντολές της
παλαιάς διαθήκης, σε συνδυασμό με όσες είχε επιφέρει η κυβέρνηση με τον ν.
4623/2019, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε εκλογή σε Δήμους και Περιφέρειες,
στενά κομματικών υποψηφίων που με την στήριξη του κομματικού μηχανισμού, θα
διασφαλίζουν την εκλογή τους με ποσοστό μόλις 43% λαμβάνοντας ως έπαθλο την
διοίκηση με ανεξέλεγκτη υπερξουσία για τα επόμενα 5 χρόνια.
