Δικηγόρος Παρ΄ Αρείω Πάγω
Μέλος ΔΣ – Υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων του Ινστιτούτου Καταναλωτών Ν.ΙΝΚΑ https://www.newinka.org
Το αίτημα για οκτάωρη εργασία διατυπώθηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1829, ενώ τα πρώτα σημαντικά μέτρα για την εξασφάλισή του ελήφθησαν στις ΗΠΑ το 1863. Ύστερα από πολυετείς αγώνες του εργατικού κινήματος σε διάφορες χώρες, με αποκορύφωμα την αιματοβαμμένη Πρωτομαγιά στο Σικάγο το 1886, τελικά το 1919 υπεγράφη διεθνής συνθήκη για εφαρμογή της 8ωρης εργάσιμης ημέρας.
Στην Ελλάδα η θέσπιση του οκταώρου αποτέλεσε βασικό αίτημα των εργατών των ναυπηγείων της Σύρου, στην ιστορικά πρώτη οργανωμένη απεργιακή κινητοποίηση το 1879, αλλά και των απεργών στα μεταλλεία του Λαυρίου το 1896. Στην πρώτη επέτειο της Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα που έλαβε χώρα το 1893, ένα από τα κεντρικά αιτήματα ήταν, να περιορισθεί η εργασία των εργατών σε οκτώ ώρες από δώδεκα και πλέον που εργάζονταν.
Το έτος 1909 καθιερώνεται για πρώτη φορά στην χώρα μας η αργία της Κυριακής για τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα. Η Διεθνής Σύμβαση Εργασίας για το οκτάωρο, επικυρώθηκε το 1920, χωρίς ωστόσο καθολική εφαρμογή, καθώς υπήρχαν εκατοντάδες εξαιρέσεις και επιμέρους ρυθμίσεις για “ειδικές” περιπτώσεις, οι οποίες στην ουσία ακύρωναν το νομοθετικό έργο. Η γενική εφαρμογή της οκτάωρης εργάσιμης ημέρας θα καθιερωθεί τυπικά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά.
Στην σύγχρονη πραγματικότητα της Ελλάδας του 2021, με πρόσχημα την ευελιξία της εργασίας, την τηλεργασία, η οποία φαίνεται ότι θα κυριαρχήσει και στην μετά covid εποχή, και την προσέλκυση επενδύσεων, το οκτάωρο τίθεται υπό αμφισβήτηση. Μια ιστορική κατάκτηση των εργαζομένων που είναι θεσμοθετημένη εδώ και 100 χρόνια θεωρείται από την κυβέρνηση και τον ΣΕΒ αναχρονιστική και κινδυνεύει με κατάργηση στην πράξη.
Με βάση πληροφορίες που έχουν έρθει στη δημοσιότητα για το νέο νομοσχέδιο- σκούπα- για τα εργασιακά, το οποίο αναμένεται να έρθει στη Βουλή μετά το Πάσχα, προωθούνται ριζικές ανατροπές στο ήδη γκρίζο εργασιακό περιβάλλον. Είναι χαρακτηριστικό ότι, αν και ήταν έτοιμο ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο του 2020 και έχει παρουσιασθεί στο υπουργικό συμβούλιο, μέχρι σήμερα η διαδικασία κατάθεσής του στη Βουλή παραμένει «παγωμένη», υπό τον φόβο γενικευμένων αντιδράσεων εν μέσω πανδημίας, Ειδικότερα οι σχεδιαζόμενες αλλαγές είναι οι ακόλουθες :
Ο εργοδότης υπό προϋποθέσεις θα μπορεί να απασχολεί τον εργαζόμενο έως και 10 ώρες την ημέρα κατά μέγιστο, χωρίς πρόσθετη αμοιβή ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης. Οι επιπλέον ώρες θα αποθηκεύονται σε «τράπεζα χρόνου» και θα «επιστρέφονται» στον εργαζόμενο εντός έξι μηνών, με τη μορφή μειωμένου ωραρίου ή ρεπό ή ημερών άδειας. Δε θα θίγεται η εβδομάδα των 40 ωρών απασχόλησης, καθώς αν ο εργαζόμενος δουλέψει επί 10 ώρες ημερησίως για 4 μέρες μια εβδομάδα, κάποια άλλη εβδομάδα θα εργαστεί 32 ώρες, ώστε να διατηρηθεί ο μέσος όρος των 40 ωρών εβδομαδιαίως για 5ήμερη απασχόληση.
Προϋποθέσεις για την εφαρμογή της διευθέτησης του χρόνου εργασίας θα είναι οι ακόλουθες :
- η σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου, που θα δηλώνεται μέσω ατομικής σύμβασης.
- η εποχικότητα του κύκλου εργασιών της επιχείρησης, που θα πρέπει να αποδείξει ότι έχει αυξημένο κύκλο εργασιών μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο και ως εκ τούτου έχει ανάγκη να απασχολήσει περισσότερες ώρες τους εργαζόμενους της.
- Η έγκριση από το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας, ύστερα από προσφυγή του εργοδότη, αν δεν είναι εφικτό να υπογραφεί επιχειρησιακή σύμβαση που να προβλέπει τη διευθέτηση.
Με το ίδιο νομοσχέδιο έρχεται αύξηση του πλαφόν των νόμιμων υπερωριών στις 180 ώρες και εξίσωση της εφαρμογής του μέτρου για όλους τους κλάδους. Σήμερα, το ανώτατο όριο είναι 96 ώρες ετησίως σε βιομηχανικές, βιοτεχνικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και 120 ώρες για τις υπηρεσίες και το εμπόριο.
Αλλαγές σχεδιάζονται και στις απολύσεις καθώς προτείνεται :
- η θέσπιση έξτρα αποζημίωσης, ως εναλλακτικής λύσης αντί της υποχρεωτικής επαναπρόσληψης για τους μισθωτούς, η απόλυση των οποίων κρίνεται άκυρη από τα δικαστήρια.
- η κωδικοποίηση των περιπτώσεων, για τις οποίες μια απόλυση μπορεί να είναι άκυρη.
- η αντιστροφή του βάρους απόδειξης στην απόλυση.
- το δικαίωμα στον εργοδότη έχοντας προειδοποιήσει για την απόλυση τον εργαζόμενο, να του απαγορεύσει την πρόσβαση στην εργασία καταβάλλοντας του τον μισθό του.
- η χορήγηση περιθωρίου 4 μηνών στον εργοδότη, προκειμένου να τηρήσει σωστά τις διατυπώσεις ώστε να μην κηρυχθεί άκυρη η απόλυση, και να μην επιδικασθούν μισθοί.
Επιπλέον, το νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει πλήθος αλλαγών που αφορούν και την συνδικαλιστική δράση :
- Προβλέπεται η κατάρτιση και επικαιροποίηση μητρώων εργαζομένων από τα συνδικάτα, και η προώθηση των ηλεκτρονικών ψηφοφοριών στις συνδικαλιστικές ενώσεις για όλα τα θέματα π.χ. από την κήρυξη απεργιών μέχρι την πραγματοποίηση γενικών συνελεύσεων και εκλογή διοικητικών συμβουλίων στις ενώσεις εργαζομένων.
- Προβλέπεται η υποχρεωτική διατήρηση προσωπικού ασφαλείας κατά τη διάρκεια της απεργίας, ώστε να μην διακόπτεται η λειτουργία της επιχείρησης. Το προσωπικό που θα εξακολουθεί να εργάζεται σε περίπτωση απεργίας στις επιχειρήσεις που η λειτουργία τους είναι κρίσιμη για το κοινωνικό σύνολο ορίζεται σε τουλάχιστον 40%. Η διάταξη αφορά κυρίως τις ΔΕΚΟ, την αποκομιδή σκουπιδιών και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
- Απαγορεύονται οι καταλήψεις χώρων και εισόδων και η άσκηση ψυχολογικής ή σωματικής βίας. Η απαγόρευση αφορά κυρίως τα μπλόκα συνδικαλιστών που εμποδίζουν εργαζόμενους να εισέλθουν στο χώρο εργασίας κατά τη διάρκεια απεργίας. Αν λάβουν χώρα αυτά τα φαινομένα, η απεργία καθίσταται παράνομη. Όσοι μετέχουν σε κατάληψη ή βιαιοπραγούν θα διώκονται ποινικά.
Οι σχεδιαζόμενες αλλαγές εάν τελικά ψηφιστούν, θα αλλάξουν ριζικά το εργασιακό τοπίο σε βάρος των εργαζομένων οι οποίοι σε μια, ιδιαίτερα κρίσιμη γι’ αυτούς περίοδο σχετικά με την υγεία και την ασφάλειά τους, θα υποστούν μεγάλη μείωση των εισοδημάτων τους με εξαντλητικά ωράρια εργασίας και επίταση της ανασφάλειας τους. Είθε ότι οι ιστορικές κατακτήσεις των εργαζομένων με κορωνίδα την οκτάωρη εργασία, δεν θα πέσουν θύματα του κορωνοιού και των ευέλικτων νέων μορφών εργασίας.
