Αναμφισβήτητα, εμείς οι ίδιοι τοποθετούμε φραγμούς στο μυαλό μας. Και πολλές φορές αχρείαστα. Οχυρωνόμαστε με συρματοπλέγματα για να κρατήσουμε τους άλλους μακριά. Ξεχνάμε όμως, πως τα ίδια συρματοπλέγματα που χρησιμοποιούμε για να μη μπουν οι άλλοι μέσα, κρατάνε κι εμάς από το να βγούμε έξω.
Τι σημαίνει ελευθερία; Τι ορίζουμε ως ελευθερία; Ποιος είναι ελεύθερος; Ο Αριστοτέλης όρισε ως ελεύθερο άνθρωπο αυτόν που έχει ξεπεράσει τους φόβους του. Εμείς, τουλάχιστον στην πλειοψηφία μας, ορίζουμε ως ελεύθερο αυτόν που δεν βρίσκεται σε κάποια μορφή φυλακής. Αυτόν που δεν περιορίζεται πίσω από κάγκελα και συρματοπλέγματα. Τον «νομοταγή πολίτη». Αυτόν που συμμορφώνεται με νόμους και κανόνες και δεν παρανομεί.
Ή μάλλον, αυτόν που δεν τον έχουν πιάσει να παρανομεί. Γιατί κάπου εκεί έγκειται η διαφορά του «μέσα» και του «έξω». Κάποιους τους έπιασαν να παρανομούν, κάποιους άλλους όχι. Όχι ακόμα. Ποιον άλλο ορίζουμε ως ελεύθερο; Αυτόν που ζει σε μια ελεύθερη χώρα; Που δεν είναι υποδουλωμένος; Που δεν βρίσκεται σε πόλεμο;
Όλα αυτά αναφέρονται άμεσα και κατά βάση σε σωματικούς περιορισμούς. Ωστόσο, μια φυλακή δεν χρειάζεται απαραίτητα κάγκελα για να σε αιχμαλωτίσει. Μπορείς να είσαι παγιδευμένος με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Όπως είμαστε όλοι εμείς σήμερα στα σπίτια μας, μαχόμενοι έναν αόρατο αντίπαλο, μακριά από αγαπημένα πρόσωπα, πράγματα, δραστηριότητες, επ’ αόριστον.
Ή όπως δυστυχώς, σε διάφορα μήκη και πλάτη του πλανήτη, κάποιοι άνθρωποι, που κυρίως είναι γυναίκες, βρίσκονται φυλακισμένες στο ίδιο τους το σπίτι από καταπιεστικούς και κακοποιητικούς συζύγους ή συντρόφους. Κλειδωμένες, υπό καθεστώς απειλής και βίας, σωματικής, λεκτικής, σεξουαλικής, ανήμπορες να ελευθερωθούν από τα δεσμά τους. Και με τον καιρό η φυλακή τους από σωματική, μετατρέπεται κυρίως σε ψυχολογική.
Με το φόβο των συνεπειών για οποιαδήποτε απόπειρα απόδρασης ή έχοντας αποπειραθεί να ελευθερωθούν και έχοντας βιώσει κάποιες από τις επιπτώσεις, αποθαρρύνονται από κάποια μελλοντική προσπάθεια. Και να τους δινόταν η ευκαιρία να φύγουν, δεν θα το έκαναν. Ο φόβος, η τρομοκρατία, έχει ριζώσει στο κεφάλι τους και κρατάει δέσμιο το μυαλό τους. Αόρατα κάγκελα.
Πρώτα, πρέπει να βγάλεις τα κάγκελα της φυλακής από το κεφάλι σου. Έπειτα, το σώμα θα ακολουθήσει. Κι αυτό είναι το δύσκολο μέρος. Να είσαι παγιδευμένος, αλλά να βρεις έναν τρόπο να κρατήσεις το μυαλό σου ελεύθερο. Έχοντας εργαστεί στη φυλακή, αυτό ήταν κάτι που παρατηρούσα συχνά. Υπήρχαν κρατούμενοι που ενώ ήταν φυλακισμένοι σωματικά, το μυαλό τους ήταν ελεύθερο να ταξιδεύει, να ονειρεύεται, να επιθυμεί, να σχεδιάζει, να εύχεται, να επιζητά την ελευθερία, τη ζωή, το «έξω».
Μια φυλακή, ιδίως όταν μετατοπίζεται από το σώμα στο μυαλό, δεν σε περιορίζει απλώς στο να κινείσαι ελεύθερα και να πράττεις αυτοβούλως. Περιορίζει κι άλλα πράγματα. Προοδευτικά, πλήττει τον τρόπο σκέψης σου. Αρχίζεις να παρατηρείς πως δεν μπορείς να σκεφτείς όπως πρώτα, όχι τόσο καθαρά κι ελεύθερα. Το σκεπτικό σου «στενεύει», το λεξιλόγιο «φτωχαίνει», η συγκέντρωση αποδυναμώνεται, η μνήμη εξασθενεί, το μυαλό «θολώνει».
Σκέψου πόσες φορές σου έχουν πει ή έχεις πει εσύ σε κάποιον άλλον ή ακόμα και στον ίδιο σου τον εαυτό Βγες, πήγαινε μια βόλτα, να σε χτυπήσει αέρας, να πάρεις λίγο το χρόνο σου να αποστασιοποιηθείς από τα πράγματα, να καθαρίσει το μυαλό σου, να σκεφτείς πιο λογικά; Μπορείς να φανταστείς πόσο δύσκολο είναι αυτό για κάποιον που βρίσκεται στη φυλακή;
Αναμφισβήτητα, εμείς οι ίδιοι τοποθετούμε φραγμούς στο μυαλό μας. Και πολλές φορές αχρείαστα. Οχυρωνόμαστε με συρματοπλέγματα για να κρατήσουμε τους άλλους μακριά. Ξεχνάμε όμως, πως τα ίδια συρματοπλέγματα που χρησιμοποιούμε για να μη μπουν οι άλλοι μέσα, κρατάνε κι εμάς από το να βγούμε έξω.
Είναι σχετικώς εύκολο να βγάλεις έναν άνθρωπο από τη φυλακή. Μπορείς όμως να βγάλεις τη φυλακή από τον άνθρωπο;
Νικολία Ζωμένου Ψυχολόγος Υγείας, MSc.- Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια
Πηγή: psychologynow.gr
