Πούτιν: Το μόνο που του απομένει είναι «η αηδιαστική λατρεία της νίκης» – Θα αρνηθούν οι Ρώσοι το «όπιο των μαζών»;

Την άποψη της «Νόβαγια Γκαζέτα», ανεξάρτητης εφημερίδας από τη Ρωσία, φιλοξενούν σήμερα μια σειρά διεθνή ΜΜΕ, την ώρα που όλος ο πλανήτης είχε στραμμένη την προσοχή του στην Κόκκινη Πλατεία για την ομιλία του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ο Κίριλ Μαρτίνοφ, αρχισυντάκτης της «Novaya Gazeta Europe», έγραψε άρθρο για τα επόμενα σχέδια του Ρώσου προέδρου, το οποίο φιλοξενείται στον «Guardian».

Το μόνο που απομένει στον Πούτιν είναι η αηδιαστική λατρεία της νίκης, σημειώνει ο Μαρτίνοφ.

Ο Πούτιν, γράφει, γεννήθηκε επτά χρόνια μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και μεγάλωσε με τον μύθο της μεγάλης νίκης της εποχής Μπρέζνιεφ. Άνθρωπος χωρίς μεγάλη μόρφωση, του άρεσε να παραθέτει σοβιετικές ταινίες και παλιές ιστορίες. 

«Μαγικό παραμύθι»

Τα βιβλία ιστορίας παρουσίαζαν τον «μεγάλο πατριωτικό πόλεμο» ως ένα μαγικό παραμύθι στο οποίο ο ήρωας – ο ρωσικός λαός – νικάει ένα τέρας, προς φθόνο όλου του κόσμου. Σε αυτόν τον μύθο δεν υπήρχε χώρος για πολλά από τα πραγματικά γεγονότα του πολέμου, όπως το σύμφωνο Μολότοφ – Ρίμπεντροπ, ο πόλεμος με τη Φινλανδία, η κατοχή της Βαλτικής. Ο μύθος αγνοεί την απέλαση εκατομμυρίων Πολωνών. Αποσιωπά την εκστρατεία στο Ρζεφ του χειμώνα του 1942-43, στην οποία ο σοβιετικός στρατός υπέστη τρομερές απώλειες, προτιμώντας να μείνει στις ιστορικές νίκες της Μόσχας και του Στάλινγκραντ.

Ο μύθος, που γιορτάζεται σήμερα την Ημέρα της Νίκης της Ρωσίας, έχει γίνει η βασική αφήγηση που στηρίζει το σχέδιο του Πούτιν για να κυβερνήσει τη Ρωσία για πάντα.

Κάποια στιγμή ο Πούτιν αποφάσισε να παραμείνει στην εξουσία επ’ αόριστον. Οι εκλογές έρχονταν και έφευγαν, και ο ίδιος έλεγε ψέματα ότι θα ήταν οι τελευταίες του, ότι δεν είχε καμία πρόθεση να αλλάξει το σύνταγμα της Ρωσίας του 1993, το οποίο προβλέπει το πολύ δύο συνεχόμενες θητείες.

Η πρώτη του στρατηγική για την αιώνια διακυβέρνηση ήταν να επιτρέψει στους πολίτες να γίνουν πλούσιοι, καθώς η χώρα έγινε πλουσιότερη από ποτέ στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2000.

Αλλά όταν η ανάπτυξη σταμάτησε, με μεγάλο μέρος του πλούτου να έχει καταληφθεί από λίγα χέρια, αναγκάστηκε να στραφεί στην προπαγάνδα. Άρχισε να επικαλείται το αίσθημα των «παραδοσιακών αξιών» για να ενισχύσει την έννοια της ύψιστης σημασίας του για τη Ρωσία – ο απαραίτητος ηγέτης που ήταν η μόνη άμυνα των Ρώσων απέναντι στη «δυτικοποίηση» και τη διάλυση στη θάλασσα των ευρωπαϊκών λαών.

Άρχισε να πιστεύει τη δική του προπαγάνδα

Και ο Πούτιν άρχισε να πιστεύει τη δική του προπαγάνδα – ότι είχε τώρα μια ειδική ιστορική αποστολή να δημιουργήσει μια Μεγάλη Ρωσία. Όχι ακριβώς μια νέα ΕΣΣΔ, γιατί κανείς δεν επρόκειτο να ξαναχτίσει τον κομμουνισμό ή να εφεύρει κάποια νέα ιδεολογία ή να αποικίσει εκ νέου την Κεντρική Ασία, ώστε να εξασφαλίσει ωραία φτηνά εργατικά χέρια για τη ρωσική οικονομία, σημειώνει ο Κίριλ Μαρτίνοφ.

Η Μεγάλη Ρωσία φανταζόταν τον εαυτό της ως την τρίτη μεγάλη δύναμη του κόσμου (μαζί με τις ΗΠΑ και την Κίνα). Και αν οι αντίπαλες ΗΠΑ είχαν την ΕΕ ως δορυφόρο τους, τότε η Μεγάλη Ρωσία θα χρειαζόταν τη δική της σφαίρα επιρροής. Οι «παραδοσιακές αξίες» του Πούτιν κατέληξαν ουσιαστικά στην ομοφοβία και στη λατρεία της στρατιωτικής νίκης. Γρήγορα έγινε σαφές ότι η δίωξη των ομοφυλόφιλων δεν αποτελούσε πραγματικά μια ανθεκτική στρατηγική για την αιώνια κυριαρχία ενός ισχυρού ηγέτη. Η λατρεία της νίκης ήταν το μόνο που είχε απομείνει.

Η εικόνα πήρε σιγά σιγά μορφή. Η οπερέτα του ρωσικού μιλιταρισμού αναπτύχθηκε από την τηλεοπτική προπαγάνδα, όπου πολυάριθμοι «ειδικοί» άρχισαν να μιλούν για το πώς είμαστε οι ισχυρότεροι στον κόσμο, κανείς δεν μπορεί να μας διατάξει, οι πύραυλοί μας μπορούν να κάνουν πολλές φορές τον γύρο του κόσμου και να καταστρέψουν όποιον θέλουμε.

Ήταν γελοίο, αλλά οι ομιλίες του Πούτιν άρχισαν σιγά σιγά να μοιάζουν όλο και περισσότερο με εκείνες του εκλιπόντος νεοφασίστα Βλαντιμίρ Ζιρινόφσκι. Μιλούσε όλο και λιγότερο για βαρετά πράγματα όπως η οικονομική ανάπτυξη, αλλά πραγματικά φωτιζόταν όταν μιλούσε για νέους «απαράμιλλους» τύπους όπλων.

«Μπορούμε να το ξανακάνουμε», έγινε το κύριο σύνθημα της Ρωσίας του Πούτιν, μια σαφής αναφορά στο γεγονός ότι οι Ρώσοι νίκησαν τον ναζισμό στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και πιστεύουν ότι μπορούν να το ξανακάνουν. 

Οι εκλογές του 2024

Ο Πούτιν έχει κερδίσει τέσσερις προεδρικές εκλογές, αλλά το 2024 επίκειται μια πέμπτη (σ.σ. εκλογική αναμέτρηση). Ο απολογισμός του κοροναϊού ήταν βαρύς στη Ρωσία και η οικονομία έχει καταρρεύσει, οπότε οι επιλογές του Πούτιν είναι λίγες. Στο μυαλό του, ο καλύτερος τρόπος για να κρατηθεί στην εξουσία είναι μια επανάληψη της μεγάλης νίκης. Μια συμβολική παρέλαση στις 9 Μαΐου δεν θα ήταν αρκετή – θα πρέπει να γεμίσει την εικόνα με αίμα.

Και έτσι προσπάθησαν να το «ξανακάνουν», ενορχηστρώνοντας τη μεγαλύτερη τραγωδία της Ευρώπης από το 1945. Ο πόλεμος είναι ο πρώτος στον κόσμο που επινοήθηκε άμεσα από την τηλεόραση.

Μοιάζει επίσης με τη στιγμή που η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε πραγματικά, επειδή η Ρωσία, ως κληρονόμος αυτής της αυτοκρατορίας, δεν μπορεί να ξεπεράσει αυτή την κρίση με όλους εκείνους τους σοβιετικούς μύθους για τη νίκη να παραμένουν άθικτοι.

«Και ποιος θέλει να πιστέψει σε αυτό;»

Δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι οι περισσότεροι Ρώσοι το έχουν πιστέψει αυτό και αδιαφορούν για τα στρατιωτικά εγκλήματα που διαπράττονται στην Ουκρανία, λέει ο Μαρτίνοφ. Δεν είναι μόνο ότι δεν έχουν πλήρη εικόνα λόγω της εξάλειψης της δημοσιογραφίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Είναι ότι αν σταματήσεις να πιστεύεις την προπαγάνδα, τότε δεν μπορείς πλέον να πιστεύεις σε μια Ρωσία παραδοσιακών αξιών, ένα έθνος ηρώων της ημέρας της νίκης. Το μόνο που μένει είναι ένας άγριος άνθρωπος που περιπλανιέται στα ερείπια μιας στρατιωτικοποιημένης κλεπτοκρατίας, κρατώντας μια πυρηνική βαλίτσα στο χέρι. Και ποιος θέλει να πιστέψει σε αυτό;, αναρωτιέται ο Μαρτίνοφ.

Ποιοι είμαστε και πώς αφήσαμε να συμβεί αυτό; Είναι τρομακτικό να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση. Οι Ρώσοι θα επιμείνουν στους μύθους τους μέχρι την τελευταία στιγμή. Εν τω μεταξύ, έχουν τη στρατιωτική τους παρέλαση, την ημέρα της νίκης τους, το όπιο των μαζών, καταλήγει ο Μαρτίνοφ.