Αλήθεια τί μπορεί να σκέφτεται ένας μέσος πολίτης του λεγόμενου “δυτικού κόσμου” για την Κούβα; Όμορφους χορούς, ακριβά αρωματικά πούρα ή μήπως την εικόνα μιας αυταρχικής, πάμπτωχης χώρας χωρίς ήθη; Η περίπτωση της Κούβας, της χώρας της Λατινικής Αμερικής που βρίσκεται σε καθεστώς εμπάρκο από τις ΗΠΑ εξαιτίας των κομμουνιστικών της κυβερνήσεων, έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές τον παγκόσμιο τύπο. Αλλά ακόμη και για τους λάτρεις των φιλελεύθερων καθεστώτων και της ελεύθερης αγοράς, ένα γεγονός παραμένει αδιαμφισβήτητο: Η υπεροχή του συστήματος υγείας της.

Η Κούβα, είναι μία χώρα η οποία ουκ ολίγες φορές, έχει αποσπάσει παγκόσμιους επαίνους για το σύστημα υγείας της: Ανάμεσα σε αυτούς τους επαίνους, σημαντικότερος ήταν αυτός της Μάργκαρετ Τσαν, της γενικής διευθύντριας του ΠΟΥ, η οποία ανακοινώνοντας πως η Κούβα είναι η πρώτη χώρα του κόσμου στην οποία έγινε εξάλειψη της μετάδοσης του ιού HIV του AIDS και της σύφιλης από τη μητέρα στο παιδί, δήλωσε ότι “Η εξάλειψη της μετάδοσης ενός ιού είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στο θέμα της δημόσιας υγείας”. Ακόμη, ανάμεσα σε άλλα, οι Κουβανοί επιστήμονες έχουν αναπτύξει καινοτόμα προϊόντα ιδιαίτερα διαδεδομένα στις αγορές φαρμάκων της Λατινικής Αμερικής, μεταξύ των οποίων είναι το εμβόλιο ενάντια στον Τύπο Β’ της μηνιγγοκοκκικής μηνιγγίτιδας, όπως και το εμβόλιο που εμποδίζει την ανάπτυξη του καρκίνου του πνεύμονα.

Δεν είναι μόνο αυτά όμως τα σπουδαία επιτεύγματα του ιατρικού συστήματος της Κούβας. Οι υγειονομικές μεταρρυθμίσεις που έχουν θεσμοθετηθεί στην χώρα, από τον προηγούμενο αιώνα, έχουν τη βάση τους στο σχεδιασμό της υγειονομικής περίθαλψης και των παροχών, ώστε να μπορεί να υπάρχει για όλους ιατρική περίθαλψη, ιατρική εκπαίδευση και πρόληψη των ασθενειών. Ακόμη, η ενημέρωση για τα προβλήματα υγείας είναι μια από τις προτεραιότητες του συστήματος της Κούβας. Άλλωστε, το άρθρο 50 του Συντάγματος της, που αναθεωρήθηκε το 1976 διακηρύσσει: «Κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα στην προστασία και τη φροντίδα της υγείας του».

Η Κούβα διαθέτει ένα γιατρό για 149 άτομα, 85.563 γιατρούς συνολικά. Η αναλογία στις ΗΠΑ είναι ένας γιατρός ανά 413 άτομα.

Πρωτοπόρα και στην δημιουργία του εμβολίου για τον κορωνοϊό

Πριν δύο ημέρες ανακοινώθηκε πως η Κούβα έχει ήδη θέσει δύο από τα δικά της εμβόλια σε κλινικές δοκιμές. Τα δύο υποψήφια εμβόλια της Κούβας -γνωστά ως Sovereign 1 και Sovereign 2- δεν περιλαμβάνονται ανάμεσα στα εννέα που έχει επιλέξει μέχρι τώρα το COVAX για το χαρτοφυλάκιό του, όπως δήλωσε εκπρόσωπος της CEPI, εξαιτίας του εμπάρκου της χώρας από την διεθνή αγορά. Παρόλα αυτά η Κούβα, συνηθισμένη να αντιμετωπίζει παρόμοια εμπόδια, εργάζεται πυρετωδώς ώστε να κατασκευάσει το εμβόλιο και σε περίπτωση που χρειαστεί, να το εξάγει και σε άλλες χώρες που το έχουν ανάγκη.

Το παράδειγμα της Κούβας: Πώς η χώρα κατόρθωσε να περιορίσει τα κρούσματα κορωνοϊού

Για όσους εναντιώνονται με το πολιτικό καθεστώς της χώρας, ίσως το υπερβολικά σκληρό lockdown του χειμώνα να ήταν μια φοβερά κακή και αυταρχική επιλογή, καθώς η Κούβα είχε περιορίσει οποιαδήποτε είσοδο σε τουρίστα με αποτέλεσμα να υποστεί τεράστια ζημιά στην οικονομία της.

Με το που εμφανίστηκε ο ιός, η χώρα αρματώθηκε σκληρά, ενώ τον Σεπτέμβρη χαλάρωσε τα περιοριστικά μέτρα, με την ελπίδα να ενισχύσει την οικονομία της, επιτρέποντας σε καταστήματα και κυβερνητικά γραφεία να ανοίξουν ξανά και να καλωσορίσουν ντόπιους και τουρίστες σε όλα τα αεροδρόμια του νησιού, εκτός από αυτό της Αβάνας.

Ακόμη, όσοι τουρίστες έφταναν στην Κούβα, υποχρεώνονταν να κάνουν rapid tests και να παρακολουθούνται από ειδικούς επιδημιολόγους κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο νησί.

Κούβα: Ένα εξαιρετικό παράδειγμα διαχείρισης της πανδημίας

“Η Κούβα, ένα νησί με 11,3 εκατομμύρια κατοίκους αποτελεί ένα “απίθανο” παράδειγμα  διαχείρισης μιας πανδημίας”, δήλωσε ο Michael Bustamante του Πανεπιστήμιου της Φλόριντα. Οι περίφημες μεγάλες ουρές για την εξασφάλιση των βασικών αγαθών καθιστούν δύσκολη την κοινωνική αποστασιοποίηση και την απομόνωση, ενώ σύμφωνα με τον ίδιο, το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της χώρας, «πάσχει από υλικές ελλείψεις, ένα γενικότερο χαρακτηριστικό της κουβανικής οικονομίας».

Παρόλα αυτά, η χώρα είχε αναφέρει μόλις 2348 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 86 θανάτους από την 1η Ιουλίου.

Αυτό που δεν διαθέτει το σύστημα υγείας σε υλικά, αντιστοιχεί στο εργατικό δυναμικό. Η χώρα έχει την μεγαλύτερη αναλογία γιατρού ανά ασθενή στον κόσμο, (8,19/1000).

Πριν από την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων, η κυβέρνηση της Κούβας έστελνε γιατρούς, νοσηλευτές και φοιτητές ιατρικής να πηγαίνουν πόρτα – πόρτα στους πολίτες, ρωτώντας τους αν παρουσιάζουν αναπνευστικά συμπτώματα και εκπαιδεύοντας τους σχετικά με την ασθένεια. Ακόμη, έστελνε ύποπτα περιστατικά σε κρατικά κέντρα απομόνωσης ενώ έκανε ιχνηλάτηση σε όλες τις πρόσφατες επαφές τους.

Οι Κουβανοί είναι τώρα 24 φορές λιγότερο πιθανό να προσβληθούν από τον ιό από τους Δομινικανούς, 27 φορές λιγότερο πιθανό από τους Μεξικανούς, και περισσότερο από 70 φορές λιγότερο πιθανό να μολυνθούν από τους Βραζιλιάνους.

Το κράτος έχει διατάξει δεκάδες χιλιάδες οικογενειακούς γιατρούς, νοσηλευτές και φοιτητές ιατρικής να ελέγχουν όλα τα σπίτια του νησιού για την ύπαρξη κρουσμάτων κορωνοΐου. Αυτό σημαίνει ότι από Δευτέρα έως Κυριακή, γιατροί, φοιτητές της ιατρικής και υγειονομικό προσωπικό πρέπει να περπατούν με τις ώρες, παρακολουθώντας εκατοντάδες οικογένειες.

“Γνωρίζουμε επιστημονικά ότι ο γρήγορος εντοπισμός κρουσμάτων, η ανίχνευση επαφών και η καραντίνα είναι ο μόνος τρόπος για τον περιορισμό του ιού εφόσον δεν υπάρχει υπάρχει εμβολίο. Και επειδή έχει ως προτεραιότητα την πρόληψη, το κουβανικό σύστημα υγείας είναι απόλυτα κατάλληλο για να εφαρμόσει αυτήν την στρατηγική περιορισμού”, δήλωσε ο William Leogrande καθηγητής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον.

Στην Κούβα, δεν υπάρχει ασθενής που είναι θετικός στον ιό και δεν νοσηλεύεται. Όλοι οι θετικοί στο νησί νοσηλεύονται. Τα ύποπτα κρούσματα απ’ την άλλη μπαίνουν σε κρατικά «κέντρα απομόνωσης», συνήθως για 14 ημέρες.

Ενώ το 30% των 630 εκατομμυρίων ανθρώπων στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική δεν έχουν «πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για οικονομικούς λόγους», σύμφωνα με τον Παναμερικανικό Οργανισμό Υγείας, όλοι στην Κούβα έχουν πρόσβαση στην δημόσια υγεία.

Η ανθρωπιστική βοήθεια σε όσους την χρειάζονται

Δεν ήταν λίγες οι κουβανικές αποστολές γιατρών στο παρελθόν που βοηθήσαν ανθρώπους που την χρειάζονταν. Έτσι λοιπόν και στην περίπτωση της πανδημίας του κορωνοϊού, οι Κουβανοί γιατροί έχουν ταξιδέψει σε περισσότερες από 24 χώρες, όπως η Κίνα, η Τζαμάικα, η Κένυα, το Περού, η Σαουδική Αραβία, η Νότια Αφρική και η Τουρκία. Μάλιστα, οι εξαγωγές ιατρικών υπηρεσιών έφεραν στο νησί 6,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2018 – το τελευταίο έτος για το οποίο η κουβανική κυβέρνηση δημοσίευσε στοιχεία -.

Άννα Σαϊνίδου