Είναι γεγονός πως σε παγκόσμιο επίπεδο τα δεδομένα στην εργασία έχουν αλλάξει, καθώς η τηλεργασία με την χρήση των νέων τεχνολογιών έχει πλέον καθιερωθεί ως η πιο ασφαλής λύση κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού. Δεν είναι λίγοι οι εργαζόμενοι που αναγκάστηκαν απότομα να μάθουν να χειρίζονται διαδικτυακές πλατφόρμες και να μετατρέπουν τον καναπέ τους σε γραφείο, ενώ δυστυχώς πολλοί είναι εκείνοι που έχουν χάσει τις δουλειές τους. Το μέλλον φαίνεται αβέβαιο. Δεν ξέρουμε πότε, ή εάν, οι κοινωνίες μας θα επιστρέψουν στο “φυσιολογικό” ή πώς θα είναι η εργασία στο μέλλον. Το BBC Worklife ζήτησε από δεκάδες ειδικούς να επισημάνουν τα μεγαλύτερα ερωτήματα που πρέπει τίθενται για την επόμενη ημέρα της πανδημίας και την εργασία.

Εν μέσω της αναταραχής, το BBC Worklife μίλησε με δεκάδες ειδικούς, ηγέτες και επαγγελματίες από όλο τον κόσμο ώστε να απαντήσουν σε κάποια καίρια ερωτήματα: Ποιά είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε; Πώς θα εργαστούμε, θα ζήσουμε και θα ευδοκιμήσουμε την επόμενη ημέρα της πανδημίας; Πώς ο Covid-19 θα αναδιαμορφώσει τον κόσμο μας;

Τα ερωτήματα

Είναι εύλογο λοιπόν, να δημιουργούνται νέα ερωτήματα τα οποία αφορούν την νέα εποχή τα οποία δεν είναι άλλα από:

• Πώς η πανδημία έχει ομαλοποιήσει την απομακρυσμένη εργασία και τι μπορεί να σημαίνει κάτι τέτοιο;
• Θα πάμε ξανά στο γραφείο – και, εάν ναι, με ποιά συχνότητα;
• Τι αντίκτυπο θα έχει ένας «υβριδικός» τρόπος εργασίας στον τρόπο επικοινωνίας, σύνδεσης και δημιουργίας;
• Η εργασία από το σπίτι θα επηρεάσει ζητήματα που αφορούν την ισότητα και την ποικιλομορφία των φύλων;
• Ποιά θα είναι η κατάσταση εάν τα γραφεία μας είναι εικονικά και χάνουμε τις καθημερινές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που υπήρχαν στο χώρο εργασίας;
• Μπορούμε να μάθουμε από το Covid-19 και να δημιουργήσουμε καλύτερα δίκτυα ασφαλείας για τους πιο ευάλωτους εργαζόμενους;
• Αν το μέλλον είναι ψηφιακό, πώς θα διασφαλίσουμε ότι δεν θα μείνουν πίσω οι περιοχές του παγκόσμιου πληθυσμού;

Οι απαντήσεις των ειδικών

Ανάμεσα σε άλλους, τα παραπάνω ερωτήματα προσπάθησαν να απαντήσουν η Melinda Gates – Συμπρόεδρος στο Ίδρυμα Bill & Melinda Gates-, o Stewart Butterfield -Διευθύνων Σύμβουλος και συνιδρυτής Slack-, η Diane Coyle – Συνδιευθύντρια του Bennett Institute for Public Policy στο University of Cambridge-, ο Eric S Yuan – Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος Zoom-, η Reetika Khera – Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Ινδίας- και ο Scott Galloway – Καθηγητής Marketing στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης-.

Η Melinda Gates για το μέλλον της ισότητας των φύλων:

“Τελικά ο κόσμος θα πάρει σοβαρά την ισότητα των φύλων; Αυτό είναι ζήτημα που μας απασχολεί εδώ και χρόνια, αλλά τώρα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Διότι κάθε φορά που οι οικονομίες του κόσμου βρέθηκαν στο χείλος του γκρεμού, οι γυναίκες ήταν αυτές που βρέθηκαν στο περιθώριο.”

Ακόμη, η κ. Gates έκανε λόγο για τους χαμηλούς μισθούς των γυναικών συγκριτικά με των ανδρών, αλλά και για τις γυναίκες που συνηθίζουν να δουλεύουν είτε ως baby sitters, είτε ως οικιακοί βοηθοί, μια δουλεία δηλαδή που δύσκολα θα την έκανε κάποιος άντρας. Η πανδημία λοιπόν, κάνει αυτήν την κατάσταση ακόμη πιο μονόπλευρη καθώς όσες γυναίκες εργάζονται από το σπίτι, αναγκάζονται να υπηρετούν το ρόλο της νοικοκυράς και της μητέρας. Για να μπορέσει να λυθεί το συγκεκριμένο πρόβλημα, η κ. Gates προσέθεσε πως  “Οι λύσεις βρίσκονται στις κυβερνήσεις, τους εργοδότες και τις οικογένειες που έχουν δεσμευτεί να κάνουν τα πράγματα πιο δίκαια.” (σ.σ. εννοώντας για τους πολλαπλούς ρόλους που πρέπει να υπηρετεί μία γυναίκα).

Ο Stewart Butterfield για την επιθυμία των ανθρώπων να εργάζονται σε γραφεία:

“Όλοι γνωρίζουμε ότι η δουλειά δεν θα είναι ποτέ η ίδια, ακόμα κι αν δεν γνωρίζουμε ακόμη όλους τους τρόπους με τους οποίους θα είναι διαφορετική. Αυτό που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι η ξαφνική μετάβαση σε κατανεμημένη εργασία παρείχε μια ευκαιρία για να κατανοήσει κανείς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί μέσα σε ένα εργασιακό περιβάλλον.”

Ακόμη, για τον κ. Butterfield, θετικό μπορεί να είναι το γεγονός πως μέσω της τηλεργασίας, μπορούν να περιοριστούν και να εξαλειφθούν διάφορα κωλύματα που μπορεί να αντιμετώπιζαν οι εργαζόμενοι όταν εργάζονταν σε γραφεία και εταιρίες, όπως είναι η γραφειοκρατία.

“Από τη σκοπιά των εργαζομένων, η αλλαγή είναι τεράστια: οι άνθρωποι κάνουν νέες επιλογές για το πού θέλουν να ζήσουν και δημιουργούν νέες προσδοκίες για ευελιξία, συνθήκες εργασίας και ισορροπία ζωής.

Η έρευνα του Future Forum για 4.700 εργαζόμενους  διαπίστωσε ότι η πλειονότητα δεν θέλει να επιστρέψει στον παλιό τρόπο εργασίας. Μόνο το 12% θέλει να επιστρέψει στην εργασία γραφείου πλήρους απασχόλησης και το 72% θέλει να προχωρήσει ένα υβριδικό μοντέλο “απομακρυσμένου γραφείου”.”

Η Diane Coyle για τον ρόλο του κράτους σε αυτήν την νέα οικονομία:

“Το οικονομικό σοκ που προκαλείται από την πανδημία κάνει ακόμη πιο πιεστικά ορισμένα από τα ερωτήματα σχετικά με την οικονομία.  Υπάρχει μια απαίτηση να την «ξαναχτίσουμε καλύτερα», καθώς ήταν σαφές ότι ορισμένα πράγματα είχαν ήδη αρχίσει να πηγαίνουν στραβά και τώρα έχουν επιδεινωθεί.”

Επιπλέον, η κ. Coyle, αναφέρθηκε στις χαμηλές αμοιβές και στις τρομερές συνθήκες εργασίας που ισχύουν για ορισμένους επαγγελματικούς κλάδους (όπως είναι τα delivery, οι αποθηκάριοι κ.ο.κ).

“Θα ήθελα να επισημάνω ένα υποκείμενο ερώτημα σχετικά με το ρόλο του κράτους στην οικονομία. Έχουμε συνηθίσει την ιδέα ότι η κυβέρνηση και οι αγορές είναι ξεχωριστοί τομείς, και η αγορά γενικά γνωρίζει καλύτερα.”

Ωστόσο, στις αντιδράσεις κρίσης σε όλο τον κόσμο, έχει δείξει το πόσο δραματικά μπορούν να παρέμβουν οι κυβερνήσεις στη διαχείριση της οικονομίας.

Μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να ξεκουραστεί ο ρόλος του κράτους ακόμα κι αν μια κυβέρνηση ήθελε να το κάνει. Όμως, με έμφαση στις νέες επενδύσεις σε υποδομές και στην πράσινη μετάβαση, στη δημιουργία προγραμμάτων εργασίας, στην κάλυψη του εκπαιδευτικού ελλείμματος λόγω της διακοπής της μάθησης έως το 2020 και μετά και στη στήριξη βασικών βιομηχανιών όπως τα ταξίδια και οι τέχνες, νομίζω ότι θα μπορέσει να υπάρξει μια ουσιαστική αλλαγή στις αντιλήψεις που επικρατούν για το ρόλο του κράτους.”

Ο Eric S. Yuan για το πώς οι βιντεοκλήσεις θα συνεχίσουν να διαμορφώνουν τις επιχειρήσεις:

“Τώρα που ο κόσμος είναι εξοικειωμένος με την επικοινωνία μέσω βίντεο, ο  σύνδεσης των επιχειρήσεων και των ατόμων θα αλλάξει για πάντα.”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. S.Yuan και συνέχισε:

“Η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση, η χρηματοδότηση και οι μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις αναπτύσσονται και βελτιώνονται με τη βοήθεια της επικοινωνίας μέσω βίντεο. Μόνο φέτος, εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων, εκπαιδευτές γιόγκα και πιάνο, θεραπευτές, λογιστές και άλλοι , διατήρησαν και μάλιστα μεγάλωσαν τις επιχειρήσεις  τους, χρησιμοποιώντας το βίντεο για να συνδεθούν με πελάτες. Πιστεύουμε ότι αυτό το μοντέλο θα διαδοθεί ακόμα περισσότερο στο μέλλον, οπότε διευκολύναμε αυτές τις αλληλεπιδράσεις με το OnZoom, μια νέα λύση all-in-one για τους χρήστες ώστε να μπορούν να δημιουργούν και να φιλοξενούν δωρεάν και επί πληρωμή εκδηλώσεις στο Zoom.”

Ακόμη, σύμφωνα με τον κ. S.Yuan, ορισμένοι οργανισμοί θα υιοθετήσουν ένα μοντέλο υβριδικής εργασίας, όπου οι εργαζόμενοι θα πηγαίνουν συγκεκριμένες ημέρες στο γραφείο και άλλες θα δουλεύουν από το σπίτι, ενώ ενδέχεται να ευθυγραμμίσουν τα χρονοδιαγράμματα των υπαλλήλων και τα απομακρυσμένα χρονοδιαγράμματα για να υπάρχει ισότητα κατανομής της εργασίας. Τέλος, επισήμανε πως  και τα δύο μοντέλα εργασίας θα αποδίδουν αυξημένη παραγωγικότητα, θα υπάρχει εμβάθυνση της συνεργασίας, αλλά και θα αναπτυχθεί η ικανότητα προσέλκυσης ενός  διαφορετικού εργατικού δυναμικού.

Η Reetika Khera για την αξία της εργασίας:

Για την κ. Khera, η πιο σημαντική συνειδητοποίηση που έκανε εξαιτίας της πανδημίας και των σχετικών περιορισμών, ήταν ότι οι άνθρωποι έχουν συνειδητοποιήσει την αξία της εργασίας στη ζωή μας.

“Δεν αναφέρομαι σε αυτούς που έχουν χάσει τη δουλειά και το εισόδημά τους και το χρειάζονται για να επιβιώσουν. Έχω στο μυαλό μου όσους εργάζονται άνετα από το σπίτι, ακόμη και ανακαλύπτοντας παλιές αγάπης (όπως μαγείρεμα ή σκίτσο), ακονίζοντας νέες δεξιότητες (πολλοί ψήνουν) και ούτω καθεξής. Αναφέρομαι στην εργασία γενικά, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών που λαχταρούν ακόμη και τις διαλέξεις. Υπάρχουν ενδείξεις σε όλες τις οικονομικές τάξεις για λαχτάρα για δουλειά. Ακόμα και το ομολογουμένως μικρό μέρος των εργαζομένων που ενώ λάμβαναν κάποιο επίδομα, καθώς δεν μπορούσαν να εργαστούν λόγω lockdown, εκφράζουν ανησυχία για το πότε θα ξαναγυρίσουν στη δουλειά.

Για διαφορετικούς λόγους, νομίζουμε ότι η δουλειά αφορά τα χρήματα. Με την WFH οι άνθρωποι συνέχισαν να απολαμβάνουν την οικονομική αξία της εργασίας, αλλά εξακολουθούν να αισθάνονται ότι υπάρχει ένα κενό στη ζωή τους. Το προφανές επόμενο βήμα θα ήταν να εκτιμούμε τη δουλειά άλλων ανθρώπων, ακόμα και όταν αμείβονται χαμηλότερα από εμάς. Δυστυχώς, αυτό δεν συνέβη.”

Η Jeanna Lundberg για το μέλλον των χώρων εργασίας:

Για την κ. Lundberg, ο κορωνοϊός έφερε τα πάνω κάτω όσον αφορά την στέγαση της εργασίας, καθώς ξαφνικά οι εταιρείες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα τυπικά κτίρια γραφείων και να εμπιστευτούν τόσο την τεχνολογία όσο και τους υπαλλήλους τους για να εργαστούν πραγματικά από απόσταση. Ο περισσότερος κόσμος προτιμά την τηλεργασία καθώς απολαμβάνει προνόμια όπως η αποφυγή της υποχρεωτικής μετακίνησης, η εμπιστοσύνη από τα αφεντικά τους και η ελευθερία να προσαρμόζουν τον χρόνο τους όπως αυτοί επιθυμούν. Από την άλλη, παραπονιούνται ότι το γραφείο στο σπίτι είναι περιορισμένο, βαρετό και μοναχικό μετά από λίγο.

Οι εταιρείες ανακάλυψαν ότι τόσο η απομακρυσμένη εργασία όσο και η εμπιστοσύνη των υπαλλήλων δεν είναι μόνο δυνατό να υπάρχει, αλλά σε πολλές περιπτώσεις είναι και επικερδής για την εταιρία.

Όπως δήλωσε η κ. Lundberg,  “ο Covid-19 μάς δίδαξε τη σημασία της ευελιξίας και της εμπιστοσύνης, ώστε να υπάρχει βιωσιμότητα και υγεία στην κάθε εταιρία και επιχείρηση. Καθώς οι εταιρείες τολμούν να διερευνήσουν νέες επιλογές στέγασης, μπορεί να αλλάξει ο τρόπος που χρησιμοποιούνται οι χώροι εργασίας. Φανταστείτε εάν θα μπορούσατε να έχετε πρόσβαση σε νέες εμπνευσμένες τοποθεσίες προσαρμοσμένες για διαφορετικές εργασίες και έργα όπου κι αν βρίσκεστε!”

Ο Scott Galloway για τις αλλάγες που προέκυψαν στην εργασία κατά τη διάρκεια της πανδημίας:

“Το μεγαλύτερο ερώτημα που αντιμετωπίζει ο κόσμος καθώς η πανδημία υποχωρεί θα είναι: Θα συνεχίσουν να υπάρχουν οι αλλαγές που προέκυψαν τον καιρό της πανδημίας;”

Για τον κ. Galloway δεν είναι λίγες οι επιχειρήσεις που εξοπλίστηκαν με υπερσύγχρονα μέσα και ηλεκτρονικές πλατφόρμες ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν οικονομικά την εποχή της πανδημίας, αλλά και να αναπτύξουν νέες δεξιότητες, καθώς αυτή η κατάσταση για τους περισσότερους ήταν κάτι το πρωτοφανές.

Παρόλα αυτά, πέρα από τον κόσμο των επιχειρήσεων, η πανδημία αποκάλυψε και επιτάχυνε τις έντονες ανισότητες στο εισόδημα, τον τρόπο ζωής και τις ευκαιρίες. Τα άτομα της εργατικής τάξης απολύθηκαν ή αναγκάστηκαν να εργάζονται σε επικίνδυνες συνθήκες για την υγεία τους, για τον ελάχιστο μισθό.

Ο Vinod Kumar για τις νέες κοινωνικές συμβάσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων:

“Βλέπουμε μια μαζική επανεγγραφή των κοινωνικών συμβάσεων μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων ως αποτέλεσμα του Covid-19.”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Kumar, κάνοντας λόγο για ριζικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων και των εργαζομένων ενώ αναφέρθηκε και στην καθιέρωση του ευέλικτου ωραρίου εργασίας.

“Αυτές οι νέες κοινωνικές συμβάσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων επικεντρώνονται στην ανάμειξη προσωπικών γραφείων με απομακρυσμένες δυνατότητες. Ως αποτέλεσμα, όταν σκέφτομαι το μέλλον της εργασίας και πώς θα εξελιχθεί στα επόμενα χρόνια, πιστεύω ότι μια εργάσιμη ημέρα μας, θα είναι πιο εικονική και αυτοματοποιημένη. Η άνοδος των δικτύων 5G και των συνδεδεμένων μηχανών θα επιτρέψει εικονικούς σταθμούς εργασίας εν κινήσει. Αυτοί οι εικονικοί σταθμοί θα παρέχουν στους υπαλλήλους όλες τις ανέσεις ενός ψηφιακού χώρου εργασίας, από βοηθούς που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη που προετοιμάζουν παρουσιάσεις σε πίνακα έως ακουστικά εικονικής πραγματικότητας που σας βάζουν στο τραπέζι μιας πρωινής συνάντησης με συναδέλφους σε όλο τον κόσμο. Τελικά, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να δημιουργήσουν ψηφιακούς χώρους εργασίας που θα διευκολύνουν την εργασία όλων των ειδών των εργαζομένων σε ευέλικτα περιβάλλοντα ενώ ζουν επίσης τη ζωή τους.”

Η Rosanna Durruthy για τους εργαζόμενους γονείς:

Για την κ. Durruthy, η τηλεργασία είναι κάτι που θα παραμείνει σταθερό ακόμα και μετά την πανδημία καθώς ο κόσμος είτε έχει εντολή από κάποιον εργοδότη, είτε είναι αυτοαπασχολούμενος, θα προτιμήσει να εργάζεται με αυτόν τον τρόπο.  Για πολλούς επαγγελματίες, αυτό είναι μια θετική και ευπρόσδεκτη αλλαγή.

Σε αυτό το περιβάλλον, η ύπαρξη διευθυντικών στελεχών και ηγετών εταιρειών που αναγνωρίζουν επίσης τις μοναδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γονείς που εργάζονται είναι κρίσιμη. Ως ηγέτης, μπορείτε να προωθήσετε ένα περιβάλλον και μια κουλτούρα όπου οι εργαζόμενοι γονείς υποστηρίζονται προσφέροντας τους ευελιξία, όπως απομάκρυνση από τις παραδοσιακές ώρες εργασίας  και ενθάρρυνση του ευέλικτου ωραρίου. Είναι επίσης σημαντικό οι οργανισμοί να κατανοήσουν τις προκλήσεις και τα εμπόδια της επιστροφής στην εργασία. Μια μελέτη στο LinkedIn διαπίστωσε ότι το 30% των επαγγελματιών με παιδιά  πιστεύουν ότι δεν έχουν την απαραίτητη βοήθεια για να επιστρέψουν στην εργασία τους. Και το 60% των εργαζομένων δηλώνουν ότι οι εργοδότες τους δεν έχουν προσαρμόσει τα προγράμματα εργασίας τους για να τους βοηθήσουν με τα γονικά καθήκοντα. Καθώς οι εταιρείες προσπαθούν να ανοίξουν ξανά, πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες των εργαζομένων γονέων.”

Με πληροφορίες από το bbc.com

Άννα Σαϊνίδου